Vụ án bé gái mất tích rúng động Serbia

Ngày 26/3/2024, Ivana Ilic đưa hai con nhỏ đến một căn nhà của gia đình tại Banjsko Polje, gần thành phố Bor, miền đông Serbia. Trong khoảnh khắc ngắn ngủi khi người mẹ không để mắt, Danka, cô bé 23 tháng tuổi, đi ra ngoài sân và mất tích. Không có tiếng la hét, không có dấu hiệu giằng co. Bé biến mất như tan vào không khí.

Sự việc lập tức khiến toàn Serbia rúng động. Cảnh sát khởi động hệ thống "Pronadji Me", một dạng cảnh báo, đồng thời tiến hành chiến dịch tìm kiếm quy mô toàn quốc với sự tham gia của lực lượng quân đội, chó đánh hơi, các đội cứu hộ và cả Interpol. Trong vòng 10 ngày, hơn 360 phương tiện, 158 căn nhà có sân vườn, 175 căn hộ được kiểm tra. Cảnh sát thu thập dữ liệu từ hàng chục ngàn điện thoại, rà soát tín hiệu từ các trạm thu phát sóng. Các cuộc gọi và tin nhắn, tổng cộng 175.000 liên lạc, bị chặn lại để phân tích.

Bé Danka ilic.

Dư luận cả nước hồi hộp theo dõi diễn biến từng giờ. Đỉnh điểm của sự phẫn nộ và đau lòng đến vào ngày 4/4/2024. Trong một buổi họp khẩn của chính phủ, Tổng thống Serbia Aleksandar Vucic tuyên bố trước công chúng, "Chúng tôi có tin xấu về đứa trẻ. Cảnh sát đã bắt giữ hai người đàn ông đã giết bé gái. Theo như tôi hiểu, họ đã thú nhận tội ác”. Ông gọi những kẻ gây án là "quái vật" và tỏ ra bàng hoàng trước tính chất tàn độc của vụ việc.

Nhận tội rồi thay đổi lời khai

Euronews dẫn báo cáo của Bộ trưởng Nội vụ Bratislav Gasic cho hay, hai nghi phạm, Dejan Dragijevic (D.D) và Srdan Jankovic, cùng 50 tuổi, nhân viên công ty cấp thoát nước, đang đi làm nhiệm vụ bằng xe tải vào ngày hôm đó. Khi xe họ lùi ra khỏi con đường làng, Danka vừa lúc đi qua đầu xe. Họ đâm phải bé. Thay vì gọi cấp cứu hay thông báo với nhà chức trách, họ đặt xác bé gái vào cốp xe, nơi để các dụng cụ lao động, rồi lái đến một bãi rác để phi tang thi thể.

Trên đường, cha của bé Danka, anh Milos Ilic, chặn chiếc xe lại và hỏi hai nhân viên thoát nước có thấy con gái mình không. Cả hai nói "không". Một trong số họ thậm chí còn tham gia tìm kiếm cùng hàng trăm người dân và cảnh sát những ngày sau đó.

Khi bị bắt giữ, hai nhân viên thoát nước thú nhận tội ác. Nhưng rồi sau đó, trong quá trình thẩm vấn chính thức, một người giữ im lặng, người kia thay đổi lời khai, khiến vụ việc rơi vào vòng xoáy mơ hồ. Mọi nỗ lực tìm xác bé gái trở nên tuyệt vọng.

Cảnh sát chuyển sang truy vết bằng công nghệ, từ tín hiệu GPS trong xe tải đến hình ảnh từ camera giám sát trong khu vực. Trong một buổi họp báo, Bộ trưởng Gasic công bố bằng chứng từ thiết bị định vị cho thấy, xe của nghi phạm đã dừng trong sân nhà của gia đình Ilic trong 5 phút 30 giây, một khoảng thời gian "rất bất thường" cho một đoạn đường chỉ dài 150 mét. Họ rời khỏi hiện trường và dừng lại ở bãi rác trong 1 phút 41 giây, rồi lại tiếp tục hành trình.

Trong xe, cảnh sát tìm thấy một giọt máu nhỏ sót lại, dù xe đã được tẩy sạch bằng axit. Mẫu máu được đưa đi giám định và cho kết quả, là máu của Danka Ilic. Đó là bằng chứng hiếm hoi mang giá trị pháp lý, khi không có thi thể nạn nhân. Cũng trong quá trình điều tra, D.D., một trong hai nghi phạm, khai nhận rằng em trai và cha mình có giúp di dời thi thể bé từ bãi rác sang địa điểm khác. Cảnh sát liền bắt giữ cả hai người này.

Cảnh sát Serbia tìm kiếm thi thể tại một khu vực ngoại ô Bor.

Chỉ chưa đầy 2 ngày sau, vào rạng sáng 7/4, em trai của D.D. tử vong ngay tại trụ sở cảnh sát thành phố Bor. N1Info dẫn thông báo từ Bộ Nội vụ Serbia nói, Dalibor Dragijevic, 40 tuổi, em trai D.D, "cảm thấy không khỏe" lúc rạng sáng, và dù được cấp cứu kịp thời, anh ta chết lúc 3h10 sáng. Sự việc gây chấn động, làm dấy lên nghi vấn về việc anh này bị tra tấn trong quá trình thẩm vấn. Một cuộc điều tra nội bộ đã được tiến hành.

Ban đầu, cảnh sát tuyên bố ông Dalibor qua đời do nguyên nhân tự nhiên. Tuy nhiên, kết quả khám nghiệm tử thi sau đó cho thấy ông đã tử vong do bị đánh đập, với các dấu hiệu rõ ràng của việc tra tấn. Ngày 1/5/2024, sau khi cơ quan kiểm tra nội bộ hoàn tất điều tra, 3 cảnh sát liên quan trực tiếp đến quá trình thẩm vấn đã bị đình chỉ công tác.

Trong khi đó, công tác điều tra vẫn được gấp rút tiến hành. Cảnh sát Serbia lục tung mọi ngóc ngách, chặn dữ liệu từ 46.000 thiết bị di động trong khu vực, song vẫn chưa xác định được nơi giấu xác. Dư luận dần chuyển từ thương tiếc sang giận dữ. Người dân đặt câu hỏi, có điều gì đó đang bị che giấu trong bóng tối? Vì sao các nghi phạm thay đổi lời khai? Vì sao một người chết trong đồn cảnh sát, và vì sao sau từng ấy nỗ lực, một đứa trẻ bé bỏng vẫn không thể được an táng tử tế?

Cha mẹ của bé, Ivana và Milos, vẫn chưa từ bỏ. Họ không kêu gào trả thù. Họ chỉ muốn biết con gái mình đang nằm nơi đâu để có thể chôn cất, để có thể khép lại cơn ác mộng. “Chúng tôi chỉ muốn biết nơi con bé sẽ được yên nghỉ”, Ivana nói trong một cuộc phỏng vấn ngắn với Telegraf.rs.

Những điểm nghẽn

Theo báo điện tử Koha (Kosovo), một năm sau khi bé gái 2 tuổi Danka Ilic biến mất, vẫn chưa có câu trả lời cho 2 câu hỏi then chốt: Thi thể em ở đâu và tại sao không có dấu vết sinh học nào được tìm thấy tại hiện trường?

Dejan Dragijevic và Srdan Jankovic bị bắt vào ngày 4/4/2024, ban đầu thừa nhận tội, nhưng sau đó phủ nhận. Một trong số họ mô tả chi tiết vụ việc, nhưng sau đó lại khẳng định họ có mặt gần khu vực Danka mất tích nhưng chưa từng thấy bé gái.

Cảnh sát bắt 2 nghi phạm.

Sau 6 tháng họ bị bắt giữ, Tòa án cấp cao Zajecar xác nhận cáo trạng với hai người dựa trên lời khai nhân chứng và hình ảnh từ camera an ninh. 3 tháng sau, Tòa phúc thẩm Nis hủy cáo trạng, yêu cầu xem xét lại. Tháng 2/2025, Tòa án cấp cao Zajecar tiếp tục phê chuẩn cáo trạng, và hiện đang chờ quyết định cuối cùng từ Tòa án Hiến pháp Nis.

Dù hàng trăm cảnh sát đã thực hiện tìm kiếm kỹ lưỡng, thi thể Danka vẫn chưa được tìm thấy. Đặc biệt, điều tra viên tập trung vào một bãi rác nơi nghi phạm ban đầu khai đã giấu thi thể, nhưng không có chứng cứ nào được phát hiện tại đó.

Hơn nữa, hơn 500 mẫu vật lấy từ xe của nghi phạm không chứa dấu vết DNA của Danka. Điều này gây nghi ngờ về kết quả điều tra trước đó, đặc biệt là chi tiết phát hiện máu của bé Danka.

Vụ bé Danka Ilic mất tích cho đến nay vẫn là một trong những bí ẩn lớn nhất ở Serbia. Với việc thi thể chưa tìm thấy và không có dấu vết sinh học, vụ án tiếp tục đặt ra những câu hỏi lớn về điều gì thực sự đã xảy ra vào ngày định mệnh đó.

Các nhà quan sát nhận định vụ án này không đơn thuần là bi kịch cá nhân, mà là "cảnh báo đỏ" cho toàn bộ hệ thống pháp lý, điều tra và công vụ Serbia. Nếu không có cải cách triệt để, minh bạch và chịu trách nhiệm rõ ràng, các vụ án tương tự sẽ tiếp tục bế tắc, công lý sẽ bị hủy hoại. Sự mất niềm tin từ dư luận và người dân là hiểm họa lâu dài, có thể gây bất ổn xã hội và giảm hiệu quả quản trị nhà nước.

Các chuyên gia pháp lý và tội phạm học đã đưa ra nhiều nhận định về vụ án, nhưng tựu trung lại, nhiều ý kiến cho rằng nghi phạm và đồng phạm biết rõ quy luật pháp luật, cố tình che giấu hoặc phi tang thi thể. Họ có thể chọn những nơi khó tiếp cận, không ai kiểm soát, hoặc dùng thủ đoạn kỹ thuật để phi tang như đào hố sâu, đổ bê tông, hoặc thả xác xuống sông, hố sâu... Việc này khiến cơ quan điều tra mất rất nhiều thời gian và nguồn lực để tìm kiếm.

Nếu nghi phạm và người giúp sức không khai báo trung thực, hoặc khai báo mâu thuẫn, không cung cấp manh mối rõ ràng về vị trí thi thể, thì việc tìm kiếm trở nên như mò kim đáy bể. Thậm chí họ có thể khai báo sai hoặc cố tình đánh lạc hướng.

Trong khi đó, cơ quan điều tra Serbia có thể chưa có đủ thiết bị hiện đại như máy dò kim loại, công nghệ tìm kiếm dưới nước, hoặc kỹ năng chuyên sâu để khảo sát các khu vực phức tạp. Điều kiện địa hình phức tạp như sông, rừng, hố sâu càng làm khó việc tìm kiếm thi thể.

Không chỉ vậy, khi đã phạm tội, nghi phạm có xu hướng gây nhiễu, tạo áp lực tâm lý cho điều tra viên bằng cách thay đổi lời khai, hợp tác một phần, hoặc im lặng. Họ dùng chiến thuật trì hoãn để cơ quan điều tra mệt mỏi, thiếu kiên nhẫn, hoặc mất phương hướng trong việc tìm kiếm. Nếu có người giúp sức tham gia mà không bị áp lực tố giác, hoặc có sự bao che ngấm ngầm từ bên ngoài, việc tìm kiếm thi thể càng khó khăn hơn. Họ có thể cản trở, gây nhiễu loạn thông tin hoặc thậm chí di chuyển thi thể nhằm xóa dấu vết.

Có ý kiến cho rằng một số quy định pháp luật nghiêm ngặt ở châu Âu về quyền cá nhân, bảo vệ nhân quyền, hoặc hạn chế điều tra chưa thực sự linh hoạt để khám phá toàn diện, đặc biệt trong các trường hợp thiếu bằng chứng xác thực ban đầu. Điều này khiến cơ quan điều tra phải hoạt động trong khuôn khổ rất chặt chẽ, làm giảm tốc độ và phạm vi tìm kiếm.

Trong vụ án này, một nghi phạm im lặng, một nghi phạm thay đổi lời khai, cho thấy áp lực điều tra và khả năng thao túng, đe dọa hoặc thậm chí có sự can thiệp từ bên ngoài (các thế lực ngầm) rất cao. Việc nghi phạm tham gia tìm kiếm để đánh lừa dư luận và cảnh sát cho thấy sự lỏng lẻo trong quy trình kiểm soát và phân công nhiệm vụ điều tra.

Một điểm mờ khác của vụ án liên quan đến người cha của nghi phạm chính D.D, ông Radoslav Dragijevic, 73 tuổi vào thời điểm xảy ra vụ việc.

Ông Radoslav bị cáo buộc hỗ trợ D.D và con trai út Dalibor Dragijevic trong việc di chuyển và che giấu thi thể bé Danka. Ông bị bắt và bị tạm giam trong 2 tháng. Radoslav được trả tự do vào ngày 29/5/2024, khi thời hạn tạm giam kết thúc. Trong suốt quá trình điều tra, ông Radoslav giữ im lặng và không đưa ra bất kỳ lời khai nào. Sau khi được thả, ông tiếp tục từ chối bình luận về vụ việc.

Tháng 11/2024, Tòa án Cấp cao tại Zajecar phê chuẩn cáo trạng đối với Dejan Dragijevic và Srdan Jankovic về tội giết người, đồng thời truy tố ông Radoslav về hành vi hỗ trợ tội phạm. Tuy nhiên, vào tháng 2/2025, Tòa án Phúc thẩm tại Nis đã hủy bỏ cáo trạng này, yêu cầu điều tra lại do thiếu bằng chứng vật chất và lời khai không nhất quán từ các nghi phạm.

Hiện tại, không có thông tin chính thức nào về việc ông Radoslav có bị bắt lại hay không. Tình trạng pháp lý của ông vẫn chưa rõ ràng, và ông tiếp tục giữ im lặng trước công chúng.

Nguyễn Xuân Thủy