Vụ 'biển thủ' 3,8 triệu USD: Cựu Phó Vụ trưởng - Bộ Y tế được giảm án

Cụ thể, ngày 27-3, TAND Cấp cao tại Hà Nội mở phiên tòa xét xử phúc thẩm, xét đơn kháng cáo của các bị cáo và bị đơn dân sự, người có quyền lợi liên quan, trong vụ thất thoát 3,8 triệu USD xảy ra Công ty cổ phần Dược phẩm Cửu Long (viết tắt là Công ty Dược phẩm Cửu Long).

Theo bản án sơ thẩm, mặc dù Công ty Dược phẩm Cửu Long được giảm giá mua nguyên liệu nhưng ông Lương Văn Hóa (cựu Chủ tịch HĐQT, kiêm Tổng giám đốc) đã chỉ đạo đồng phạm hạch toán kế toán trái quy định, lập thư giãn nợ, hợp thức hồ sơ thanh toán, báo cáo sai sự thật với Bộ Y tế, che giấu việc giảm giá mua nguyên liệu, nhằm giữ lại số tiền hơn 3,8 triệu USD để sử dụng tại doanh nghệp, gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước.

Cựu Phó vụ trưởng vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ Y tế) Nguyễn Nam Liên

Trong khi ấy, cựu Thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang có trách nhiệm kiểm tra việc chấp hành cơ chế quản lý giá đối với các doanh nghiệp sản xuất thuốc theo đơn đặt hàng của Bộ Y tế.

Sau khi kiểm tra theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ông Quang biết Công ty Dược phẩm Cửu Long chưa thanh toán số tiền hơn 3,8 triệu USD mua nguyên liệu nhưng không chỉ đạo tiếp tục kiểm tra, làm rõ.

Tiếp đó, Bộ Tài chính có công văn đề nghị Bộ Y tế tiếp tục kiểm tra làm rõ bản chất số tiền Công ty Dược phẩm Cửu Long chậm trả nhà cung cấp nguyên liệu hay đã được giảm giá để có biện pháp thu hồi cho Nhà nước. Tuy nhiên, cựu Thứ trưởng Bộ Y tế không thực hiện đầy đủ chức trách, nhiệm vụ được giao, góp phần gây thiệt hại cho Nhà nước số tiền hơn 3,8 triệu USD.

Với hành vi nêu trên, tòa sơ thẩm đã tuyên phạt cựu Thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang 30 tháng tù nhưng cho hưởng án treo về tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng". Cùng tội danh này, các bị cáo liên quan cũng phải lĩnh từ 24 tháng tù – 30 tháng tù (được hưởng án treo).

Ở nhóm tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, bị cáo Lương Văn Hóa bị tuyên phạt 9 năm tù; Nguyễn Văn Thanh Hải (cựu kế toán trưởng) phải lĩnh 6 năm tù; Ngô Hữu Hiếu Nghĩa (cựu Giám đốc chi nhánh TP.HCM, kiêm Giám đốc điều hành phòng xuất nhập khẩu thuộc Công ty Dược phẩm Cửu Long) cũng bị tuyên phạt 5 năm tù.

Về trách nhiệm dân sự, Tòa cấp sơ thẩm tuyên buộc Công ty Dược phẩm Cửu Long phải bồi thường cho Bộ Y tế 3,8 triệu USD. Đối trừ số tiền các bị cáo đã nộp khắc phục hậu quả thì doanh nghiệp này còn phải bồi thường hơn 58 tỷ đồng.

Sau phiên tòa sơ thẩm, Công ty Dược phẩm Cửu Long kháng cáo đề nghị Tòa cấp phúc thẩm tuyên buộc các bị cáo và người liên quan (các thành viên HĐQT cùng các cổ đông đã hưởng thù lao, cổ tức từ nguồn tiền hạch toán giảm giá vốn trong thời gian từ năm 2006 - 2008) liên đới bồi thường, hoàn trả toàn bộ số tiền hơn 3,8 triệu USD cho Bộ Y tế.

Theo luật sư Đỗ Mạnh Trường, thời điểm thực hiện tội phạm thì các bị cáo đang thực hiện các hoạt động quản trị doanh nghiệp. Việc hạch toán sử dụng trái pháp luật số tiền 3,8 triệu USD chi cổ tức, thù lao cho các thành viên HĐQT là trên cơ sở các nghị quyết của HĐQT giai đoạn 2006-2008.

Hiện nay, các nghị quyết không phù hợp này đã bị HĐQT đương nghiệm hủy bỏ theo Nghị quyết số 19/2022. Do đó, khi giải quyết trách nhiệm bồi thường thiệt hại cần áp dụng Điều 94 - Luật Doanh nghiệp năm 2005 để điều chỉnh quan hệ bồi thường.

Cụ thể: “trường hợp trả cổ tức trái quy định thì các cổ đông phải hoàn trả cho công ty số tiền, tài sản khác đã nhận; trừ trường hợp cổ đông không hoàn trả được cho công ty thì cổ đông và tất cả thành viên HĐQT phải cùng liên đới chịu trách nhiệm về các khoản nợ…”. Điều này cũng phù hợp với quy định về bồi thường thiệt hại do nhiều người cùng gây ra tại Điều 587 -Bộ luật Dân sự 2015.

Luật sư cũng cho rằng, Tòa sơ thẩm nhận định các bị cáo cố ý chỉ đạo lập các chứng từ, văn bản xác nhận giao dịch không có thật và điều chỉnh các số liệu báo cáo tài chính nhằm hợp thức hóa 3,8 triệu USD. Từ đó cho thấy, các bị cáo thực hiện hành vi trái pháp luật nhằm phục vụ cho lợi ích nhóm và không được coi là nhiệm vụ của pháp nhân giao.

Giữ quyền công tố tại phiên tòa, đại diện Viện kiểm sát lập luận, thiệt hại do cá nhân thực hiện nhiệm vụ do pháp nhân giao thì pháp nhân phải bồi thường. Công ty Dược phẩm Cửu Long có quyền yêu cầu các bị cáo, người liên quan trả lại tiền bằng vụ kiện dân sự khác.

Về phần mình, 3 bị cáo trong vụ án có đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt gồm ông Lương Văn Hóa, Nguyễn Văn Thanh Hải (cựu Kế toán trưởng Công ty Dược phẩm Cửu Long) và Nguyễn Nam Liên (cựu Phó vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính - Bộ Y tế, Phó Trưởng ban Quản lý thực hiện kế hoạch phòng chống dịch cúm A (H5N1) - Bộ Y tế). Gia đình bị cáo Nghĩa và Hải cũng kháng cáo đề nghị giải tỏa các tài sản đang bị kê biên…

Quá trình chuẩn bị xét xử phúc thẩm, ngày 7-3-2023, Trại tạm giam T16 - Bộ Công an có báo cáo về việc người bị tạm giam là bị cáo Lương Văn Hóa đã chết ngày 6-3-2023 tại Bệnh viện Bạch Mai do viêm phổi sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng, K biểu mô di căn hạch theo dõi nguồn gốc từ phổi. Vì vậy, tòa phúc thẩm đã đình chỉ giải quyết vụ án đối với bị cáo Lương Văn Hóa.

Mở tòa phúc thẩm xem xét các kháng cáo, TAND Cấp cao tại Hà Nội thấy rằng không có căn cứ để chấp nhận kháng cáo của Công ty Dược phẩm Cửu Long và kháng cáo của gia đình các bị cáo về vấn đề kê biên tài sản để bảo đảm thi hành án. Do đó, Tòa phúc thẩm quyết định không chấp nhận các kháng cáo này.

Đối với kháng cáo của các bị cáo, TAND Cấp cao tại Hà Nội quyết định giảm một phần hình phạt cho các bị cáo do tiếp tục tích cực khắc phụ hậu quả và có thêm một số tình tiết mới có căn cứ để chấp nhận kháng cáo.

Theo đó, bị cáo Nguyễn Văn Thanh Hải được giảm 1 năm tù xuống còn 5 năm tù và bị cáo Nguyễn Nam Liên được giảm 9 tháng tù, xuống còn 15 tháng tù, theo đúng các tội danh mà cấp Tòa sơ thẩm đã xác định.