Việt Nam - Liên minh châu Âu: Hình mẫu hợp tác thành công tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương

Quan hệ Việt Nam - EU phát triển sâu rộng và thực chất

Phát biểu tại lễ kỷ niệm 78 năm Quốc khánh Việt Nam tại Thủ đô Brussels của Bỉ diễn ra tối 29-9 vừa qua, Đại sứ Việt Nam tại Vương quốc Bỉ kiêm nhiệm Đại công quốc Luxembourg và Phái đoàn Việt Nam tại Liên minh châu Âu (EU) Nguyễn Văn Thảo khẳng định, Việt Nam coi trọng quan hệ đối tác toàn diện với EU nói chung, cũng như quan hệ song phương với các nước thành viên của khối này. Đại sứ đánh giá cao việc EU coi trọng vai trò của khu vực và Việt Nam trong các chiến lược mới như Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, Cửa ngõ Toàn cầu…

Hiệp định EVFTA góp phần đưa quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và EU phát triển ngày càng sâu rộng và thực chất

Tại buổi lễ, quyền Tổng Vụ trưởng châu Á - Thái Bình Dương, Cơ quan Đối ngoại châu Âu (EEAS) Paola Pampaloni khẳng định, EU coi trọng quan hệ với Việt Nam, coi Việt Nam là điểm sáng trong hợp tác với khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Vị đại diện cho EU nhấn mạnh, Việt Nam được coi là hình mẫu hợp tác thành công của EU với khu vực này trong nhiều lĩnh vực quan trọng như thương mại, ứng phó biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường… quyền Tổng Vụ trưởng châu Á - Thái Bình Dương Paola Pampaloni khẳng định, thời gian tới, EU tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Việt Nam triển khai các thỏa thuận hợp tác và sẽ tăng cường hơn nữa chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo nguồn nhân lực cho Việt Nam, đặc biệt là trong việc triển khai nhiều chính sách mới của EU.

Những đánh giá về quan hệ Việt Nam - EU được đưa ra trong bối cảnh quan hệ Đối tác và hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và EU phát triển ngày càng sâu rộng và thực chất. Việt Nam là quốc gia ASEAN đầu tiên có tất cả khuôn khổ hợp tác về chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh với EU; có nhiều cơ chế về hợp tác chuyên ngành, duy trì trao đổi đoàn và tiếp xúc các cấp, nhất là cấp cao.

Việt Nam và EU hiện có mối quan hệ rất sâu rộng trên nhiều lĩnh vực. Cùng với các cuộc thăm viếng, tiếp xúc cấp cao, hai bên đã ký kết nhiều hiệp định hợp tác quan trọng, làm nền tảng thúc đẩy quan hệ đối tác, hợp tác ngày càng hiệu quả, thực chất, mang lại lợi ích cho hai bên. Trong đó, Hiệp định Đối tác và Hợp tác toàn diện Việt Nam - EU (PCA), có hiệu lực từ năm 2016, mở ra các cơ chế hợp tác thực chất trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, thương mại, đầu tư, phát triển bền vững, an ninh - quốc phòng, pháp quyền - quản trị, Ngoài Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư Việt Nam - EU (EVIPA), hai bên còn có Hiệp định Đối tác tự nguyện về Lâm luật, Quản trị rừng và Thương mại lâm sản (VPA-FLEGT) có hiệu lực tháng 6-2019; Hiệp định khung về hợp tác Quốc phòng - An ninh (FPA) tháng 10-2019; cơ chế Đối thoại nhân quyền hàng năm...

Các khuôn khổ hợp tác trên đây đã đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia châu Á có quan hệ toàn diện, sâu rộng nhất với EU, và là nước ASEAN duy nhất có tất cả các trụ cột hợp tác với Liên minh này. Hiện có rất nhiều cơ hội và thuận lợi để tăng cường quan hệ hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và EU trong thời gian tới. Cả hai bên đều có lợi ích và đã cùng nhau tạo dựng đầy đủ các khuôn khổ, cơ chế để đẩy mạnh mối quan hệ này.

Quan hệ hợp tác toàn diện với EU, một trung tâm kinh tế - chính trị quan trọng hàng đầu thế giới, luôn là một trong những định hướng ưu tiên trong chính sách đối ngoại và hội nhập quốc tế của Việt Nam. Quan hệ Việt Nam - EU còn được củng cố bằng các mối quan hệ song phương giữa Việt Nam với 27 nước thành viên EU, đặc biệt là quan hệ “Đối tác chiến lược” với Đức, Vương quốc Anh, Pháp, Italia, Tây Ban Nha; quan hệ “Đối tác toàn diện” với Hà Lan, Đan Mạch, Hunggary; quan hệ bạn bè truyền thống với tất cả các nước thành viên Đông Âu của EU…

Đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của nhau

EU hiện là một trong những đối tác thương mại - đầu tư quan trọng hàng đầu của Việt Nam, trong khi Việt Nam là đối tác thương mại lớn nhất của Liên minh này trong khối ASEAN. EU là thị trường tiềm năng đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, đặc biệt là hàng nông sản. Dù EU là thị trường khó tính, yêu cầu cao, nhưng với Hiệp định EVFTA, con đường đưa hàng Việt Nam vào thị trường gồm 27 quốc gia thành viên này đã thuận lợi hơn trước.

Sau 3 năm thực thi EVFTA (từ ngày 1-8-2020 đến 1-8-2023), Việt Nam đã xuất sang EU số hàng hóa trị giá gần 128 tỷ USD. Liên minh là một trong những thị trường tiềm năng đối với nông sản Việt Nam. Năm 2022 vừa qua, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang EU đạt 46,83 tỷ USD, tăng 16,7% so với năm trước, chiếm 12,6% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam. Đặc biệt, mặt hàng gạo, vốn không phải mặt hàng chủ lực xuất khẩu sang EU nhưng cũng có kim ngạch tăng trưởng đều trong những năm gần đây. Theo cam kết tại EVFTA, EU dành hạn ngạch 80.000 tấn gạo được hưởng mức thuế quan ưu đãi cho Việt Nam mỗi năm. Năm 2022, lượng gạo Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này đã vượt hạn ngạch, đạt tới 94.510 tấn.

Sau khi EVFTA đi vào thực thi, Việt Nam đã vươn lên thành đối tác thương mại lớn nhất của EU trong ASEAN và đứng thứ 11 trong số các nước cung ứng hàng hóa lớn nhất vào Liên minh này. Đồng thời, EU cũng là đối tác thương mại lớn thứ ba của Việt Nam.

Trong năm 2022, tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của các quốc gia thành viên EU vào Việt Nam đạt 27,8 tỷ USD trong 2.308 dự án, đạt 6% tổng vốn đầu tư FDI đăng ký vào Việt Nam, đưa EU lên vị trí thứ 6 các đối tác đầu tư FDI nhiều nhất vào Việt Nam. Việt Nam đã tiếp nhận được nguồn đầu tư chất lượng cao từ EU với những dự án có công nghệ tiên tiến, tạo ra những giá trị và lợi ích chung cho cộng đồng doanh nghiệp hai bên.

Cùng với tăng cường trao đổi kinh tế - thương mại, hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm trong ứng phó với biến đổi khí hậu cũng là lĩnh vực trụ cột, được cả Việt Nam và EU quan tâm thúc đẩy. Việt Nam và EU hiện đang tích cực triển khai các sáng kiến hợp tác về chuyển đổi năng lượng xanh và năng lượng bền vững. Với sự điều phối của Anh và EU, quan hệ Đối tác Chuyển đổi Năng lượng (JETP) với Việt Nam đang được Nhóm các nước công nghiệp phát triển nhất thế giới (G7) xem xét thiết lập. Việt Nam đã xây dựng các đầu mối chính trị cũng như cấp kỹ thuật cho việc triển khai sáng kiến này.

Việt Nam và EU hiện đang hướng tới việc phối hợp mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực quan trọng khác. Trong đó, nhiều chiến lược của EU mới được công bố, như Chiến lược hợp tác với khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương công bố năm 2021 với 7 lĩnh vực hành động ưu tiên, gồm: Thịnh vượng bền vững và bao trùm, chuyển đổi xanh, quản trị đại dương, quan hệ đối tác và quản trị số, kết nối, an ninh và quốc phòng, an ninh con người. Trong khu vực này, Việt Nam có vị trí quan trọng về kinh tế, dân số, vị trí địa lý, là đối tác quan trọng của EU.

Với tư cách là những đối tác chiến lược của nhau, Việt Nam và EU cam kết tiếp tục hợp tác chặt chẽ trên cơ sở cùng có lợi, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển trong khu vực và trên toàn thế giới.