Việt Nam soán ngôi Philippines, trở thành nguồn cung chuối số 1 cho Trung Quốc

Theo Cơ quan Hải quan Trung Quốc, trong năm 2024, tổng lượng chuối nhập khẩu của nước này đạt 1,69 triệu tấn, trị giá 908 triệu USD, giảm 4,6% về lượng và 16% về trị giá so với năm trước. Tuy nhiên, trong bối cảnh chung đó, chuối Việt Nam lại ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng với 625 nghìn tấn xuất khẩu sang Trung Quốc, trị giá 261 triệu USD, tăng 28% về lượng và 7% về trị giá. Ngược lại, chuối từ Philippines - đối thủ cạnh tranh lớn nhất lại giảm mạnh 32% về sản lượng và 39% về giá trị, chỉ đạt 463 nghìn tấn và 262 triệu USD.

Không chỉ tăng trưởng về số lượng, chuối Việt Nam còn dần thay thế các sản phẩm từ Philippines và Đài Loan trên các kệ hàng siêu thị lớn tại Trung Quốc. Điển hình là hệ thống AEON, nơi chuối Việt Nam độc chiếm thị trường và loại bỏ hoàn toàn sản phẩm từ các quốc gia khác. Xu hướng này tiếp tục lan rộng sang nhiều chuỗi siêu thị lớn và chợ đầu mối cho thấy sức hút của chuối Việt tại thị trường tiêu dùng đông dân nhất thế giới.

Chuối Việt thường được đóng gói theo tiêu chuẩn Nhật Bản với số lượng nhỏ từ 3 - 4 trái mỗi túi khi xuất khẩu sang Trung Quốc.

Trong 8 tháng đầu năm 2024, Trung Quốc nhập khẩu hơn 1,1 triệu tấn chuối trị giá 592,1 triệu USD. Dù tổng lượng nhập khẩu giảm gần 8% so với cùng kỳ năm trước do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế, xuất khẩu chuối Việt vẫn đạt mức tăng 19,6%, tương đương 459.946 tấn, chiếm hơn 40% tổng lượng nhập khẩu. So với năm 2023, thị phần chuối Việt Nam đã tăng từ 31,3% lên 40,7%.

Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, trong hai năm gần đây, chuối Việt ghi điểm nhờ chất lượng vượt trội, mẫu mã đẹp và giá cả hợp lý. Đồng thời, doanh nghiệp Việt cũng đã tận dụng lợi thế địa lý với khoảng cách vận chuyển ngắn, giúp giảm chi phí logistics đáng kể so với các nước khác như Philippines hay Ecuador.

Cùng lúc đó, Philippines - quốc gia từng chiếm lĩnh hai phần ba tổng lượng chuối nhập khẩu của Trung Quốc đang đối mặt với nhiều thách thức. Sản lượng chuối của nước này bị ảnh hưởng bởi thời tiết bất lợi, sâu bệnh và các vấn đề sản xuất nội tại. Sự sụt giảm này đẩy giá chuối Philippines lên cao, khiến sức cạnh tranh giảm sút. Trong 8 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu chuối của Philippines sang Trung Quốc chỉ đạt 283.150 tấn, giảm 39,2% so với cùng kỳ năm trước, trong khi trị giá xuất khẩu giảm mạnh 46,7%, chỉ còn 158 triệu USD.

Tại Ecuador, một trong những nhà cung cấp chuối cao cấp hàng đầu thế giới vẫn giữ vững phân khúc của mình với mức giá trung bình 676,8 USD/tấn, cao nhất trong số các nhà cung cấp. Tuy nhiên, ngay cả Ecuador cũng không tránh khỏi sự sụt giảm nhẹ về cả lượng và giá trị xuất khẩu, cho thấy sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trong ngành hàng này.

Nổi bật trong số các thương hiệu chuối Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc là Pleiku Sweet của Hoàng Anh Gia Lai. Được đóng gói theo tiêu chuẩn Nhật Bản với số lượng nhỏ từ 3 - 4 trái mỗi túi, thương hiệu này nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường nhờ vào chất lượng đồng đều và mẫu mã đẹp. Hiện mỗi tuần, Hoàng Anh Gia Lai xuất khẩu hàng chục container chuối sang Trung Quốc, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường.

Ông Đoàn Nguyên Đức, Chủ tịch Hoàng Anh Gia Lai nhận định rằng chuối Việt Nam đã trở thành đối thủ đáng gờm của các nhà xuất khẩu từ Philippines và Ecuador trên sàn giao dịch quốc tế. Việc đảm bảo sản lượng ổn định, cùng với chiến lược giá linh hoạt giúp doanh nghiệp Việt Nam giữ vững thị phần và mở rộng xuất khẩu.

Dù đang chiếm lĩnh thị trường, xuất khẩu chuối sang Trung Quốc vẫn tiềm ẩn nhiều thách thức. Theo ông Võ Quan Huy, Giám đốc Công ty TNHH Huy Long An, giá chuối tại Trung Quốc biến động mạnh, phụ thuộc nhiều vào mùa vụ và nhu cầu nội địa. Trong khi các thị trường khác như Nhật Bản hay Hàn Quốc duy trì mức giá ổn định quanh năm, giá chuối tại Trung Quốc có thể thay đổi liên tục, đòi hỏi doanh nghiệp xuất khẩu phải linh hoạt trong chiến lược kinh doanh để tránh thua lỗ.

Bên cạnh đó, yếu tố thời tiết cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết nguồn cung. Mùa chuối tại Trung Quốc kéo dài từ tháng 5 đến tháng 9, với thời gian thu hoạch rơi vào tháng 7 đến tháng 10. Điều này khiến giá chuối thường giảm vào cuối năm do nguồn cung nội địa tăng mạnh. Dù vậy, với chất lượng vượt trội và chiến lược phân phối hợp lý, chuối Việt vẫn duy trì được chỗ đứng vững chắc trong mắt người tiêu dùng Trung Quốc.

Với lợi thế về chất lượng, giá cả và khoảng cách địa lý, Việt Nam có thể tiếp tục mở rộng thị phần tại Trung Quốc trong những năm tới. Tuy nhiên, để duy trì sự tăng trưởng ổn định, doanh nghiệp cần đầu tư nhiều hơn vào công nghệ bảo quản, cải thiện quy trình sản xuất và nâng cao năng lực thương hiệu. Việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm phụ thuộc vào một thị trường duy nhất cũng là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự phát triển lâu dài.

Linh Nguyễn