Vụ án Vạn Thịnh Phát: Bà Trương Mỹ Lan bị cáo buộc thao túng hoạt động ngân hàng

Thủ đoạn thâu tóm, chi phối hoạt động ngân hàng

Theo kết luận điều tra, bà Trương Mỹ Lan là Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, trong đó có nhiều công ty liên kết. Lợi dụng hoạt động của ngân hàng trong việc huy động nguồn vốn đáp ứng nhu cầu kinh doanh của Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và các công ty liên kết, bà Trương Mỹ Lan đã thâu tóm 3 ngân hàng bằng việc mua, sở hữu phần lớn số lượng cổ phần của các ngân hàng này để thao túng hoạt động của các ngân hàng này phục vụ cho mục đích cá nhân.

Theo đó, từ tháng 12-2011, bằng hình thức nhờ người đứng tên sở hữu cổ phần, bà Trương Mỹ Lan đã nắm giữ 81,43% cổ phần của Ngân hàng TMCP Sài Gòn (cũ) dưới tên của 32 cổ đông; 98,74% cổ phần của Ngân hàng TMCP Việt Nam Tín Nghĩa dưới tên của 36 cổ đông và 80,46% cổ phần của Ngân hàng TMCP Đệ Nhất dưới tên của 24 cổ đông.

Bà Trương Mỹ Lan bị cáo buộc thâu tóm hàng loạt ngân hàng

Sau khi 3 ngân hàng này được hợp nhất vào ngày 1-1-2012 với tên gọi là Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB), bà Trương Mỹ Lan tiếp tục nhờ 73 cổ đông đứng tên sở hữu hơn 85% cổ phần của SCB, đồng thời tiếp tục mua và sử dụng cá nhân đứng tên cổ phần SCB để tăng tỷ lệ sở hữu cổ phần tại ngân hàng này lên hơn 91% vào ngày 1-1-2018.

Theo cơ quan điều tra, tính đến tháng 10-2022, SCB có vốn điều lệ hơn 15.200 tỷ đồng, với tổng số hơn 4.100 cổ đông, được Ngân hàng Nhà nước công nhận. Trong đó, bà Trương Mỹ Lan sở hữu, chi phối 1,3 tỷ cổ phần SCB, chiếm 91,536% vốn điều lệ, do 27 pháp nhân, cá nhân đứng tên giúp.

Tài liệu điều tra xác định, các cá nhân và đại diện các tổ chức này (trừ các pháp nhân nước ngoài đã liên hệ nhưng không đến làm việc) đều khai đứng tên cổ phần cho bà Trương Mỹ Lan.

Với việc sở hữu/nắm quyền chi phối số cổ phần SCB nêu trên, bà Trương Mỹ Lan đã đưa người của mình hoặc sử dụng các cá nhân bà Lan tin tưởng, thân tín, đều là những người có trình độ, hoạt động lâu năm trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, nghe theo chỉ đạo của bà Lan vào các vị trí chủ chốt tại SCB, trả mức lương cho họ 200-500 triệu/tháng, như: HĐQT, ban tổng giám đốc, giám đốc các chi nhánh lớn, trưởng ban kiểm soát để sử dụng những người này điều hành toàn bộ hoạt động của SCB. Thực tế, các lãnh đạo chủ chốt của SCB đều do bà Lan tuyển chọn và giao nhiệm vụ.

Theo lời khai của các đối tượng chủ chốt của các ngân hàng mà bà Trương Mỹ Lan tuyển chọn (trừ các đối tượng, bị can đã xuất cảnh, không biết hiện đang ở đâu) thì bà Trương Mỹ Lan chi phối mọi hoạt động của SCB kể cả về nhân sự và hoạt động tín dụng thông qua các thân tín, giữ vai trò chủ chốt tại SCB.

Bằng cách thâu tóm, nắm giữ cổ phần chi phối, điều hành hoạt động ngân hàng thông qua các đối tượng chủ chốt tại SCB, bà Trương Mỹ Lan đã sử dụng SCB với chức năng của một ngân hàng thương mại cổ phần như một công cụ tài chính để huy động tiền gửi của người dân và các tổ chức, huy động vốn từ các nguồn khác quy định của Luật các Tổ chức tín dụng.

Tuy nhiên, trong hoạt động cho vay, SCB lại chủ yếu phục vụ cho mục đích cá nhân của bà Trương Mỹ Lan.

Cơ quan điều tra cáo buộc, hành vi của bà Trương Mỹ Lan đã vi phạm Khoản 1, Điều 7, Khoản 2, Điều 55 Luật các Tổ chức tín dụng 2010, sửa đổi bổ sung năm 2017. Hành vi của các đối tượng tại SCB đã vi phạm quy định tại điều 38, Luật các Tổ chức tín dụng 2010, sửa đổi bổ sung năm 2017.

Thực trạng SCB sau khi bị thao túng

Theo Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an, từ ngày 1-1-2012 đến ngày 7-10-2022, SCB đã cho vay, giải ngân cho 1.366 khách hàng, trong đó liên quan đến trách nhiệm của bà Trương Mỹ Lan và đồng phạm vay 2.527 khoản với tổng số tiền 1.000 tỷ đồng. Đến ngày 17-10-2022, còn 875 khách hàng vay 1.284 khoản (gồm: 512 khoản vay khách hàng cá nhân và 772 khoản vay khách hàng tổ chức) còn dư nợ hơn 677 tỷ đồng, gồm hơn 483 tỷ đồng nợ gốc và hơn 193 tỷ đồng nợ lãi, các khoản vay đều thuộc nợ nhóm 5, không có khả năng thu hồi.

Cơ quan điều tra cũng xác định, từ ngày 1-1-2018 đến ngày 7-10-2022, SCB giải ngân cho 571 khách hàng nhóm bà Trương Mỹ Lan (gồm 188 khách hàng cá nhân và 383 khách hàng tổ chức) với 916 khoản vay (gồm 208 khoản vay khách hàng cá nhân và 708 khoản vay khách hàng tổ chức).

Đến ngày 17-10-2022, còn dư nợ tổng số tiền 545 tỷ đồng (gồm 415 tỷ đồng nợ gốc và 129 tỷ đồng nợ lãi).

Kết quả điều tra về số tiền hơn 483 tỷ đồng được giải ngân cho 875 khách hàng còn dư nợ tại SCB tính đến ngày 17-10-2022, có đủ cơ sở kết luận: Sau khi thâu tóm SCB, để rút tiền từ ngân hàng này sử dụng cho mục đích cá nhân, bà Trương Mỹ Lan đã thông qua các cá nhân thân tín, giữ vai trò chủ chốt tại SCB (gồm: Võ Tấn Hoàng Văn, Nguyễn Phương Hồng, Trương Khánh Hoàng, Trần Thị Mỹ Dung...), cùng với các cán bộ chủ chốt tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát (gồm: Hồ Bửu Phương, Nguyễn Phương Anh...) triển khai hoạt động rút tiền của SCB dưới hình thức giải ngân cho các hồ sơ vay được hợp thức (vay khống). Thậm chí, có nhiều khoản vay rút tiền trước hoàn thiện hồ sơ sau. Mỗi khoản cần rút ra, trong các giai đoạn đều có cách làm khác nhau và được giao cho từng nhóm của Vạn Thịnh Phát để dựng công ty “ma”, “vẽ” ra phương án đầu tư tại các dự án, giao cho các bộ phận tính toán tài sản đảm bảo cho phù hợp...

Đặc biệt trong quá trình giải ngân số tiền 483 tỷ đồng, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an kết luận bị can Trương Mỹ Lan và đồng phạm tham ô tài sản và vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng. Tài liệu điều tra thể hiện, hầu hết số tiền này đều tập trung giải ngân ở 3 đơn vị thuộc hội sở, (gồm: Trung tâm kinh doanh khách hàng Wholesale; kênh kinh doanh trực tiếp khách hàng doanh nghiệp; hub cho vay bất động sản TPHCM 2) và 3 chi nhánh lớn (SCB chi nhánh Sài Gòn; SCB chi nhánh Cống Quỳnh; SCB chi nhánh Bến Thành) là các đơn vị/chi nhánh tuân thủ mệnh lệnh của bà Trương Mỹ Lan và đồng phạm.

ĐỖ TRUNG