Việt Nam sẽ ưu tiên loại tài sản số 'token hóa tài sản thực'?

Lựa chọn của Việt Nam

Cơn sốt tài sản số toàn cầu không còn là câu chuyện của tương lai, mà đang diễn ra mạnh mẽ, đặc biệt tại châu Á.

"Bối cảnh kinh tế số toàn cầu đang chứng kiến sự dịch chuyển mạnh mẽ, trong đó tài sản số nổi lên với tốc độ tăng trưởng nhanh chưa từng có", ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia nhận định tại Diễn đàn "Thị trường tài sản số: Từ xu hướng tới bứt phá".

Tại đó, Việt Nam trở thành tâm điểm, khi dòng vốn chảy vào thị trường vượt 220 tỷ USD trong năm 2025, tăng 55% so với năm trước.

Tuy nhiên, phần lớn hoạt động này lại diễn ra trên các sàn giao dịch quốc tế, nằm ngoài tầm kiểm soát của các cơ quan quản lý. Hậu quả là một "vùng xám" gây thất thoát thuế, tạo kẽ hở cho hoạt động rửa tiền, tài trợ khủng bố và tội phạm.

Theo các chuyên gia, bài toán đặt ra cho Việt Nam hiện nay với tài sản số là "công nhận cái gì" và "quản lý như thế nào", để biến dòng chảy "ngầm" thành động lực tăng trưởng kinh tế, thay vì một mối đe dọa an ninh, tài chính.

Trên thế giới, câu trả lời dường như đang dần định hình. Mỹ ban hành Đạo luật Genius về stablecoin, Liên minh Châu Âu triển khai khung pháp lý MiCA và hơn 90% ngân hàng trung ương toàn cầu đã bắt tay vào nghiên cứu hoặc thí điểm tiền kỹ thuật số.

Theo ông David Chan, Giám đốc phát triển thị trường tại Hồng Kông của Boston Consulting Group, tài sản số và blockchain sẽ sớm trở thành xu thế trên toàn cầu, bổ trợ và song hành với nền kinh tế truyền thống.

Trong bức tranh đó, một loại tài sản số đang nổi lên với sự ưu việt, cân bằng giữa đổi mới và an toàn, chính là token hóa tài sản thực (Real World Assets - RWA).

Chủ tịch Hiệp hội blockchain và tài sản số Việt Nam tin rằng, token hóa tài sản thực là sẽ xu hướng của Việt Nam và thế giới. Ảnh: VBA

"Chúng ta đang ở kỷ nguyên token hóa. Đây là một bước đột phá có thể so sánh với sự ra đời của quỹ tương hỗ vào thập niên 1970 và quỹ hoán đổi danh mục (ETFs) vào thập niên 1990", ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội blockchain và tài sản số Việt Nam khẳng định. Theo ông, đây là xu hướng tất yếu, không thể đảo ngược.

Không giống như các loại tiền điện tử có giá trị biến động khó lường, RWA là phiên bản số hóa của những tài sản hữu hình và có giá trị nội tại trong thế giới thực, từ bất động sản, trái phiếu, cổ phiếu cho đến các tác phẩm nghệ thuật.

Theo một báo cáo của Boston Consulting Group, quy mô thị trường RWA được dự báo sẽ chạm mốc 19.000 tỷ USD vào năm 2033, tương đương hơn 10% GDP toàn cầu.

Những gã khổng lồ tài chính đã nhập cuộc. JPMorgan đang vận hành mạng lưới Tokenized Collateral Network với khối lượng giao dịch tích lũy hơn 1.500 tỷ USD, xử lý trung bình 2 tỷ USD mỗi ngày trong năm 2025.

Tại châu Á, Hồng Kông đã phát hành thành công 6 tỷ HKD trái phiếu xanh đa tiền tệ dưới dạng token, cho phép giao dịch và thanh toán nhanh chóng.

"Tác động của RWA sẽ trở nên phổ biến hơn nhiều vì nó cho phép bất kỳ loại tài sản nào cũng có thể được số hóa và giao dịch trên blockchain", ông Trung chia sẻ thêm.

Đây dường như là chiến lược mà Việt Nam đang nhắm đến, khi Nghị quyết 05/2025/NQ-CP được ban hành ngày 9/9/2025 về việc thí điểm thị trường tài sản số đã có những định hướng rõ ràng.

Ông Tô Trần Hòa, Phó trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nhấn mạnh, nghị quyết quy định doanh nghiệp phát hành tài sản số phải là pháp nhân tại Việt Nam và việc phát hành phải "dựa trên tài sản thực".

Động thái này không chỉ cho thấy sự thận trọng, mà còn ưu tiên những tài sản có thể định giá và kiểm soát được, thay vì những tài sản thuần túy đầu cơ.

Ông Tô Trần Hòa, Phó trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nhấn mạnh, tài sản số được phát hành phải "dựa trên tài sản thực". Ảnh: VBA

Thách thức với tài sản số

Việc lựa chọn token hóa tài sản thực và xây dựng một hành lang pháp lý thí điểm chỉ là bước đi đầu tiên, khi Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với vấn đề an ninh, tài chính.

"Việt Nam vẫn đang nằm trong 'Danh sách xám' của Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính (FATF) từ tháng 6/2023", bà Nguyễn Thị Minh Thơ, Phó cục trưởng Cục phòng chống rửa tiền, Ngân hàng Nhà nước chia sẻ.

Theo bà Thơ, việc nằm trong danh sách này có nghĩa là Việt Nam bị giám sát chặt chẽ hơn về các nỗ lực chống rửa tiền và tài trợ khủng bố (AML/CFT).

Đáng chú ý, tài sản số là một trong những lĩnh vực được FATF đặc biệt quan tâm. Đây chính là lý do Nghị quyết 05 đặt ra những yêu cầu vô cùng khắt khe đối với các nhà cung cấp dịch vụ sàn giao dịch tài sản số (VASP).

Để được cấp phép hoạt động, một VASP phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng, tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài không quá 49% và hạ tầng công nghệ phải đạt chuẩn an toàn cấp độ 4.

Theo đại diện UBCKNN, cơ chế này không chỉ mở đường cho đổi mới, mà còn đóng vai trò như một "bộ lọc" để loại bỏ những mô hình kinh doanh rủi ro, thiếu bền vững.

Ngoài ra, các VASP còn phải tuân thủ những quy định nghiêm ngặt về AML/CFT, tương tự một tổ chức tài chính truyền thống, nhưng với những yêu cầu đặc thù hơn.

"Họ phải xây dựng quy trình nhận diện khách hàng, giám sát các giao dịch có giá trị từ 1.000 USD, lưu giữ dữ liệu tối thiểu 10 năm và báo cáo giao dịch bất thường", phía NHNN lưu ý.

Bà Nguyễn Thị Minh Thơ, Phó cục trưởng Cục phòng chống rửa tiền, Ngân hàng Nhà nước. Ảnh: VBA

Không chỉ vậy, vấn nạn của tài sản số còn liên quan tới các vụ lừa đảo. Thượng tá Nguyễn Thành Chung, Phó trưởng phòng 4, Cục an ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an cho hay: "Trong 5 năm qua, chúng tôi đã phát hiện gần 20.000 vụ lừa đảo liên quan đến hơn 17.000 đối tượng, gây thiệt hại trên 12.000 tỷ đồng".

Điểm chung trong các vụ án này là tiền mà phạm tội có được thường chuyển thành tài sản số thông qua các sàn giao dịch quốc tế như Binance, OKX... Những sàn này, với giá trị giao dịch hàng ngày lên tới hàng nghìn tỷ đồng đã vô tình trở thành công cụ rửa tiền hữu hiệu cho giới tội phạm.

Nguy cơ không chỉ dừng lại ở khía cạnh lừa đảo tài chính, mà còn là an ninh dữ liệu. "Các sàn này thu thập, lưu trữ lượng lớn thông tin khách hàng nhưng không tuân thủ các quy định của Việt Nam", đại diện A05 cảnh báo.

Do đó, theo ông Chung, việc thiết lập một thị trường nội địa được cấp phép và giám sát chặt chẽ mang một ý nghĩa kép. Nó không chỉ giúp nhà nước thu thuế và kiểm soát dòng tiền, mà còn trực tiếp bảo vệ người dân.

"Việc giao dịch tại các sàn nội địa được cấp phép sẽ góp phần nâng cao hiệu quả phòng chống rửa tiền và quan trọng hơn, đảm bảo quyền lợi của khách hàng khi có tranh chấp xảy ra", ông nhấn mạnh.

Việt Hưng