Vội vã IPO tại Mỹ, hãng gọi xe lớn nhất Trung Quốc nhận 'đòn giáng' mạnh

Kín tiếng bất thường

Didi Global – hãng gọi xe công nghệ hàng đầu Trung Quốc – bị Bắc Kinh nặng tay trừng phạt vì nôn nóng niêm yết trên sàn Mỹ. Ảnh: Straits Times.

Didi Global là một trong những hãng gọi xe lớn nhất thế giới với hơn 493 triệu lượt dùng hàng năm và có hơn 15 triệu tài xế.

Tuy nhiên, đợt phát hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu (IPO) trị giá 4,4 tỷ USD của hãng lại kín tiếng bất thường. Không có lễ rung chuông hay một bài phát biểu nào tại Sở Giao dịch Chứng khoán New York vào hôm 30/6 vừa qua.

Theo nguồn tin của Caixin, thậm chí, chính các nhân viên của tập đoàn chỉ biết tin sau vài giờ IPO. Họ cũng không được phép thảo luận về việc IPO trên phương tiện truyền thông xã hội. Nhà sáng lập Didi Cheng Wei cũng yêu cầu các cổ đông không trả lời truyền thông.

Sau thương vụ IPO kín tiếng, hãng gọi xe công nghệ hàng đầu Trung Quốc hứng chịu nhiều “cơn bão quy định” từ phía chính quyền Bắc Kinh. Điều này khiến nhiều người đặt câu hỏi liệu Didi có nhận được cái gật đầu của giới chức trách hay không.

Hồi tháng 4 vừa qua, Cơ quan Quản lý Chống độc quyền và Cơ quan Giám sát Không gian mạng Trung Quốc đã triệu tập các lãnh đạo của hơn 30 công ty công nghệ lớn, bao gồm Didi. Những công ty này bị yêu cầu tự rà soát và kiểm điểm về các hoạt động chống độc quyền, chính sách thuế, việc tuân thủ luật và quy định liên quan.

Sai thời điểm

Didi dự định niêm yết trên sàn Mỹ sớm nhất vào tháng 7 khi bí mật nộp đơn đăng ký vào tháng 4. Việc IPO ở Mỹ không yêu cầu sự chấp thuận của các cơ quan quản lý.

Tuy nhiên, hãng gọi xe được mệnh danh “Uber Trung Quốc” đã chọn sai thời điểm. Hiện, Bắc Kinh đang trấn áp mạnh tay những công ty nền tảng Internet. Hoạt động kinh doanh dịch vụ đi xe, vận tải và mua hàng theo nhóm đều bị chính quyền Bắc Kinh dọa giám sát chặt chẽ.

Trong bản báo cáo hồi tháng 6 vừa qua, Didi đã liệt kê các rủi ro trong 60 trang, bao gồm việc Ủy ban Điều tiết Chứng khoán Trung Quốc (CSRC) yêu cầu hoãn IPO. Công ty cũng nỗ lực tìm cách giảm thiểu rủi ro như xóa bỏ doanh nghiệp mua hàng theo nhóm khỏi thực thể niêm yết.

Trong khi đó, Tập đoàn SoftBank – cổ đông nước ngoài lớn nhất của Didi với hơn 21,5% cổ phần – đã từ bỏ ghế hội đồng quản trị và chỉ giữ vai trò của một nhà đầu tư lớn. Các cơ quan quản lý Bắc Kinh lo ngại về tỷ lệ sở hữu nước ngoài lớn tại doanh nghiệp của Trung Quốc.

Didi nắm giữ khối lượng dữ liệu người dùng và mạng lưới giao thông đô thị khổng lồ. Điều đó đồng nghĩa với việc cần phải đảm bảo các cổ đông nước ngoài lớn như Uber Technologies và Softbank không thể tiếp cận dữ liệu.

Trước khi niêm yết tại Mỹ, Didi cho biết họ hoàn toàn không biết đến cuộc điều tra về bảo mật dữ liệu của các cơ quan quản lý. Ngoài ra, công ty cũng đã báo cáo kế hoạch niêm yết của mình cho các cơ quan quản lý.

“Nếu Didi không nhận được sự chấp thuận từ CSRC, sẽ không có ngân hàng đầu tư nào sẵn sàng thực hiện thương vụ này”, Caixin dẫn lời nhận định của một chuyên gia pháp lý.

Didi Global là một trong những hãng gọi xe lớn nhất thế giới với hơn 493 triệu lượt dùng hàng năm và có hơn 15 triệu tài xế. Ảnh: Getty Images.

Các cơ quan quản lý liên quan đến đợt IPO của Didi bao gồm Bộ Giao thông Vận tải Trung Quốc, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin, Cơ quan Quản lý Không gian mạng Trung Quốc và Cơ quan Quản lý Chống độc quyền Trung Quốc (CSRC).

Theo nguồn tin, vào giữa năm 2020, công ty đã cân nhắc IPO tại Hồng Kông tuy nhiên đã hủy bỏ kế hoạch. Việc bán cổ phiếu trên sàn chứng khoán Mỹ không cần đến sự chấp thuận của chính quyền Trung Quốc do Didi thực hiện IPO thông qua mô hình VIE (mô hình sở hữu đặc biệt).

Tuy rằng đợt IPO của Didi đã được các cơ quan quản lý Trung Quốc “chấp thuận về mặt nguyên tắc” nhưng họ vẫn đưa ra một số yêu cầu, bao gồm giải quyết những vấn đề bảo mật dữ liệu, theo nguồn tin của Caixin.

“Trung Quốc và Mỹ vẫn đang thảo luận về việc kiểm toán các công ty Trung Quốc giao dịch trên sàn Mỹ. Trường hợp của Didi cũng liên quan đến rủi ro truyền dữ liệu ra nước ngoài. Do vậy, giới chức trách Trung Quốc muốn có một cuộc họp với Didi đem lại kết quả khả thi trước khi công ty này niêm yết”, nguồn tin cho hay.

Chặng đường khó khăn

Tuy nhiên, quá trình đàm phán có thể sẽ kéo dài và không rõ kết quả. “Didi đã đi trước mà không chờ một giải pháp rõ ràng từ các nhà quản lý. Điều đó khiến cả Bắc Kinh, Washington và thị trường rơi vào tình thế tệ hại”, nguồn tin chia sẻ.

Theo đạo luật về trách nhiệm giải trình của các công ty nước ngoài được Mỹ thông qua hồi tháng 12/2020, những doanh nghiệp nước ngoài niêm yết trên sàn Mỹ phải tuân thủ các quy định về báo cáo tài chính trong vòng 3 năm. Điều này có nghĩa là Didi sẽ phải cung cấp thông tin và dữ liệu tài chính cho cơ quan quản lý Mỹ.

Chỉ hai ngày sau khi thương vụ IPO của Didi hoàn tất, Cục Quản lý Không gian mạng Trung Quốc đã buộc Didi ngừng cho phép đăng ký người dùng mới và bắt đầu cuộc điều tra công khai về an toàn an ninh mạng đối với các hoạt động kinh doanh của công ty.

Đến hôm 4/7, cơ quan này cũng yêu cầu các kho ứng dụng trên điện thoại thông minh gỡ bỏ ứng dụng của Didi, sau khi phát hiện hãng gọi xe công nghệ này thu thập dữ liệu cá nhân của người dùng bất hợp pháp.

Hội đồng Nhà nước Trung Quốc vào hôm 6/7 cũng cho biết sẽ cải thiện các quy định và luật pháp liên quan đến bảo mật dữ liệu, luồng dữ liệu xuyên biên giới và quản lý thông tin mật. Bên cạnh đó, hội đồng cho biết đang tăng cường giám sát và sửa đổi các quy tắc đối với những công ty Trung Quốc niêm yết trên sàn nước ngoài.

Theo Caixin, bất chấp căng thẳng quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ ngày một leo thang, nhiều công ty Trung Quốc vẫn muốn niêm yết tại sàn chứng khoán New York. Tuy nhiên, đợt IPO của Didi sẽ là một ví dụ điển hình cho thấy sự quyết liệt của chính phủ Trung Quốc và những công ty có kế hoạch IPO tại nước ngoài sẽ có thể phải đối mặt với chặng đường khó khăn hơn trước đây.

Hương Vũ