Vụ án sai phạm đất đai tại huyện Ba Vì, Hà Nội - Kỳ 1: Vì sao bị cáo kêu oan?

Từ việc cấp 25 "sổ đỏ"...

Trước đó, sau nhiều ngày mở phiên tòa xét xử, ngày 10-7-2019, HĐXX sơ thẩm của TAND huyện Ba Vì đã tuyên phạt bị cáo Bùi Thúy Nga, nguyên Phó phòng Tài nguyên và môi trường (TN-MT), kiêm GĐ Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất (ĐKQSDĐ) huyện Ba Vì, 5 năm 6 tháng tù; Nguyễn Xuân Giúp, cựu Chủ tịch UBND xã Yên Bài; Nguyễn Bá Kiên, cựu cán bộ địa chính xã, lần lượt nhận mức án 30 và 36 tháng tù cùng về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.

Các cơ quan tố tụng kết luận, cuối năm 2007, đầu năm 2008, bà Bùi Thúy Nga nhờ một số cá nhân mua gom đất của các hộ dân tự khai hoang tại xã Yên Bài, huyện Ba Vì, với mục đích đầu tư kinh doanh bất động sản. Sau khi mua được đất (là loại đất nông nghiệp khai hoang, đất nông trường), bị cáo Nga đã nhờ người đo vẽ trích lục các thửa đất và làm hồ sơ giả để xin cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở ("sổ đỏ"). Tổng cộng, UBND huyện Ba Vì đã cấp 25 "sổ đỏ" đối với số đất nông nghiệp khai hoang, đất nông trường nói trên.

Cơ quan chức năng xác định, việc cấp "sổ đỏ" này là không đúng trình tự quy định, không đúng nguồn gốc, mục đích sử dụng đất. 19 thửa đất có nguồn gốc đất do các hộ dân tự khai hoang, sau đó sử dụng trồng cây nông nghiệp, lâm nghiệp, không sử dụng để ở, không phải là đất thổ cư. 4 thửa đất là đất do nông trường Việt Mông quản lý. 2 thửa đất là đất thổ cư, đất vườn.

Tòa cấp sơ thẩm kết luận, hành vi này của các bị cáo đã gây thiệt hại cho Nhà nước gần 640 triệu đồng khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất.

Liên quan đến vụ án còn có bị can Phùng Văn Hải. Nhưng trước khi có quyết định đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm, ông Hải đã chết nên TAND huyện Ba Vì đã đình chỉ vụ án đối với bị can Hải.

Các bị cáo tại phiên tòa sơ thẩm.

Không có hành vi lợi dụng chức vụ?

Sau phán quyết sơ thẩm trên, bị cáo Kiên, Giúp kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Trong khi đó, bị cáo Nga kháng cáo kêu oan. Đơn kháng cáo, nguyên Phó phòng TN-MT Bùi Thúy Nga cho rằng, mình không có hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Bà Nga trình bày, không mua 15 thửa đất trước khi làm thủ tục cấp "sổ đỏ". Bị cáo không biết chữ ký trong hồ sơ xin cấp "sổ đỏ" là chữ ký giả, không biết việc UBND xã không xét duyệt hồ sơ, không thẩm tra xác minh thực địa…

Trong đơn kháng cáo, bị cáo nêu, được phân công làm Phó phòng TN-MT, kiêm GĐ Văn phòng Đăng ký quyền sử dụng đất (ĐKQSDĐ) của huyện Ba Vì và đã luôn làm đúng chức trách nhiệm vụ được giao, không lợi dụng quyền hạn của mình. Bà Nga cũng chưa bị cơ quan, tổ chức nào thi hành kỷ luật trong quá trình công tác.

"UBND xã được phân công làm công tác quản lý đất đai tại cơ sở. Việc đăng ký đất đai, cấp "sổ đỏ" chuyển nhượng QSDĐ, hồ sơ ban đầu phải do UBND xã thiết lập và xác nhận. Để biết thửa đất đó có hợp pháp hay không, có đủ điều kiện cấp "sổ đỏ" hay không phải căn cứ vào hồ sơ, sổ sách, bản đồ do UBND xã quản lý, cán bộ địa chính xã theo dõi và giấy tờ sử dụng đất cung cấp" - đơn bà Nga nêu.

Theo đó, bị cáo cho rằng, việc cấp "sổ đỏ" là cả một hệ thống, từ xã thiết lập hồ sơ: Ông Phùng Quang Huy (cán bộ chuyên môn của Văn phòng ĐKQSDĐ) thẩm định hồ sơ ban đầu, làm tờ trình. Ông Nguyễn Thành Sơn, năm 2008 là Trưởng phòng TN-MT huyện Ba Vì (người phụ trách chung) đồng ý giao cho bà ký 2 tờ trình; ông Thiều Văn Bường, Chánh văn phòng UBND huyện Ba Vì, là người thẩm định về thể thức văn bản và nội dung văn bản, kiểm tra các căn cứ pháp luật và người ký cuối cùng, quyết định là Phó Chủ tịch UBND huyện Ba Vì...

Tuy nhiên, trong sai phạm này, bà Nga nêu, chỉ bản thân bị truy cứu trách nhiệm hình sự (?).

Chức năng thẩm quyền của UBND xã, thị trấn, của Văn phòng ĐKQSDĐ của Phòng TN-MT được tại điểm a khoản 2 Điều 135 Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29-10-2004: “UBND xã, thị trấn có trách nhiệm thẩm tra, xác minh, xác nhận vào đơn xin cấp "sổ đỏ", về tình trạng tranh chấp đất đai đối với thửa đất. Trường hợp người sử dụng đất không có giấy tờ quy định tại khoản 1, 2 và 5 Điều 50 Luật Đất đai, thì UBND xã, thị trấn phải xác minh, xác nhận về nguồn gốc sử dụng đất, thời điểm sử dụng đất, về sự tranh chấp đất đai đối với thửa đất. Sự phù hợp với quy hoạch đất đã được xét duyệt, công bố, công khai danh sách các trường hợp đủ điều kiện và không đủ điều kiện cấp "sổ đỏ" tại trụ sở UBND xã trong vòng 15 ngày. Xem xét các ý kiến đóng góp đối với các trường hợp xin cấp "sổ đỏ", gửi hồ sơ đến Văn phòng ĐKQSDĐ, Phòng TN-MT.

Như vậy về nguồn gốc và thời điểm sử dụng đất, thông tin thửa đất, tính xác thực của hồ sơ, tính pháp lý của hồ sơ thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của UBND cấp xã. Khi thực hiện công việc cấp "sổ đỏ" (năm 2008) thì áp dụng khoản 4, Điều 50 Luật Đất đai 2003, Điều 14/Nghị định số 84/2007/NĐ-CP. Văn phòng ĐKQSDĐ chỉ thẩm định trên hồ sơ mà xã xác lập và đối chiếu với Luật Đất đai và các Nghị định, Thông tư hiện hành mà không yêu cầu thẩm tra tại thực địa.

(Còn nữa)

Đỗ Phương