VKSND tối cao thực hiện giám định tư pháp chuyên ngành âm thanh, kỹ thuật số và điện tử

Quang cảnh phiên làm việc của Quốc hội chiều 5/12. Ảnh: VPQH cung cấp.

Kết quả biểu quyết cho thấy, có 439/443 tổng số ĐBQH có mặt tham gia biểu quyết tán thành (đạt 99% tổng số đại biểu có mặt). Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/5/2026.

Cấm ép buộc người giám định tư pháp đưa ra kết luận sai sự thật

Theo đó, Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) gồm 6 Chương, 45 Điều, quy định về người giám định tư pháp; tổ chức giám định tư pháp; trình tự, thủ tục giám định tư pháp; chi phí giám định tư pháp; chế độ, chính sách trong hoạt động giám định tư pháp; quản lý nhà nước về giám định tư pháp; trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng, tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động giám định tư pháp.

Kết quả biểu quyết. Ảnh: VPQH cung cấp.

Nguyên tắc thực hiện giám định tư pháp đó là tuân thủ pháp luật, tuân theo trình tự, thủ tục giám định, phương pháp khoa học, kỹ thuật, nghiệp vụ, quy trình giám định tư pháp, quy chuẩn chuyên môn trong hoạt động giám định. Trung thực, chính xác, khách quan, vô tư, kịp thời; Độc lập trong quá trình thực hiện giám định, đưa ra kết luận giám định tư pháp; Chỉ kết luận về chuyên môn những vấn đề trong phạm vi được trưng cầu, yêu cầu; Chịu trách nhiệm trước pháp luật về kết luận giám định.

Điều 9 của dự thảo Luật được thông qua quy định các hành vi bị nghiêm cấm gồm:

Từ chối tiếp nhận, thực hiện giám định tư pháp mà không có lý do chính đáng; cố ý kéo dài thời gian thực hiện giám định tư pháp, thời gian ban hành kết luận giám định tư pháp.

Từ chối kết luận giám định tư pháp mà không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan. Tiết lộ thông tin trong quá trình thực hiện giám định tư pháp gây ảnh hưởng đến hoạt động tố tụng.

Các đại biểu tham dự Phiên họp. Ảnh: VPQH cung cấp.

Lợi dụng danh nghĩa người giám định tư pháp, tổ chức giám định tư pháp để trục lợi. Nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích khác từ đơn vị, tổ chức, cá nhân để làm sai lệch việc trưng cầu, yêu cầu giám định tư pháp hoặc để làm sai lệch kết quả, kết luận giám định tư pháp.

Cố ý đưa ra kết luận giám định tư pháp sai sự thật. Lợi dụng việc trưng cầu, yêu cầu giám định tư pháp để gây khó khăn, cản trở hoạt động tố tụng. Lạm dụng việc trưng cầu giám định tư pháp trong hoạt động tố tụng hình sự để thay thế công tác điều tra, thực hiện nghĩa vụ chứng minh của cơ quan tiến hành tố tụng.

Can thiệp, cản trở việc thực hiện giám định của người giám định tư pháp. Xúi giục, đe dọa, ép buộc người giám định tư pháp đưa ra kết luận giám định tư pháp sai sự thật.

VKSND tối cao thực hiện giám định chuyên ngành âm thanh, kỹ thuật số và điện tử

Dự thảo Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) được thông qua có nhiều Điều, khoản, điểm có các quy định liên quan đến VKSND tối cao. Cụ thể như sau:

Điều 7. Trách nhiệm quản lý nhà nước trong hoạt động giám định tư pháp

1. Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về giám định tư pháp trong phạm vi toàn quốc.

4. Viện kiểm sát nhân dân tối cao thực hiện nội dung quản lý đối với tổ chức giám định tư pháp công lập thuộc tổ chức mình; tổng kết về tổ chức, hoạt động giám định tư pháp thuộc thẩm quyền quản lý và gửi báo cáo về Bộ Tư pháp để tổng hợp báo cáo Chính phủ hằng năm.

Điều 8. Trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng trong hoạt động giám định tư pháp

1. Trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng ở trung ương:

b) Viện kiểm sát nhân dân tối cao chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư pháp, Tòa án nhân dân tối cao ban hành chỉ tiêu thống kê và tổ chức thực hiện việc thống kê; xây dựng cơ sở dữ liệu về trưng cầu, yêu cầu giám định tư pháp và đánh giá, sử dụng kết luận giám định tư pháp trong hoạt động tố tụng hình sự gắn với thống kê tội phạm.

Điều 11. Bổ nhiệm, miễn nhiệm giám định viên tư pháp

1. Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao bổ nhiệm, miễn nhiệm giám định viên tư pháp đối với người làm việc tại cơ quan, đơn vị thuộc thẩm quyền quản lý.

Điều 17. Hệ thống, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của tổ chức giám định tư pháp công lập

3. Tổ chức giám định tư pháp công lập trong lĩnh vực kỹ thuật hình sự bao gồm:

a) Tổ chức giám định tư pháp công lập thuộc Bộ Công an;

b) Tổ chức giám định tư pháp công lập thuộc Bộ Quốc phòng;

c) Tổ chức giám định tư pháp công lập thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao

d) Tổ chức giám định tư pháp công lập thuộc Công an tỉnh, thành phố.

4. Tổ chức giám định tư pháp công lập thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao quy định tại điểm c khoản 3 Điều này thực hiện giám định chuyên ngành âm thanh, kỹ thuật số và điện tử.

5. Chính phủ quy định chi tiết khoản 1, khoản 2, các điểm a, b và d khoản 3 và khoản 4 Điều này.

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của tổ chức giám định tư pháp công lập thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao.

Mở rộng phạm vi thành lập văn phòng giám định tư pháp

Trước khi tiến hành biểu quyết, Quốc hội đã nghe Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn của dự án Luật Giám định tư pháp (sửa đổi).

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày báo cáo. Ảnh: VPQH cung cấp.

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết, về phạm vi thành lập, hoạt động của văn phòng giám định tư pháp, một số ý kiến đại biểu Quốc hội tán thành với quy định của dự thảo Luật về mở rộng phạm vi thành lập văn phòng giám định tư pháp. Bên cạnh đó, một số ý kiến đề nghị xem xét mở rộng nhiều hơn nữa theo nhu cầu thực tế…

Liên quan đến nội dung này, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nêu rõ, thời gian qua, Đảng đã có các chỉ đạo về tiếp tục hoàn thiện cơ chế huy động nguồn lực để xã hội hóa và phát triển lĩnh vực giám định tư pháp, sửa đổi Luật Giám định tư pháp theo hướng mở rộng phạm vi thành lập văn phòng giám định tư pháp ở một số lĩnh vực, chuyên ngành giám định có nhu cầu lớn, thường xuyên, bảo đảm phù hợp với yêu cầu thực tế.

Đặc biệt, Chỉ thị số 54-CT/TW ngày 30/11/2025 của Bộ Chính trị về tăng cường lãnh đạo của Đảng đối với công tác giám định tư pháp đã có chỉ đạo. Do đó, để thể chế hóa các chủ trương, chỉ đạo nêu trên của Đảng, dự thảo Luật quy định theo hướng mở rộng thêm phạm vi thành lập văn phòng giám định tư pháp ở một số lĩnh vực, chuyên ngành, trong đó riêng chuyên ngành giám định ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân chỉ được thực hiện đối với tố tụng dân sự, hành chính. Trên cơ sở quy định mang tính nguyên tắc cơ bản này của Luật, tới đây, Chính phủ tiếp tục quy định chỉ tiết trình tự, thủ tục thành lập, đăng ký, kiểm soát chất lượng hoạt động của Văn phòng giám định tư pháp.

Các đại biểu tham dự Phiên họp. Ảnh: VPQH cung cấp.

Mặc dù một số lĩnh vực, chuyên ngành giám định có phát sinh trưng cầu giám định (môi trường, thông tin và truyền thông, khoa học và công nghệ...) có phát sinh trưng cầu giám định nhưng chưa thực sự lớn, thường xuyên nên trước mắt chưa mở rộng phạm vi thành lập văn phòng giám định tư pháp đến các lĩnh vực, chuyên ngành này.

Từ các lý do nêu trên, Chính phủ đề nghị giữ nguyên quy định về mở rộng phạm vi thành lập, hoạt động của văn phòng giám định tư pháp như dự thảo Luật; riêng chuyên ngành ADN, giám định tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân thì văn phòng giám định tư pháp chỉ được thực hiện trong tố tụng dân sự, tố tụng hành chính, các cơ quan giám định công lập thực hiện trong tố tụng hình sự.

Về quyền được miễn trừ trách nhiệm pháp lý của người giám định tư pháp trong hoạt động giám định tư pháp, một số ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị không quy định miễn trừ trách nhiệm pháp lý của người giám định tư pháp trong hoạt động giám định tư pháp như dự thảo Luật. Một số ý kiến đề nghị cần nghiên cứu kỹ quy định miễn trừ trách nhiệm pháp lý của người giám định tư pháp trong hoạt động giám định tư pháp hoặc cần phải quy định chặt chẽ, miễn trừ có điều kiện hoặc bổ sung phạm vi miễn trừ.

Chính phủ cho biết, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật được nghiên cứu, chỉnh lý theo hướng người giám định tư pháp được xem xét loại trừ, miễn, giảm trách nhiệm theo quy định của pháp luật có liên quan và của cấp có thẩm quyền khi đã thực hiện giám định đúng quy định về trình tự, thủ tục, quy trình giám định tư pháp, quy chuẩn chuyên môn trong hoạt động giám định, vô tư, khách quan, không vụ lợi; trường hợp kết luận gian dối hoặc từ chối kết luận giám định mà không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định…

Vũ Cảnh