Vụ hàng nghìn máy nhắn tin phát nổ ở Lebanon: Nguy cơ leo thang căng thẳng

Vụ nổ thiết bị điện tử chưa từng có

Vụ việc xảy ra vào khoảng 3 giờ chiều ngày 17.9, khi mọi người đang đi mua sắm, ngồi trong quán cà phê hoặc lái ô tô. Hàng nghìn máy nhắn tin trong tay hoặc túi của họ bắt đầu nóng lên rồi phát nổ - để lại cảnh tượng kinh hoàng và hỗn loạn.

Vụ phát nổ hàng nghìn máy nhắn tin gây ra tình trạng hỗn loạn tại nhiều bệnh viện ở Beirut. Ảnh: Reuters

Các vụ nổ chủ yếu xảy ra ở những khu vực được coi là thành trì của Hezbollah ở Lebanon, đặc biệt là vùng ngoại ô phía nam Beirut và ở khu vực Beqaa thuộc miền đông Lebanon. Một số vụ cũng được phát hiện ở Damascus, Syria, theo các quan chức an ninh Lebanon và một quan chức Hezbollah.

Tại các bệnh viện ở Beirut vào ngày 18.9, tình trạng hỗn loạn của đêm hôm trước đã phần nào lắng xuống, nhưng người thân của những người bị thương vẫn tiếp tục chờ đợi trong sự bức xúc. Bộ trưởng Y tế Lebanon Firas Abiad cho biết, nhiều người đã bị thương nghiêm trọng ở mắt, một số người bị buộc phải cắt cụt chân, tay.

Bộ trưởng Y tế cho biết những người bị thương đã được đưa đến đến tất cả các bệnh viện trong khu vực để tránh tình trạng quá tải tại bất kỳ cơ sở nào và cho biết thêm rằng, Thổ Nhĩ Kỳ, Iraq, Iran, Syria và Ai Cập đã đề nghị hỗ trợ điều trị cho bệnh nhân. Ngày 18.9, một máy bay quân sự của Iraq đã hạ cánh xuống Beirut mang theo thiết bị y tế.

Thuốc nổ được gài trong máy nhắn tin suốt nhiều tháng?

Các chuyên gia tin rằng vật liệu nổ đã được đưa vào máy nhắn tin trước khi giao hàng và được sử dụng để xâm nhập chuỗi cung ứng tinh vi.

Reuters dẫn một số nguồn tin nói rằng, Hezbollah đã đặt hàng 5.000 máy nhắn tin từ một công ty bên ngoài và đơn hàng được chuyển vào Lebanon từ đầu năm 2024. Một quan chức của Hezbollah cho biết, các máy nhắn tin phát nổ AR-924 là một thương hiệu mới mà nhóm này chưa từng sử dụng trước đây. Hezbollah đã phân phối máy nhắn tin cho các thành viên của họ trên khắp Lebanon, một số máy cũng đã đến tay các đồng minh của Hezbollah.

Nguồn tin giấu tên từ Lebanon tiết lộ, cơ quan tình báo Israel (Mosad) đã can thiệp vào thiết bị này từ khâu sản xuất. "Mossad đã cài đặt một bảng mạch bên trong thiết bị có chứa chất nổ, thiết bị này có thể nhận mã kích hoạt. Rất khó phát hiện bằng bất kỳ phương pháp nào, kể cả với các thiết bị hoặc máy quét" - người này nói.

Người này chia sẻ thêm, 3.000 máy nhắn tin phát nổ hôm 17.9 khi một tin nhắn được mã hóa được gửi đến thiết bị, đồng thời kích hoạt chất nổ. Một nguồn tin an ninh khác nói với Reuters, có tới 3g chất nổ được giấu trong các máy nhắn tin mới và Hezbollah đã "không phát hiện" trong nhiều tháng.

Tờ New York Times dẫn lời các quan chức Mỹ và các quan chức khác được thông báo về hoạt động này rằng Israel đã giấu vật liệu nổ trong máy nhắn tin Gold Apollo trước khi chúng được nhập khẩu vào Lebanon. Vật liệu này được cấy ghép bên cạnh pin với một công tắc có thể kích hoạt phát nổ từ xa.

Tại sao Lebanon sử dụng phổ biến máy nhắn tin?

Một thành viên Hezbollah giấu tên cho biết, vụ nổ là "lỗ hổng an ninh lớn nhất" của nhóm kể từ khi xung đột giữa Israel và Hamas nổ ra ở Dải Gaza vào ngày 7.10.2023. Theo Al Jazeera, Hezbollah mua lại máy nhắn tin sau khi thủ lĩnh của nhóm này ra lệnh cho các thành viên ngừng sử dụng điện thoại di động, cảnh báo rằng họ có thể bị tình báo Israel theo dõi.

Máy nhắn tin AR-924 của hãng Gold Apollo được quảng cáo là "bền bỉ", chứa pin lithium có thể sạc lại, theo thông số kỹ thuật từng được quảng cáo trên trang web của hãng Gold Apollo trước khi bị gỡ xuống sau vụ nổ đồng loạt. Loại máy này có thể nhận tin nhắn có độ dài lên đến 100 ký tự và có thời lượng pin lên đến 85 ngày. Điều đó sẽ rất quan trọng ở Lebanon, nơi tình trạng mất điện thường xuyên xảy ra sau nhiều năm suy thoái kinh tế . Máy nhắn tin cũng chạy trên một mạng không dây khác với điện thoại di động, khiến chúng trở nên bền bỉ hơn trong các trường hợp khẩn cấp - một trong những lý do tại sao nhiều bệnh viện trên toàn thế giới vẫn dựa vào chúng.

Đối với Hezbollah, các chiến binh cũng coi máy nhắn tin là một phương tiện để tránh sự giám sát điện tử chặt chẽ của Israel đối với các mạng điện thoại di động ở Lebanon.

Phản ứng của đơn vị sản xuất máy nhắn tin

Công ty Đài Loan (Trung Quốc) Gold Apollo, chủ thương hiệu của các máy nhắn tin phát nổ ở Lebanon và Syria cho biết, mặc dù máy nhắn tin AR-924 thuộc thương hiệu Gold Apollo song chúng được sản xuất bởi BAC Consulting KFT, có trụ sở tại thủ đô Hungary. “Theo thỏa thuận hợp tác, chúng tôi cho phép BAC sử dụng thương hiệu của chúng tôi để bán sản phẩm tại các khu vực được chỉ định, nhưng việc thiết kế và sản xuất sản phẩm hoàn toàn do BAC chịu trách nhiệm”, tuyên bố Gold Apollo cho biết hôm 18.9. Chủ tịch Gold Apollo Hsu Ching-kuang trả lời các nhà báo rằng công ty của ông đã có thỏa thuận cấp phép với BAC trong ba năm qua, nhưng không cung cấp bằng chứng về hợp đồng.

Bộ Kinh tế Đài Loan cho biết từ đầu năm 2022 đến tháng 8.2024, Gold Apollo đã xuất khẩu 260.000 bộ máy nhắn tin, trong đó có hơn 40.000 bộ từ tháng 1 đến tháng 8 năm nay. Bộ này cho biết máy nhắn tin chủ yếu được xuất khẩu sang các nước châu Âu và châu Mỹ và không có hồ sơ xuất khẩu trực tiếp máy nhắn tin Gold Apollo sang Lebanon.

Nguy cơ leo thang căng thẳng

Trong khi đó, Hezbollah và Chính quyền Lebanon khẳng định tình báo Israel đứng sau vụ việc. Bộ trưởng Thông tin Lebanon Ziad Makary lên án vụ kích nổ máy nhắn tin là một "hành động xâm phạm của Israel". Trong khi Hezbollah gọi vụ kích nổ là “thảm sát” và tuyên bố sẽ có hành động thích đáng: "Cuộc kháng cự sẽ tiếp tục như mọi ngày, các hoạt động để hỗ trợ Gaza, người dân của họ và cuộc chiến đấu của họ. Cùng với đó là cuộc trừng phạt khắc nghiệt mà kẻ thù sẽ phải hứng chịu để để đáp trả vụ thảm sát ngày 17.9".

Lực lượng Hamas ở Palestine cho biết, vụ nổ máy nhắn tin là một hành động leo thang sẽ chỉ dẫn đến thất bại của Israel.

Điều phối viên Liên Hợp Quốc tại Lebanon Jeanine Hennis-Plasschaert đã lên án vụ tấn công và cho biết vụ việc đánh dấu sự leo thang cực kỳ đáng lo ngại trong cuộc xung đột. Mỹ cho biết họ không liên quan đến vụ nổ và không biết bên nào chịu trách nhiệm. Mỹ đã tái kêu gọi thực hiện giải pháp ngoại giao giải quyết căng thẳng giữa Israel và Lebanon; đồng thời kêu gọi Iran không lợi dụng bất kỳ sự cố nào để làm gia tăng bất ổn.

Về phần mình, phía Israel không bình luận trực tiếp về vụ nổ ở Lebanon, song một phát ngôn viên quân đội Israel cho biết Tổng tham mưu trưởng Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) Herzi Halevi đã gặp các sĩ quan cấp cao hôm 17.9 để đánh giá tình hình. Ông cho biết không có thay đổi chính sách nào được công bố nhưng cần phải tiếp tục duy trì sự cảnh giác.

Trước đó, Hezbollah, một đồng minh của Hamas đã tuyên bố, họ muốn tránh xung đột toàn diện với Israel nhưng chỉ khi xung đột ở Gaza kết thúc thì các cuộc đụng độ xuyên biên giới mới có thể chấm dứt.

Quỳnh Vũ (Theo AP, Al Arabyia)