Vốn ngoại trở lại, doanh nghiệp Việt nâng chuẩn đón đòn bẩy tỉ đô

Sau khoảng thời gian khó khăn buộc phải tái cấu trúc, thị trường vay quốc tế đang có những tín hiệu cải thiện tích cực hơn. Ảnh minh họa.

Thị trường "tan băng"

Từ đầu năm đến nay, thị trường ghi nhận thêm nhiều thương vụ vay vốn ngoại. Chẳng hạn hồi tháng 5, VPBank công bố huy động 1 tỉ đô la vay hợp vốn quốc tế, có kèm tùy chọn mở rộng giá trị khoản vay tùy thuộc nhu cầu sử dụng vốn. Đại diện VPBank cho biết khoản vay hợp vốn lớn nhất về mặt quy mô có mục tiêu thúc đẩy tài chính bền vững. Kể từ năm 2020 đến nay, tổng giá trị các khoản huy động vốn vay bền vững của VPBank đạt gần 2,8 tỉ đô la Mỹ.

Cuối tháng 7, HDBank công bố khoản vay hợp vốn trị giá 215 triệu đô với ba tổ chức tài chính quốc tế gồm Ngân hàng Sumitomo Mitsui Banking Corporation (SMBC), Định chế Tài chính Phát triển Canada (FinDev Canada) và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA). Khoản vay gồm 3 cấu phần với kì hạn 3 năm và 5 năm, dự kiến được phân bổ vào các lĩnh vực có tác động tích cực đến cộng đồng và nền kinh tế.

Trước đó, hồi tháng 3, Công ty Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS) chính thức hoàn tất nhận giải ngân theo hợp đồng vay hợp vốn tín chấp với hạn mức kỷ lục 230 triệu đô la, tương ứng khoảng 5.900 tỉ đồng.

Một tập đoàn có nhiều kinh nghiệm vay vốn nước ngoài là Masan cũng công bố phê duyệt ký kết hợp đồng tín dụng với HSBC chi nhánh Singapore và các bên tài trợ khác với số tiền vay không vượt quá 133,5 triệu đô la. Ngoài ra, công ty trong hệ sinh thái là The Sherpa cũng dự kiến vay không quá 166,5 triệu đô la với quyền chọn gia tăng thêm tối đa 50 triệu đô. Hồi tháng 6, Masan chính thức bỏ giới hạn sở hữu nước ngoài từ 49% lên mức 100%.

Diễn biến này cho thấy nhiều doanh nghiệp đang tăng tốc tìm nguồn vốn tài trợ từ bên ngoài, trái với xu hướng "ế ẩm" trong giai đoạn 3 năm qua. Từ năm 2022, sau khoảng thời gian mạnh tay huy động vốn lớn từ quốc tế, thị trường rơi vào khoảng lặng khi lãi suất tăng cao, thanh khoản bị siết chặt, không chỉ ở Việt Nam mà với đồng bạc xanh.

Thực tế, nhiều tập đoàn cho đến nay phải chật vật xử lý nợ quốc tế. Điển hình như câu chuyện của Novaland với những trái chủ của khoản vay hơn 320 triệu đô la. Hồi tháng 4, Tập đoàn bất động sản Phát Đạt phát hành cổ phần chuyển đổi khoản vay 30 triệu đô, giảm sức ép nợ và cơ cấu tài chính.

Cải cách để tăng đòn bẩy

Hiện có nhiều điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động huy động vốn nước ngoài, đặt trong kỳ vọng sức ép đồng đô la Mỹ giảm dần trên quy mô toàn cầu. Diễn biến mới của Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đang cổ vũ cho xu hướng này, nhiều khả năng có thể giảm lãi suất đô la ngay trong tháng 9.

Khi mặt bằng lãi suất toàn cầu giảm, dòng vốn ngoại được kỳ vọng sẽ cải thiện, các doanh nghiệp có cơ hội tăng cường khai thác. Thực tế cho thấy những khoản vay trước đây nay cũng đang dần trở nên “dễ thở” hơn, dù tỷ giá tiền đồng liên tục lập đỉnh mới từ đầu năm đến nay.

Trong cuộc gặp cổ đông mới đây, bà Đoàn Thị Mỹ Duyên, Giám đốc tài chính Tập đoàn Masan, cho biết từ đầu năm Masan đã thỏa thuận điều chỉnh lãi suất khoản vay nước ngoài (quy mô 650 triệu đô). Với hợp đồng vừa ký trong tháng 7 như công bố, lãi vay cũng giảm từ 1,5% đến 1,89%, từ đó Masan “tiết kiệm” thêm 500 tỉ đồng trong bốn năm tới. “Như vậy, chi phí nợ ròng tăng lên nhưng chi phí lãi vay của Masan đảm bảo nằm trong kế hoạch và không tăng lên”, bà Duyên trình bày.

Bức tranh tổng thể vĩ mô thị trường cũng thay đổi. Cổ phiếu đang hưởng lợi từ mặt bằng lãi suất thấp, dòng tiền và tâm lý lạc quan tích cực của các nhóm nhà đầu tư, kết quả kinh doanh trong nửa đầu năm và triển vọng vào cuối năm của các doanh nghiệp niêm yết.

Thị trường cổ phiếu cũng được kỳ vọng sẽ sớm nâng hạng, từ đó thu hút thêm các dòng vốn ngoại đổ vào. Nhiều tập đoàn lớn của Việt Nam sẽ hưởng lợi khi có cơ hội hấp thụ thêm dòng tiền quốc tế.

Tuy nhiên, trong dài hạn, để thu hút các cổ đông ngoại, vấn đề là Việt Nam không chỉ nâng hạng thị trường cổ phiếu mà cần cả thị trường trái phiếu, theo ông ông Dominic Scriven, Chủ tịch Dragon Capital, chia sẻ tại hội thảo về thị trường vốn nợ cuối tuần qua.

“Dù sản phẩm trái phiếu doanh nghiệp bằng đô la từng mang lại lợi suất bình quân 8,5%/năm, một mức hấp dẫn, nhưng gần như không có nhà đầu tư quốc tế tham gia, bởi Việt Nam chưa đạt mức xếp hạng đầu tư”, ông Dominic nói về tính hấp dẫn của doanh nghiệp Việt trên thị trường quốc tế.

Hiện Việt Nam chưa là thị trường đạt mức xếp hạng đầu tư (investment grade), tức thị trường giao dịch các loại chứng khoán nợ, chủ yếu là trái phiếu, chưa được tin tưởng.

Năm 2024, cả ba tổ chức xếp hạng tín nhiệm lớn (gồm Moody’s, Fitch Ratings và S&P Global Ratings) đều duy trì xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam xếp vào nhóm thị trường "ổn định", tức đang tiến gần hơn với mức “đầu tư”. Chính phủ có riêng đề án “Cải thiện xếp hạng tín nhiệm Quốc gia tới năm 2030”.

Theo ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch FiinGroup, đơn vị cung cấp dữ liệu tài chính, việc chưa được nâng hạng tín nhiệm quốc gia khiến doanh nghiệp Việt phải chịu chi phí vốn cao hơn khu vực. Chẳng hạn, cùng ngành hàng tiêu dùng, một doanh nghiệp Indonesia huy động vốn bằng đô la Mỹ kỳ hạn 5 năm chỉ với 5,5%/năm, trong khi doanh nghiệp Việt phải trả từ 7% trở lên.

Thị trường trái phiếu do đó cần được nâng cấp để mang đến cơ hội đa dạng hóa nguồn vốn với chi phí phù hợp hơn cho doanh nghiệp. “Để cải thiện xếp hạng tín nhiệm, cần tăng sức mạnh thể chế, nâng cao dự trữ ngoại hối và hệ số an toàn vốn ngân hàng”, ông Thuân nhấn mạnh.

Khuyến nghị chung cho các doanh nghiệp vẫn là cần nâng cao chất lượng quản trị và minh bạch thông tin, đảm bảo thực hiện các dự án để hoàn thành cam kết, giữ uy tín cho mình. "Thanh khoản, quản trị rủi ro, hiệu quả đầu tư và uy tín là bốn yếu tố quan trọng để thu hút nhà đầu tư vào trái phiếu, kể cả vốn ngoại hay vốn nội", ông Dominic nhấn mạnh.

Dũng Nguyễn