VPI ứng dụng công nghệ số để bảo mật thông tin/dữ liệu

Tiến Sỹ Vũ Ngọc Trình - Trưởng Ban Công nghệ Thông tin Viện Dầu khí Việt Nam (VPI)

PV: Xin ông cho biết cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang tạo ra sự thay đổi như thế nào đối với các doanh nghiệp dầu khí?

TS. Vũ Ngọc Trình: Cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang tạo ra sự thay đổi cơ bản, vượt bậc về công nghệ trong việc thu thập thông tin (cảm biến thông tin ngày càng rẻ, kết nối di động đã rộng rãi và phổ biến) và phân tích và xử lý thông tin/tri thức để thấu hiểu bản chất (sức mạnh xử lý, lưu trữ, tăng mạnh; nền tảng công nghệ trí tuệ nhân tạo, học máy phát triển nhanh) để từ đó các doanh nghiệp có thể ra quyết định sản xuất kinh doanh hàng ngày hoặc hoạch định chiến lược, kế hoạch dài hạn hiệu quả hơn.

Theo McKinsey, 60 - 90% hoạt động hàng ngày của ngành dầu khí có thể được hỗ trợ bởi AI và học máy. Ứng dụng của trí tuệ nhân tạo vượt xa giới hạn “cải thiện nhanh hơn và tốt hơn” các quy trình công việc. Từ các hoạt động thăm dò ban đầu cho đến việc đưa sản phẩm đến người dùng cuối, AI mở ra các phương pháp mới để thăm dò, phát triển, sản xuất, vận chuyển, chế biến và kinh doanh dầu khí.

Theo Bain & Company, các công ty dầu khí có thể cải thiện hiệu suất từ 6 - 8% với việc tối ưu hóa dữ liệu. Việc số hóa hoạt động tại các hoạt động hạ nguồn dầu khí có thể giúp tiết giảm 12 - 20% chi phí hoạt động, dừng hoạt động đột xuất giảm từ 15 - 25%, hiệu quả hoạt động tăng 8 - 12%, hiệu suất HSSE (sức khỏe, an toàn, an ninh và môi trường) được cải thiện, tăng năng suất lao động.

Ví dụ ExxonMobil hợp tác với MIT để thiết kế robot AI thám hiểm đại dương nhằm phát hiện rò rỉ dầu khí dưới đáy đại dương. Chevron và Microsoft hợp tác phát triển giải pháp DELFI, nền tảng trí tuệ nhân tạo dựa trên công nghệ điện toán đám mây, giúp nâng cao các dịch vụ kỹ thuật số trong các dự án thăm dò, phát triển, khai thác mỏ, tồn trữ và hệ thống các đường ống dầu khí. Total hợp tác với Google Cloud phát triển hệ thống AI để phân tích dữ liệu dưới bề mặt nhằm cải thiện các quy trình thăm dò khai thác...

PV: VPI đang triển khai các nghiên cứu và ứng dụng công nghệ 4.0 trong công nghiệp dầu khí như thế nào, thưa ông?

TS. Vũ Ngọc Trình: VPI đang nghiên cứu xây dựng chiến lược, chương trình chuyển đổi số và hoàn thiện hệ thống quản trị dựa trên nền tảng công nghệ số (cloud, block chain, AI, WebGIS…); ứng dụng big data, AI, block chain,… trong xử lý, phân tích tài liệu địa chất, địa vật lý, xây dựng mô hình địa chất nhằm nâng cao hiệu quả công tác tìm kiếm thăm dò dầu khí; nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật số nhằm đánh giá và hoàn thiện công nghệ khai thác và nâng cao hệ số thu hồi dầu khí; ứng dụng công nghệ số/công nghệ 4.0 trong vận hành các nhà máy chế biến dầu khí; xây dựng các phần mềm/giải pháp an ninh bảo mật thông tin/dữ liệu (như công nghệ watermarking)…

PV: Trong thời đại công nghệ số, thông tin và tri thức là tài sản quý giá nhất đối với các doanh nghiệp, vậy doanh nghiệp cần bảo mật thông tin/dữ liệu như thế nào?

TS. Vũ Ngọc Trình: Mọi doanh nghiệp ứng dụng công nghệ thông tin và sử dụng internet trong hoạt động kinh doanh đều có nguy cơ bị đánh cắp dữ liệu, có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Về bảo mật dữ liệu, các doanh nghiệp cần tập trung vào giải pháp an ninh, bảo mật như: quản lý người dùng tốt, xác thực nhiều yếu tố, mã hóa/giải mã, kiểm soát thiết bị đầu vào đầu ra, cập nhật bản vá lỗi phần mềm…

Công nghệ watermarking chủ yếu được dùng để bảo mật thông tin số (bản quyền và tình báo), trong thời đại 4.0, watermarking được sử dụng nhiều trong bảo vệ bản quyền các tài sản trí tuệ/tài sản số/dữ liệu số.

VPI vừa hoàn thành việc xây dựng phần mềm xác định nguồn gốc tập tin (file) dữ liệu định dạng pdf sử dụng công nghệ watermarking giúp quản lý việc download các tài liệu/dữ liệu định dạng pdf, sau đó sẽ áp dụng cho các dạng dữ liệu/tài liệu khác.

PV: Ông có thể chia sẻ cụ thể hơn việc sử dụng công nghệ watermarking trong bảo mật thông tin/dữ liệu mà VPI mới thực hiện thành công?

TS. Vũ Ngọc Trình: Sản phẩm này đã được tích hợp vào phần mềm quản lý văn bản điện tử online VPIOffice của VPI để quản lý việc sử dụng tài liệu đúng người dùng, đúng mục đích. Sản phẩm có các tính năng chính như: Lưu trữ, quản lý các file pdf; cho phép chèn thêm một/nhiều dấu hiện nhận biết vào file pdf; cho phép quản lý thông tin người dùng (họ và tên, username, ngày giờ download, chỉ IP/MAC...); cho phép truy vết nguồn gốc file và truy vết nguồn gốc người sử dụng (ai tải lên, ngày giờ tải lên; ai tải xuống, ngày giờ tải xuống); cho phép tìm kiếm theo các tiêu chí khác nhau (theo tên file, theo người sử dụng, theo các chức năng truy vết: người tải lên, ngày giờ tải lên, người tải xuống, ngày giờ tải xuống); cho phép thống kê và vẽ biểu đồ theo nhiều tiêu chí khác nhau (theo tài liệu và theo người dùng)...

PV: Sản phẩm do VPI thực hiện có tính năng gì mới so với công nghệ watermarking mà thế giới đã thực hiện, thưa ông?

TS. Vũ Ngọc Trình: Tập tin định dạng pdf có cấu trúc gồm nhiều lớp thông tin, thông thường sẽ được chèn một lượng nhỏ thông tin đã mã hóa (watermarked) vào một trong số các lớp thông tin của tập tin pdf. Tuy nhiên, với cách làm này, một số công cụ có thể tách lớp thông tin để xóa đi thông tin mã hóa watermark trong tập tin pdf.

Dựa trên công nghệ watermarking mới nhất của thế giới, VPI đã cải tiến thuật toán và đưa vào các giải pháp mới để nâng cao tính bảo mật và rất khó để có thể bẻ khóa được tập tin pdf khi đã được nhúng thông tin mã hóa (watermarked). VPI đã chuyển nội dung của tập tin pdf thành định dạng ảnh, sau đó nhúng thông tin mã hóa watermark vào trong tập tin ảnh, tiếp theo chuyển ngược từ định dạng ảnh sang định dạng pdf. Với cách làm này, tính bảo mật được nâng cao rõ rệt.

Được biết, một tập đoàn hàng đầu Việt Nam đã và đang sử dụng watermark trong quản lý các tài liệu định dạng pdf. Tôi không biết cụ thể doanh nghiệp nàydùng thuật toán/phương pháp watermarking nào. Tuy nhiên khi kiểm tra mức độ an ninh bảo mật, một số công cụ có thể tách/xóa được thông tin watermark nhúng trong file pdf của doanh nghiệp này nhưng không thể tách/xóa được các lớp thông tin watermark nhúng trong tập tin pdf của VPI. Tôi cho rằng đây là một trong những điểm mới và khác biệt chính của sản phẩm do VPI thực hiện.

PV: Theo ông, các doanh nghiệp cần thực hiện các giải pháp gì để “nắm bắt” thời cơ từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0?

TS. Vũ Ngọc Trình: Theo tôi, các doanh nghiệp cấp thiết phải chuyển đổi từ hoạt động theo mệnh lệnh hành chính theo kiểu quản lý nhà nước sang hoạt động dựa vào thông tin, ra quyết định dựa trên thông tin (data-driven) rồi phát triển đến mức cao hơn là mọi quyết định đều phải dựa trên sự thấu hiểu bản chất thông tin (insights-driven). Xây dựng mô hình quản trị doanh nghiệp thông minh tại các đơn vị, sử dụng “dữ liệu lớn” về sản xuất kinh doanh và dịch vụ nhằm hỗ trợ các cấp lãnh đạo trong việc ra quyết định. Tăng cường đầu tư cảm biến và thiết bị IoT để thu thập dữ liệu trong toàn bộ hoạt động sản xuất kinh doanh hàng ngày; xây dựng cơ sở dữ liệu trong tất cả các khâu thuộc chuỗi giá trị dầu khí. Đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng trí tuệ nhân tạo, học máy để phân tích, xử lý và thấu hiểu dữ liệu từ đó tìm ra các quy luật, tri thức và ứng dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh; trước mắt có thể ưu tiên ứng dụng AI cho dự báo trong bảo dưỡng thiết bị (predictive maintenance). Hiện nay, các sản phẩm đa số dựa trên nền tảng internet, nhưng kỷ nguyên tiếp theo sẽ là dựa trên nền tảng của công nghệ blockchain. Do đó, tìm hiểu, nghiên cứu và ứng dụng công nghệ blockchain ngay từ bây giờ là việc các doanh nghiệp cần làm. Đặc biệt, trong các giải pháp, cần chú trọng bảo mật thông tin/dữ liệu để sử dụng an toàn, hiệu quả.

PV: Trân trọng cảm ơn ông./.

Việt Hà