Việt Nam khẳng định vai trò tiên phong trong kiến tạo hệ sinh thái 5G - AI khu vực

Hội nghị ASEAN 5G là sáng kiến quan trọng do Việt Nam khởi xướng và chủ trì từ năm 2019, trong khuôn khổ hợp tác số ASEAN, với mục tiêu thúc đẩy phát triển hạ tầng 5G và ứng dụng AI phục vụ mục tiêu phát triển bền vững của khu vực.

Sự kiện năm nay quy tụ đại diện cơ quan quản lý viễn thông các nước ASEAN, đối tác đối thoại như Nhật Bản, Trung Quốc, Hoa Kỳ, cùng các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp và chuyên gia công nghệ hàng đầu thế giới. Đây là diễn đàn thường niên quan trọng để các bên trao đổi chính sách, chiến lược và thảo luận lộ trình xây dựng hệ sinh thái số ASEAN thống nhất, mở và bền vững.

Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy nhấn mạnh, chủ đề năm nay “5G và AI: Cùng nhau thúc đẩy chuyển đổi số bền vững, toàn diện và công bằng” phản ánh tinh thần của thời đại - khi phát triển phải gắn với đổi mới sáng tạo, hợp tác và trách nhiệm xã hội.

Ông Bùi Thế Duy, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, phát biểu tại hội nghị.

Theo Thứ trưởng Bùi Thế Duy, 5G không chỉ là hạ tầng của nền kinh tế số, mà còn là “động cơ” để phát triển AI, bởi tốc độ kết nối siêu nhanh, độ trễ cực thấp và khả năng xử lý dữ liệu thời gian thực. Ngược lại, AI giúp tối ưu hóa mạng 5G, từ quản lý lưu lượng, dự báo nhu cầu, tiết kiệm năng lượng đến nâng cao hiệu quả vận hành. 5G và AI - hai trụ cột song hành của kỷ nguyên số. “Mối quan hệ bổ trợ hai chiều giữa 5G và AI chính là chìa khóa mở ra hệ sinh thái số thông minh, nơi công nghệ phục vụ tốt hơn cho con người và xã hội”, ông Duy nói.

Trong những năm qua, Việt Nam đã liên tục đầu tư nghiên cứu, thử nghiệm và thương mại hóa 5G, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng và quản trị AI. Các tập đoàn công nghệ hàng đầu như Viettel, VNPT, MobiFone đã triển khai thử nghiệm mạng 5G tại nhiều đô thị lớn; trong khi Bộ KH&CN thúc đẩy chương trình quốc gia về AI và chuyển đổi số. “Bộ KH&CN cam kết tiếp tục đồng hành, hỗ trợ hợp tác quốc tế, đóng góp tích cực vào sự phát triển của cộng đồng số ASEAN năng động, đổi mới và bền vững”, Thứ trưởng khẳng định.

Tăng cường hợp tác công - tư: Nền tảng cho bứt phá 5G - AI

Phát biểu tại hội nghị, Tổng Thư ký Tổ chức Viễn thông châu Á - Thái Bình Dương (APT) Masanori Kondo nhấn mạnh tầm nhìn xây dựng khu vực số mở, kết nối, sáng tạo và bền vững.

Tổng Thư ký APT Masanori Kondo trình bày tại Hội nghị

Ông chỉ ra bốn thách thức chính trong triển khai 5G: chênh lệch tiến độ giữa các quốc gia, khó khăn thương mại hóa, khoảng cách số đô thị - nông thôn, và chi phí phổ tần cao. APT kêu gọi hài hòa chính sách, hợp tác phổ tần và tiêu chuẩn quốc tế nhằm chuẩn bị cho 6G/IMT-2030, mở ra kỷ nguyên kết nối thông minh toàn diện.

Cùng góc nhìn đó, bà Nies Puwati, Giám đốc Quan hệ Chính phủ Khu vực Đông Nam Á của Qualcomm, chia sẻ tầm nhìn về “biên thông minh kết nối” (connected intelligent edge) - nơi AI dịch chuyển ra biên mạng, giúp xử lý dữ liệu hiệu quả, tiết kiệm năng lượng và giảm độ trễ.

Bà Nies Puwati, Giám đốc Quan hệ Chính phủ Khu vực Đông Nam Á Qualcomm trình bày tại Hội nghị.

Theo bà Puwati, lưu lượng dữ liệu di động toàn cầu sẽ tăng gấp 4 lần vào năm 2030, trong đó AI chiếm tới 33% lưu lượng WAN toàn cầu. Công nghệ 6G sẽ mở ra những trải nghiệm mới, tích hợp thế giới vật lý, số và ảo, tận dụng phổ tần THz và ứng dụng AI gốc.

Chia sẻ tại hội nghị, ông Lê Văn Tuấn, Cục trưởng Cục Tần số vô tuyến điện, nêu rõ kinh nghiệm quản lý băng tần- yếu tố nền tảng của 5G và AI. Việt Nam đã quy hoạch hợp lý phổ tần (100 MHz băng trung và 700 MHz băng thấp), đồng thời duy trì chi phí phổ tần ở mức hợp lý, chỉ khoảng 6% doanh thu của nhà mạng. Chính sách này giúp tốc độ Internet di động của Việt Nam tăng nhanh, hỗ trợ triển khai 5G toàn quốc, hướng tới phủ sóng 90% dân số vào năm 2025.

Ông Lê Văn Tuấn, Cục trưởng Cục Tần số vô tuyến điện trình bày tại Hội nghị

Theo ông Tuấn, Việt Nam cũng thực hiện Nghị quyết 193 của Quốc hội, hỗ trợ 15% chi phí thiết bị cho doanh nghiệp viễn thông, thúc đẩy thương mại hóa 5G. Ông đề nghị các nước ASEAN duy trì chi phí phổ tần ở mức 5-7% doanh thu, đồng thời chuẩn bị sớm cho giai đoạn IMT-2030/6G, đặc biệt trong dải tần 6425–7125 MHz.

Từ góc nhìn doanh nghiệp, ông Phạm Lê Chung, Trưởng bộ phận Dịch vụ số Ericsson Việt Nam, cho biết các nhà mạng đang chuyển dịch sang mô hình Open Gateway, mở API cho ngân hàng, fintech và nền tảng nội dung để phát triển dịch vụ giá trị gia tăng.

“5G không chỉ là công nghệ kết nối, mà còn là nền tảng kinh doanh số mới, giúp nhà mạng chuyển mình thành nhà cung cấp dịch vụ số toàn diện”, ông nói, dẫn chứng các mô hình thành công như Claro Brazil hay Telefónica với TikTok và Banco Itáu.

Đại diện Nokia, ông Deepak Singh, Trưởng bộ phận Giải pháp CSP khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nhấn mạnh AI sẽ là động lực của làn sóng tăng trưởng dữ liệu kế tiếp. Công nghệ Digital Twin và thuật toán học máy sẽ giúp tối ưu cấu hình mạng, giảm nhiễu, tăng hiệu suất và tiết kiệm năng lượng.

Theo ông, 5G SA và 5G Advanced sẽ mở ra nền tảng doanh thu mới, trong khi AI tự động hóa là chìa khóa nâng cao hiệu quả vận hành và khai thác toàn diện tiềm năng 5G.

Hội nghị 5G ASEAN - nơi định hình tương lai số khu vực

Tại Hội nghị, các đại biểu tập trung thảo luận trong 3 phiên chuyên đề trọng tâm: Tầm nhìn toàn cầu và khu vực về 5G - AI; Ứng dụng thực tiễn trong các lĩnh vực y tế, nông nghiệp, giao thông, đô thị thông minh; Đối thoại xây dựng hệ sinh thái 5G bền vững giữa cơ quan quản lý, chính quyền và doanh nghiệp công nghệ lớn như Viettel, VNPT, Huawei.

Các nước thống nhất thúc đẩy hài hòa phổ tần, đồng bộ hóa tiêu chuẩn, tăng cường hợp tác công - tư và đầu tư phát triển nhân lực số, hướng tới hệ sinh thái công nghệ mở, an toàn và sáng tạo, nơi 5G và AI kết nối không chỉ dữ liệu mà cả con người và tri thức khu vực.

Trong khuôn khổ Tuần lễ Số Quốc tế Việt Nam 2025, cùng với Hội nghị ASEAN 5G lần thứ 6, còn có ba diễn đàn quốc tế song song: Diễn đàn Hợp tác số Việt Nam – Liên minh châu Âu; Diễn đàn Đối tác số Việt Nam – Tổ chức Hợp tác số (DCO); Hội thảo khu vực về Chuyển đổi số dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI). Các sự kiện thu hút đại diện EU, DG CONNECT, DG RTD, EURAXESS ASEAN, EUVCF, cùng các viện nghiên cứu, quỹ đầu tư và doanh nghiệp công nghệ lớn, cho thấy Việt Nam đã trở thành điểm đến của hợp tác số quốc tế.

Đặc biệt, Diễn đàn Hợp tác số Việt Nam - EU tập trung vào AI, điện toán lượng tử, bán dẫn, điện toán đám mây và mạng 5G/6G, hướng tới hỗ trợ chuyển đổi kép xanh - số. Hai bên thảo luận về tương thích pháp lý giữa Luật Công nghiệp Công nghệ Số, Luật AI của Việt Nam và Đạo luật AI của EU, nhằm hình thành khung pháp lý thuận lợi cho đổi mới sáng tạo và phát triển công nghệ có trách nhiệm.

Hội nghị ASEAN 5G lần thứ 6 không chỉ là diễn đàn hợp tác kỹ thuật, mà còn minh chứng cho tầm nhìn chiến lược và năng lực dẫn dắt của Việt Nam trong khu vực. Việt Nam đang dần trở thành trung tâm của các sáng kiến số, tiên phong kiến tạo hệ sinh thái 5G - AI phục vụ phát triển bền vững, bao trùm và công bằng.

Từ những bước đi đầu tiên trong thử nghiệm mạng 5G, xây dựng khung pháp lý cho AI, đến việc chủ trì các diễn đàn khu vực, Việt Nam đang chuyển mình thành “người dẫn đường cho đổi mới số ASEAN”.

Trong kỷ nguyên mới, khi dữ liệu trở thành tài nguyên và AI là công cụ phát triển, Việt Nam tiếp tục khẳng định quyết tâm đồng hành cùng khu vực trong hành trình kiến tạo tương lai số - nơi công nghệ vì con người, vì hòa bình và thịnh vượng chung của ASEAN.

Nguyệt Thương