Vĩnh Phúc: Tép dầu Đầm Vạc

Chú thích ảnh

Đầm Vạc đẹp nhất trong ánh bình minh. Mặt trời chiếu qua rừng cây Đồi Cao, nhuộm hồng mặt nước. Trên trời từng đàn cò trắng, vạc trắng bay lượn. Thỉnh thoảng những con chim bói cá sà xuống mặt đầm bắt cá. Dưới đầm, hai, ba chiếc thuyền nan dàn hàng ngang, vừa bơi vừa gõ mạn xua cá về phía đông. Bỗng ba chiếc thuyền xoay ngang, âm thanh trên thuyền lại nhẹ nhàng như bản nhạc lúc nhanh, lúc chậm. Đó là tiếng băm lươn, băm thịt làm mồi cho tép dầu. Băm hết một con lươn, ông tôi hất mạnh mồi vào chiếc rổ to ngâm dưới mặt nước. Đàn tép dầu lao đến ăn . Ông tôi nhẹ nhàng kéo rổ to lên, hàng trăm con tép dầu nằm trắng rổ. Ông vội trút tép sang hai chiếc sảo cho bà tôi gánh ra chợ tỉnh bán. Người dân hàng phố tranh nhau mua, vỉ tép dầu là đặc sản. Dân ven đầm Vạc có câu văn vần :

Tép Đầm Vạc, lạc chợ Cói

Cỗ chín lợn, mười trâu không bằng tép dầu đầm Vạc

Tép dầu Đầm Vạc ngon nhất là cuối hè đầu thu khi tép dầu có trứng. Ông tôi kể, gọi là tép dầu vì chúng rất béo,, khi rán không cần mỡ lợn, tép dầu vẫn rất thơm, béo, ngon. Chế biến tép dầu thành nhiều món ăn rất ngon. Tép dầu vớt ở đầm về còn tươi, nặn bỏ ruột, giữ bọng trứng, xóc tí muốn, rán giòn, uống ly rượu hay vại bia là ngon tuyệt. Hoặc mua ít dưa ngọn sắn muối chua, nấu với tép dầu cũng ngon. Bà tôi kể, ngon nhất trong các món ăn chế biến từ tép dầu là tép kho tương. Bà làm cũng cầu kỳ. Tép rửa sạch, rắc tí muối, xóc đều. Tép cứng mới cho vào kho. Ông bà tôi quê gốc ở Hưng Yên, bà làm tương rất ngon. Chum tương thường để ở gốc cau. Trước khi kho tép phải đun cháy một ít đường và gừng tạo thành kẹo đắng. Bà dành riêng một niêu đất kho tép. Nước tương gừng với kẹo đắng đun sôi già, đều lửa. Bà rắc một lượt tép vào đun sôi tiếp. Cứ như thế lần lượt rắc tép đun sôi. Lửa cháy không to quá , niêu tép sôi ùng ục cho đến khi nước tương cạn , rút bớt lửa, đun lom đom, cháy cạnh, hương thơm ngào ngạt mới bắc niêu tép kho ra. Các con tép sẫm mầu vẫn nguyên hình không gãy vụn, Nhìn bà gắp tép ra đĩa , ngửi mùi thơm tép kho, anh em chúng tôi vừa nhìn chăm chú đĩa tép , vừa xuýt xoa. Bây giờ nghĩ lại còn thấy thèm. Khi đã ăn với cơm mới, anh em chúng tôi đều kêu “ngon, ngon”. Ông tôi nhâm nhi chén rượu lại đọc câu ca:

Dù cỗ to chín bò mười trâu

Cũng không bằng tép dầu đầm Vạc.

Chí lý!

Trần Hữu Sơn