Vòng tay mẹ

Phụ nữ vùng cao Tuyên Quang dành tình yêu thương cho con trẻ.

Dòng sữa mát lành

Như bao bà mẹ khác, hành trình “vượt cạn” luôn là ranh giới sinh tử. Theo các số liệu y học, cơ thể con người chỉ chịu đựng được tối đa 45 đơn vị đau, nhưng khi sinh con, người mẹ phải trải qua đến 57 đơn vị đau, tương đương cảm giác gãy 20 chiếc xương cùng lúc. Con số ấy đủ để thấy sức chịu đựng phi thường của người phụ nữ. Theo số liệu của World Population Review, trung bình mỗi ngày tại Việt Nam có khoảng 3.637 trẻ được sinh ra, đồng nghĩa với việc có khoảng chừng ấy người mẹ đối mặt với những cơn đau sinh tử để giành lấy sự sống cho con mình.

Câu chuyện của chị Hoàng Thị Hằng, tổ 2 Quang Trung, phường Hà Giang 2, là một ví dụ xúc động. Khi mang thai đôi, chị gặp vô vàn khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày, đặc biệt là quá trình sinh 2 em bé. “Những cơn đau chuyển dạ thật kinh khủng, đau như chưa từng đau như thế. Tôi cắn răng chịu đựng, nhiều lúc phải hét lên. Đến khi bác sĩ chỉ định mổ bắt thai để đảm bảo an toàn cho hai con, cơn đau lại nhân đôi khi vừa là đau vết mổ, vừa là đau co bóp dạ con”, chị Hằng nhớ lại.

Nhưng nỗi đau thể xác chỉ là khởi đầu. Từ khoảnh khắc con cất tiếng khóc chào đời, mẹ là người ôm con vào lòng, trao hơi ấm và dòng sữa ngọt ngào đầu tiên của cuộc đời. Đứa trẻ lớn lên từ lời ru à ơi, từ sự chăm chút, yêu thương và dạy dỗ mỗi ngày của mẹ. Mẹ là “người thầy đầu tiên”, dạy con từng bước đi chập chững, lời nói bi bô, dạy con phân biệt điều hay lẽ phải.

Nhà thơ Nguyễn Duy trong bài “Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa” đã viết: “Mẹ ru cái lẽ ở đời/Sữa nuôi phần xác, hát nuôi phần hồn”. Chính những lời hát ru ấy đã gieo mầm những giá trị Chân - Thiện - Mỹ, giúp tâm hồn con trẻ hình thành nhân cách ngay từ những năm tháng đầu đời.

Khi con ốm, mẹ thức trắng đêm; khi con vấp ngã, mẹ nhẹ nhàng nâng dậy. Mẹ là người duy nhất nhận ra từng thay đổi nhỏ trong ánh mắt, giọng nói hay nhịp thở của con. Nhà văn hóa Hoàng Đạo Thúy trong tác phẩm “Nghề thầy” đã viết: “Phúc đức tại mẫu là phải lắm. Lấy máu mình, rồi lấy sữa mình nuôi con, tình mẹ con là tình trong sạch, đẹp đẽ nhất. Việc dạy dỗ con, bà mẹ cũng đảm đương từ lúc con còn trong thai. Theo cụ Hoàng Đạo Thúy, để nuôi dạy con ngay từ trong bào thai, người mẹ phải giữ tâm sáng, sống thiện lương, “tai không nghe tiếng tục, lòng không nghĩ điều tà”.

Tiếng đàn Tính và điệu Then qua lời dạy của mẹ sẽ theo con suốt cuộc đời.

Không giáo trình nào dạy mẹ cách nuôi con hoàn hảo. Nhưng bằng bản năng và tình thương, mẹ dạy con về lòng nhân ái, sự sẻ chia, về cách đứng dậy sau vấp ngã và kiên cường trước mọi bão giông. Những năm tháng tuổi thơ được lớn lên từ dòng sữa mát lành, từ lời ru của mẹ chính là hành trang quý giá nhất của cuộc đời mỗi người.

Khi ngôi nhà vắng... mẹ

Trong ngôi nhà hạnh phúc, nếu người bố là khung tường vững chãi bao bọc, chở che, thì người mẹ được ví như ngọn lửa ấm, giữ cho hạnh phúc ấy bền lâu, để các con được lớn lên trong tình yêu thương trọn vẹn. Vậy nhưng, có những đứa trẻ đã lớn lên trong thiệt thòi, vì mồ côi mẹ, vì mẹ bỏ đi hay thiếu sự quan tâm đúng mực. Ở Tuyên Quang, câu chuyện của ba chị em Sùng Mí Chá (6 tuổi), Sùng Thị Sinh (4 tuổi) và Sùng Thị Chở (1 tuổi) thôn Sán Sỳ Tủng, xã Sà Phìn, khiến nhiều người xót xa. Năm 2019, cha mất vì tai nạn lao động, mẹ bỏ đi biệt tích, để lại ba đứa con nhỏ, đứa út lúc đó mới 7 tháng tuổi còn khát sữa mẹ. Các em được người chú và dì nhận nuôi. Tuổi thơ của Chá, Sinh, Chở vì thế trở thành chuỗi ngày thiếu thốn cả vật chất lẫn tình thương của cha mẹ bởi cuộc sống của gia đình người chú, dì cũng vô vàn khó khăn khi nhà thêm 3 nhân khẩu; những đứa trẻ phải tự chăm sóc nhau khi còn quá bé bỏng và tự dựa vào nhau để lớn lên.

Trong nhịp sống hiện đại, nhiều phụ nữ phải gánh nặng mưu sinh, dành thời gian cho công việc mà ít có thời gian ở bên con. Những suất ăn nhanh dần thay thế bữa “cơm mẹ nấu”, ngôi nhà “có mẹ mà như vắng mẹ”, tiếng cười trẻ thơ dần nhường chỗ cho ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại. Điều tưởng như vô hại ấy diễn ra trong nhiều gia đình hiện nay lại đang âm thầm bóp nghẹt sự trưởng thành của trẻ. Theo khảo sát của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cho thấy, 82% trẻ em Việt Nam 12 - 13 tuổi sử dụng Internet hằng ngày, con số này ở lứa tuổi 14 - 15 là 93%. Còn theo số liệu từ Bộ Nội vụ, thời gian trẻ em Việt Nam sử dụng mạng xã hội là 5 - 7 giờ/ngày. Số liệu thống kê của Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới cho thấy, có tới 20% ông bố và 7% bà mẹ không có thời gian dành cho con cái.

Thời gian ở cạnh con cái eo hẹp là một phần nguyên nhân khiến trẻ em ở độ tuổi vị thành niên dần trở nên xa cách bố mẹ. Các em không còn coi bố mẹ là chỗ dựa tinh thần để chia sẻ những tâm tư, tình cảm, mà Internet với những mối quan hệ “ảo” đầy rẫy cám dỗ, cạm bẫy lại trở thành không gian các em “trút” tâm sự, tìm kiếm các giải pháp với những vấn đề của chính các em. Trên nhiều diễn đàn tâm lý như “Những đứa trẻ cần hạnh phúc”, “Tâm sự tuổi mới lớn”, hàng nghìn bài viết của con trẻ khiến người lớn phải giật mình. Các em chia sẻ rằng điều mình cần không phải vật chất, quà cáp hay tiền tiêu vặt, mà là một bữa cơm có mẹ ngồi bên, một lời an ủi khi bị điểm kém, hay chỉ đơn giản là được mẹ lắng nghe, thậm chí các em cảm thấy cô đơn ngay trong chính căn nhà của mình. “Mẹ muốn con phải thay đổi, mạnh mẽ, trưởng thành, nhưng mẹ biết không, người phải thay đổi là mẹ”. Khi vai trò của mẹ bị bỏ ngỏ, khoảng cách và niềm tin của con với mẹ đang bị đẩy ra xa.

Không chỉ thiếu thời gian, tình yêu của mẹ đôi khi còn bị “lệch hướng”. Có người thương con đến mức bao bọc, làm thay mọi việc. Có người lại đặt kỳ vọng quá cao, ép con học, so sánh con với người khác, vô tình tạo áp lực khiến trẻ khép mình. Một số mẹ vì bận rộn giao phó con hoàn toàn cho ông bà, bảo mẫu hoặc nhà trường. Hệ quả là trẻ thiếu gắn kết cảm xúc, chậm nói, kém giao tiếp, thậm chí rối loạn tâm lý.

Thực tế đau lòng là Bệnh viện Nhi Trung ương từng tiếp nhận nhiều trường hợp trẻ vị thành niên tự tử bằng thuốc giảm đau vì cảm thấy không đáp ứng nổi kỳ vọng của cha mẹ, hoặc bị cha mẹ chửi mắng. Các con dù được cứu sống kịp thời nhưng tổn thương tâm lý có thể theo suốt đời. Các chuyên gia tâm lý cảnh báo rằng, ở tuổi vị thành niên, khi áp lực học tập và mâu thuẫn gia đình không được chia sẻ, trẻ dễ rơi vào khủng hoảng, hình thành suy nghĩ tiêu cực, thậm chí tự hủy hoại bản thân.

Những đứa trẻ lớn lên thiếu vòng tay mẹ thường gặp khó khăn trong biểu đạt cảm xúc, dễ khép kín, cô đơn, thậm chí thờ ơ với nỗi đau của người khác. Khoảng trống tình cảm ấy không chỉ ảnh hưởng đến tuổi thơ mà còn in dấu trong nhân cách khi trưởng thành.

Suối nguồn yêu thương

Trong xã hội hiện đại, phụ nữ là người nặng gánh “hai vai”, vừa “giỏi việc nước, vừa đảm việc nhà”. Nhiều phụ nữ Việt Nam hôm nay giữ vai trò lãnh đạo, nhà khoa học, doanh nhân, giáo viên, bác sĩ... góp phần tạo nên diện mạo mới cho đất nước. Theo Nghị quyết 26-NQ/TW năm 2018 của BCH Trung ương Đảng về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ phụ nữ trong đảng ủy các cấp đạt 25%, trong Quốc hội và HĐND các cấp đạt 35%. Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021 - 2030 cũng đặt mục tiêu đến năm 2030 có 75% cơ quan nhà nước, chính quyền địa phương có lãnh đạo nữ chủ chốt.

Song song với đó, phụ nữ là người truyền cảm hứng về lòng nhân ái, sự sẻ chia, về bình đẳng giới và phát triển bền vững. Trong thời đại công nghệ số, người phụ nữ đang chứng minh khả năng thích ứng nhanh, sáng tạo, hội nhập toàn cầu và vẫn gìn giữ những giá trị đạo đức, văn hóa truyền thống trong gia đình và cộng đồng; đặc biệt là phát huy vai trò, thiên chức làm mẹ.

Phát biểu tại Lễ kỷ niệm 95 năm ngày thành lập Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm bên cạnh ghi nhận những công lao, đóng góp của phụ nữ đã nhấn mạnh: Điều thiêng liêng nhất, cốt lõi nhất, chính là thiên chức làm bà, làm mẹ, làm vợ, đó không chỉ là vai trò gia đình, đó là nền tảng đạo lý, là “trường học đầu tiên” về nhân cách. Tổng Bí thư khẳng định: Đảng, Nhà nước luôn nhất quán chủ trương thúc đẩy bình đẳng giới thực chất, mở rộng cơ hội cho phụ nữ tham gia lãnh đạo, quản trị, khởi nghiệp, khoa học công nghệ; hoàn thiện hệ thống chính sách an sinh, bảo vệ phụ nữ và trẻ em, chăm lo giáo dục, thai sản, sức khỏe sinh sản; xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, an toàn.

Điều đó cho thấy vai trò, vị trí của phụ nữ trong giai đoạn hiện nay được quan tâm, chú trọng, nhưng cũng đặt lên vai phụ nữ áp lực lớn giữa trách nhiệm gia đình và xã hội. Để dung hòa, phụ nữ cần học nghệ thuật hiện diện bên con, không thể cho con nhiều thời gian vì bận rộn công việc thì hãy dành thời gian “chất lượng” bên con trong từng khoảnh khắc. Dành cho con 10 phút đọc sách, 15 phút chuyện trò mỗi tối, tắt điện thoại để lắng nghe con nói, hay đơn giản là hãy ôm con vào lòng mỗi sáng. Đó là thứ năng lượng tích cực không gì sánh được để con có một ngày sống, học tập, vui chơi tích cực và hiệu quả. Các mẹ hãy để con được vấp ngã, được sai, được học cách tự đứng dậy, đừng quá bao bọc, nuông chiều, bởi chính trong những lần như thế, con học được bản lĩnh và lòng can đảm để vượt qua những bão giông cuộc đời.

Và trong hành trình ấy, người mẹ không đơn độc bởi luôn có người đàn ông bên cạnh mình, người thân, bạn bè, thầy, cô giáo và cả cộng đồng cùng sẻ chia, hỗ trợ và đồng hành, cho dòng chảy yêu thương tiếp nối. Tình mẹ là mạch nguồn nuôi dưỡng những giá trị nhân văn, bền bỉ chảy qua từng thế hệ. Và dù ở bất cứ thời nào, bất kỳ hoàn cảnh nào, người phụ nữ, người mẹ vẫn là suối nguồn của bao điều tốt đẹp, để từ đó, yêu thương được lan tỏa, nảy nở và hồi sinh, làm nên sức sống dịu dàng nhưng mãnh liệt của cuộc đời.

Biện Luân