Vĩnh biệt Trần Văn Xâm - 'quái kiệt' đàn nhị

Dẫu vẫn nghe đâu đó từ những người bạn đồng nghiệp trong lĩnh vực âm nhạc nói rằng Xâm bị bạo bệnh từ mấy năm nay nhưng tôi chưa bao giờ trò chuyện trực tiếp với Xâm về điều này. Chỉ thấy Xâm vẫn cứ “phăm phăm” với công việc, với những show diễn lớn bé, vẫn dắt những học trò của mình ra Bờ Hồ biểu diễn cho các em cọ xát.

Xâm có một tiếng đàn khác biệt. Khi Xâm chơi đàn nhị có cảm giác như một người nghiện rượu vẫn đang trong cơn say mà quên hết đất trời, chỉ có Xâm và tiếng Nhị.

Xâm chơi tất cả các thể loại, từ nhạc dân ca Việt Nam cho đến tác phẩm kinh điển cho cây đàn nhị, ca khúc Việt xưa và nay được chuyển thể cho nhị, các bài nhạc - ca khúc quốc tế, chơi các thể loại âm nhạc trong nước, quốc tế…

Chơi kiểu gì, thể loại nào thì Xâm vẫn là Xâm, tiếng đàn luôn có chất “say say” “điên điên”. Đối với góc nhìn của riêng tôi, Xâm là quái kiệt của cây đàn nhị Việt Nam giai đoạn hiện nay.

Không thân nhưng anh em biết nhau cũng cỡ hơn hai chục năm vì cùng học chung trường nhạc, cùng trong khu Ký túc xá. Chừng ấy thời gian vậy mà anh em cũng chỉ “đụng nhau” vài lần trong nghệ thuật thông qua những buổi biểu diễn, mà chủ yếu là ở Geleximco. Tôi quý trọng tài năng của Xâm. Không chỉ có tôi, anh em, bạn bè âm nhạc ai đã biết thì hầu như đều trọng tiếng đàn của Xâm.

Ngày hôm nay, cùng với thông tin buồn về Xâm, Mai Tuyết Hoa nhắc lại thời điểm chừng tháng 3 năm 2017, khi Tôi, Hoa cùng ca sĩ Tuấn Hiệp, nhạc sĩ Giáng Son muốn thu âm và ghi hình ca khúc "Ai đưa em về" của nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 với mục đích sẽ đăng tải lên trang cá nhân đúng dịp giỗ đầu của nhạc sĩ, ngày 14/4/2017.

Lúc ấy, chúng tôi gửi gắm tiếng đàn piano cho nghệ sĩ Nguyễn Nhật Giang. Tập với nhau thấy vẫn chưa đủ. Vì nhóm chúng tôi là Xẩm, bố Nguyễn Ánh 9 là ca mới. Bố quý nhóm, nhóm quý bố. Cho nên vẫn cần thêm một tiếng đàn nhị vốn là đặc trưng màu sắc Xẩm xen vào, để có sự gắn kết.

Nguyễn Nhật Giang khi ấy cứ chỉ nhất nhất đề xuất Trần Văn Xâm. Không ngờ, đó cũng là lần hợp tác chung và duy nhất giữa chúng tôi với Xâm.

Bây giờ thì Xâm đã hết muộn phiền với ốm đau rồi. Mong em sớm siêu thoát và phiêu diêu cùng tiếng đàn nhị ở cõi bình yên.

Vĩnh biệt nghệ sĩ Trần Văn Xâm!
Thành kính phân ưu cùng gia quyến và các đồng nghiệp Khoa Âm nhạc Truyền thống – Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam!

Hà Nội, ngày 06/08/2023 - N.Q.L

Nguyễn Quang Long