Vụ cháy chung cư mini: Điều tra tận gốc vấn đề, ngay từ khâu cấp phép xây dựng

Rà soát, xử lý nghiêm sai phạm về "chung cư mini"

Vụ cháy "chung cư mini" ở P.Khương Đình khiến dư luận cả nước xót xa, đau đớn. Đến chiều 13/9/2023, Công an TP.Hà Nội xác định có 56 người tử vong và 37 người bị thương. Số người tử vong, bị thương trong vụ cháy kinh hoàng trên khiến người dân ám ảnh, phẫn nộ trước những sai phạm mang tính hệ thống trong quá trình cấp phép, quản lý, xây dựng của chủ chung cư và chính quyền địa phương.

Theo Bộ Xây dựng, ở một số địa phương xảy ra tình trạng lợi dụng sự buông lỏng quản lý của các cơ quan chức năng, không ít hộ gia đình tự ý xây dựng công trình nhà ở riêng lẻ theo kiểu nhiều tầng, nhiều căn hộ, không tuân thủ các quy định của pháp luật. Các sai phạm chủ yếu là xây dựng không phép, sai phép, sai quy hoạch, lấn chiếm không gian, chia nhỏ căn hộ, tự ý nâng tầng..., rồi tự do mua bán, chuyển nhượng, cho thuê. Điều này dẫn đến nhiều hệ lụy như: vi phạm các quy định về PCCC dẫn đến nguy cơ cháy, nổ cao trong cộng đồng dân cư; quá tải về hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội...

Ngay sau khi vụ cháy "chung cư mini" tại P.Khương Đình xảy ra, Bộ Công an và Thành ủy Hà Nội đã thống nhất chỉ đạo điều tra tận gốc vấn đề, ngay từ khâu cấp phép xây dựng công trình này. Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy Công an Trung ương, Ủy ban Kiểm tra Thành ủy Hà Nội cũng vào cuộc, kiểm tra trách nhiệm lãnh đạo, quản lý. Trong ngày 13/9, Bộ Công an có điện gửi Cục Cảnh sát PCCC và cứu nạn, cứu hộ (PCCC và CNCH), Công an các địa phương về việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về PCCC và CNCH, xử lý các tình huống cháy, nổ, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản, đặc biệt là đối với loại hình nhà ở nhiều căn hộ ("chung cư mini"), cơ sở kinh doanh dịch vụ cho thuê trọ có mật độ người ở cao trong cả nước. Cuộc tổng kiểm tra, rà soát "chung cư mini" nhằm phát hiện, xử lý nghiêm, tận gốc những sai phạm trong công tác cấp phép, quản lý, sử dụng... loại hình "chung cư mini", nhằm tránh xảy ra những thảm họa tương tự trong tương lai.

Bị can Nghiêm Quang Minh trong vụ cháy "chung cư mini" tại P.Khương Đình

Xây nhà ở riêng lẻ, chia nhiều phòng để cho thuê

Trở lại với "chung cư mini" bị cháy trên, theo tìm hiểu của phóng viên, chung cư này được cấp Giấy phép xây dựng (GPXD) số 89-2015/GPXD ngày 11/3/2015, do ông Đặng Hồng Thái (Phó Chủ tịch UBND Q.Thanh Xuân) ký, cấp cho Nghiêm Quang Minh, tại địa chỉ tổ 3, cụm 4 (tức số 37, ngách 29/70, phố Khương Hạ), P.Khương Đình, Q.Thanh Xuân, Hà Nội. Đặc biệt, GPXD cấp để xây dựng công trình nhà ở riêng lẻ. Theo nội dung GPXD, diện tích xây dựng tầng 1 (có tầng lửng) là 167,4m2, mật độ xây dựng 70%, tổng diện tích sàn xây dựng là 1165,9m2, tổng chiều cao công trình là 20,2m (không tính tum thang). GPXD cấp phép cho công trình xây 6 tầng, tầng lửng và tum thang có không gian kỹ thuật.

Tuy nhiên, ghi nhận tại hiện trường, đến nay công trình này đã xây dựng trên 100% diện tích, với 10 tầng (1 tầng hầm, 8 tầng nổi và 1 tum). Căn cứ nội dung GPXD, 30% diện tích còn lại đáng lẽ chủ chung cư phải chừa ra, nhưng lại cho xây dựng hết cả phần này. Sau khi xây xong, tòa nhà ở riêng lẻ này được chủ công trình sử dụng làm "chung cư mini", với 45 căn hộ và khoảng 150 người dân sinh sống. Rõ ràng Nghiêm Quang Minh đã cho xây dựng sai nghiêm trọng so với những tiêu chí, yêu cầu trong GPXD. Trả lời báo chí, ông Đặng Hồng Thái (cựu Phó Chủ tịch UBND Q.Thanh Xuân, là người ký quyết định cấp GPXD công trình này) cũng khẳng định, chủ đầu tư đã xây dựng sai phép. UBND Q.Thanh Xuân đã có văn bản xử phạt và ra quyết định cưỡng chế tháo dỡ phần sai phạm từ năm 2015.

Dư luận thắc mắc việc vì sao UBND Q.Thanh Xuân sau khi phát hiện chung cư vi phạm, xây dựng không đúng GPXD, đã có văn bản xử phạt, cưỡng chế từ năm 2015, nhưng bằng cách nào mà một tòa nhà sai phạm như vậy vẫn được xây dựng, hoàn thành và đưa vào sử dụng? Thay vì chỉ xây 6 tầng, tầng lửng và tum thang có không gian kỹ thuật như trong GPXD thì tòa nhà này được xây lố 3 tầng mà không bị "cắt ngọn". Liệu có tình trạng các cấp chính quyền từ UBND phường, quận biết sai phạm, ra quyết định xử phạt, nhưng lại "cho tồn tại" đối với phần công trình xây lố?

Phát hiện sai phạm, nhưng không xử lý triệt để

Công tác quy hoạch, quản lý trật tự xây dựng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong phát triển bền vững kinh tế - xã hội. Khoản 5, Điều 56, Nghị định 15/2021/NĐ-CP quy định về việc quản lý trật tự xây dựng nêu rõ trách nhiệm của chính quyền các cấp. Cụ thể, UBND cấp huyện, cấp xã phải chịu trách nhiệm về quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn theo phân cấp, ủy quyền của UBND cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Cạnh đó, tổ chức theo dõi, kiểm tra, phát hiện, ngăn chặn và xử lý hoặc kiến nghị xử lý kịp thời khi phát sinh vi phạm trên địa bàn; thực hiện cưỡng chế công trình vi phạm trật tự xây dựng trên địa bàn theo quy định của pháp luật.

Sau khi cấp phép, UBND các cấp có liên quan phải thực hiện việc quản lý trật tự xây dựng. Tại Khoản 1, 2, 3, Điều 56, Nghị định 15/2021/NĐ-CP quy định việc quản lý trật tự xây dựng phải được thực hiện từ khi tiếp nhận thông báo khởi công, khởi công xây dựng công trình cho đến khi công trình bàn giao, đưa vào sử dụng, nhằm phát hiện, ngăn chặn, xử lý kịp thời khi phát sinh vi phạm. Nội dung về quản lý trật tự xây dựng đối với công trình được cấp GPXD theo các nội dung của GPXD đã được cấp và quy định của pháp luật có liên quan. Khi phát hiện vi phạm, cơ quan có thẩm quyền quản lý trật tự xây dựng phải yêu cầu dừng thi công, xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý vi phạm trật tự xây dựng theo quy định.

Chiếu theo những quy định trên, việc quản lý trật tự xây dựng phải được thực hiện liên tục, ngay từ khi tiếp nhận thông báo khởi công xây dựng công trình cho đến khi công trình được bàn giao, đưa vào sử dụng, nhằm ngăn chặn việc vi phạm. Rõ ràng đối với công trình nhà ở riêng lẻ của Nghiêm Quang Minh tại P.Khương Đình, những quy định về quản lý trật tự xây dựng đã không được thực hiện đầy đủ, hiệu quả. Trong năm 2015, UBND Q.Thanh Xuân đã xử phạt vi phạm hành chính, nhưng những tầng xây lố vẫn được hoàn thiện mà không được cơ quan chức năng ngăn chặn kịp thời, triệt để. Dư luận cho rằng trách nhiệm đối với hậu quả đặc biệt nghiêm trọng trong vụ cháy khủng khiếp tại "chung cư mini" trên chắc chắn không dừng lại ở chủ đầu tư mà còn có những cá nhân, đơn vị khác liên quan trong công tác cấp phép, giám sát, thanh tra, kiểm tra...

Ngày 14/9, phóng viên đã nhiều lần liên hệ với các đơn vị chức năng liên quan của UBND Q.Thanh Xuân để làm rõ trách nhiệm của các đơn vị, cá nhân trong việc cấp phép, quản lý, thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm tại "chung cư mini" trên, nhưng chưa có thông tin phản hồi. Trong diễn biến khác, chiều cùng ngày, đại diện Phòng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội - Công an TP.Hà Nội cho biết, đang phối hợp với các đơn vị chức năng triển khai tổng rà soát số "chung cư mini" cũng như những nội dung đã được Bộ Công an, Thành ủy Hà Nội chỉ đạo. Lãnh đạo Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an TP.Hà Nội khẳng định đang điều tra, xử lý nghiêm, tận gốc những sai phạm trong vụ án cháy "chung cư mini" trên, cũng như các sai phạm của những "chung cư mini" khác trên địa bàn TP.Hà Nội.

Nỗi đau người ở lại

Sáng 13/9, ông Phan Xuân Chính (65 tuổi) vừa tức tốc từ quê Thái Nguyên đến, có mặt từ sớm tại Công an P.Khương Đình để tìm kiếm con và cháu mình. Phía ngoài cửa, vợ ông Chính và con gái nhỏ mở clip trong điện thoại để xem lại hình ảnh vợ chồng con gái lớn và đứa cháu ngoại sắp sinh nhật 3 tuổi. Con gái ông Chính là chị Phan Xuân Thủy, con rể là anh Hà Thanh Thảo và cháu ngoại là Hà Thanh Xuân, thuê căn hộ ở tầng 3 "chung cư mini" của Nghiêm Quang Minh để sinh sống.

Ông Phan Xuân Chính thẫn thờ trông tin gia đình con gái lớn

Ông Chính ngậm ngùi, kể: "Nửa đêm, tôi nhận được cuộc gọi của con rể, chỉ kịp nghe nó nói "Con không thở được nữa", rồi nghe tiếng "bộp" như tiếng chiếc điện thoại rơi xuống. Tôi gọi cho con gái liên tục ngay sau đó, nhưng không thấy tín hiệu, chắc nó bị ngạt trước đấy rồi...". Nói đến đây, nước mắt ông Chính cứ trào ra, không sao ngăn được.

Ông Chính đi tìm tại các bệnh viện, được các anh công an cho vào để nhìn mặt tìm con và cháu ông, nhưng đều không thấy; chỉ còn Bệnh viện 103 - nơi đón các thi thể nạn nhân thì ông Chính chưa được vào. Giờ cả gia đình chờ đợi, nhờ Công an P.Khương Đình thông tin để biết vợ chồng con gái và cháu ngoại của ông Chính hiện đang ở đâu.

Nguyên Ngọc