Vụ án Shark Bình và chuyện thu thập chứng cứ điện tử của cơ quan điều tra

Như VietNamNet đã đưa, Công an TP Hà Nội đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt tạm giam ông Nguyễn Hòa Bình (Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tập đoàn NextTech) để điều tra về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản và Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng.

Đây là vụ án được dư luận xã hội rất quan tâm khi bị can Nguyễn Hòa Bình là doanh nhân nổi tiếng, từng có phát ngôn cho rằng, chính mình là nạn nhân của dự án “đồng tiền số Antex” và việc lừa đảo tiền số rất khó để truy vết. Đến nay, kết quả điều tra ban đầu xác định, ông Nguyễn Hòa Bình có hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Bị can đã thừa nhận tội và hứa khắc phục hậu quả.

Bị can Nguyễn Hòa Bình (Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tập đoàn NextTech) tại CQĐT. Ảnh Công an cung cấp

Theo Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, hiện khung pháp lý về tiền ảo còn chưa hoàn thiện, là kẽ hở cho nhiều đối tượng thực hiện hành vi vi phạm. Nhiều người đã bỏ tiền đầu tư vào lĩnh vực mạo hiểm này để rồi khuynh gia, bại sản, trở thành "miếng mồi béo bở" cho các đối tượng phạm tội.

Thu thập chứng cứ điện tử

Trả lời câu hỏi của PV về việc, hiện nay khung pháp lý về tiền số chưa hoàn thiện có gây khó cho cơ quan tố tụng trong việc thu thập chứng cứ hay không, Tiến sĩ Đặng Văn Cường cho hay: Về nguyên tắc, cơ quan tiến hành tố tụng có nghĩa vụ chứng minh tội phạm và việc chứng minh hành vi phạm tội được thực hiện bằng cách thu thập, đánh giá và sử dụng chứng cứ.

Theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự, chứng cứ là những gì có thật, được thu thập theo trình tự, thủ tục luật định. Chứng cứ có thể là lời khai, có thể là vật chứng, kết luận giám định, kết quả định giá, cũng có thể là chứng cứ trên môi trường điện tử.

Ngày nay, các chứng cứ trên môi trường điện tử ngày càng phổ biến và quan trọng để chứng minh hành vi phạm tội. Đối với vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản bằng phương thức sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thì các chứng cứ điện tử rất quan trọng để chứng minh hành vi phạm tội, chứng minh phương thức thủ đoạn phạm tội, chứng minh hậu quả của hành vi phạm tội gây ra.

Theo phân tích của luật sư Đặng Văn Cường, chứng cứ điện tử có đặc điểm riêng là dễ hình thành, dễ thay đổi, thậm chí có thể xóa bỏ, vì vậy có thể gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc thu thập xử lý. Tuy nhiên, về nguyên tắc, mọi hành vi vi phạm pháp luật đều để lại dấu vết, kể cả trong môi trường xã hội hoặc trên môi trường điện tử. Đối tượng phạm tội có thể giỏi công nghệ, nhưng lực lượng chức năng có rất nhiều người xuất sắc, được trang bị công nghệ hiện đại và được đào tạo để tìm ra tội phạm.

Họ được trang bị phương tiện kĩ thuật ngày càng hiện đại và có rất nhiều biện pháp nghiệp vụ để đấu tranh với tội phạm sử dụng công nghệ cao. Chính vì vậy, nhận thức cho rằng không thể xử lý bằng pháp luật đối với một số tội phạm công nghệ cao là quá chủ quan.

Luật sư Đặng Văn Cường phân tích thêm, các phương tiện điện tử dù hiện đại đến mấy vẫn sẽ có những lỗ hổng, khi xóa dấu vết vẫn có thể phục hồi. Dấu vết chứng cứ có thể được sao chép, được lưu lại bởi nhiều người.

Về mặt lý luận, hành vi phạm tội sẽ thể hiện qua rất nhiều chứng cứ chứ không chỉ thể hiện qua chứng cứ điện tử. Hành vi phạm tội cũng có thể là những chứng cứ được ghi âm, ghi hình, được sao chép… Bởi vậy, các hoạt động trên môi trường điện tử hoàn toàn có thể để lại dấu vết ở nhiều phương tiện điện tử khác nhau, do nhiều người lưu giữ, sao chép, chứ không phải là dễ chiếm đoạt, khó phát hiện.

Hiện, CQĐT đang kêu gọi những người bị hại, những người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan cung cấp các thông tin, tài liệu và liên hệ với cơ quan công an để làm rõ tình tiết của vụ án, đưa ra yêu cầu, đề nghị để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

“Việc cơ quan, tổ chức, cá nhân hợp tác với CQĐT, cung cấp thông tin tài liệu sẽ giúp cho vụ án được giải quyết nhanh chóng, đảm bảo đến mức tối đa nhất quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân theo quy định của pháp luật”, luật sư Đặng Văn Cường cho hay.

T.Nhung