Vũ khí phương Tây chảy vào Ukraine có tạo bước ngoặt cho xung đột?

Thương vụ mua sắm vũ khí của châu Âu cho Ukraine

Châu Âu đã bắt đầu mua vũ khí Mỹ cho Ukraine chỉ vài tuần sau khi Tổng thống Trump đạt được thỏa thuận với các đồng minh NATO. Thương vụ mới nhất, được Bộ Ngoại giao Mỹ công bố hôm 28/8, sẽ chuyển 3.500 tên lửa hành trình tầm xa mở rộng và bộ định vị GPS cho Ukraine, sau khi Quốc hội Mỹ chính thức phê chuẩn như dự kiến. Gói vũ khí này trị giá 825 triệu USD, do Đan Mạch, Hà Lan và Na Uy chi trả, cùng với một phần hỗ trợ tài chính chưa được tiết lộ từ Lầu Năm Góc.

Xung đột ở Ukraine. Ảnh: Reuters

Các tên lửa này có thể được phóng từ máy bay chiến đấu, với tầm bắn tương tự như Storm Shadow và Scalp mà Ukraine từng sử dụng để tấn công Bán đảo Crimea và lãnh thổ Nga.

Thương vụ này đánh dấu một trong những lần mua sắm đầu tiên của các quốc gia châu Âu thay mặt Ukraine kể từ khi ông Trump và các lãnh đạo NATO đạt được thỏa thuận. Đây cũng là sự thay đổi trong chính sách của Mỹ - quốc gia từng cung cấp khoảng 67 tỷ USD vũ khí và viện trợ quân sự trực tiếp cho Ukraine dưới thời chính quyền Tổng thống Biden.

Thỏa thuận này cũng mang lại khoản lợi nhuận lớn cho các nhà sản xuất vũ khí Mỹ, đồng thời giúp ông Trump - người từng bày tỏ hoài nghi về việc Mỹ hỗ trợ quân sự cho Ukraine, tránh bị cáo buộc can thiệp trực tiếp vào cuộc xung đột.

“Điều này không phải bước ngoặt cho lực lượng không quân Ukraine nhưng có thể cho thấy đang có một cuộc đối thoại hiệu quả giữa châu Âu và chính quyền ông Trump về việc cung cấp thiết bị hiện đại cho Ukraine trong tương lai", ông Rafael Loss, chuyên gia quốc phòng và an ninh tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu, nhận định.

Tháng trước, Tổng thống Trump cho biết các đồng minh châu Âu đã đồng ý mua vũ khí do Mỹ sản xuất cho Ukraine theo một thỏa thuận đạt được với Tổng thư ký NATO Mark Rutte. Trước đó, chính quyền ông Biden đã gửi các lô vũ khí mới cho Ukraine, từ hệ thống phòng không, xe tăng đến đạn dược gần như vài tuần một lần kể từ khi xung đột nổ ra. Điều này diễn ra ngay cả trong giai đoạn nguồn cung bắt đầu cạn kiệt vào năm 2023 trong thời gian 119 ngày Quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát tranh luận về việc có tiếp tục chi tiền nữa hay không.

Một phần viện trợ quân sự mà chính quyền ông Biden cam kết cho Ukraine vẫn đang trong quá trình chuyển giao khi ông Trump nhậm chức. Tổng thống Trump đã nhiều lần tạm dừng và khởi động lại việc cung cấp vũ khí. Vào tháng 7, ông cho biết Ukraine cần thêm viện trợ quân sự từ Mỹ, dù không nói rõ số lượng, để tự vệ trước các đợt tấn công dữ dội gia tăng từ Nga.

Một tuần sau, ông Trump thông báo về thỏa thuận bán vũ khí cho các đồng minh châu Âu và những nước này sau đó sẽ chuyển lại cho Ukraine.

Câu hỏi về đảm bảo an ninh cho Ukraine

Ông Trump đã tìm cách làm trung gian hòa giải giữa Nga và Ukraine nhưng nỗ lực này phần lớn bị đình trệ kể từ sau các cuộc gặp cấp cao trong tháng này với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska và vài ngày sau là cuộc gặp với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cùng các nhà lãnh đạo châu Âu tại Washington.

Đặc phái viên của Tổng thống Trump - ông Steve Witkoff đã gặp các quan chức cấp cao Ukraine ở New York hôm 29/8 để bàn về hướng đi tiếp theo.

Phát biểu trước báo giới hôm 29/8 tại Kiev, ông Zelensky bày tỏ mong muốn tăng cường các cuộc thảo luận về những đảm bảo an ninh mà các đối tác phương Tây có thể cung cấp cho Ukraine hậu xung đột. Nhà lãnh đạo Ukraine cho biết các cuộc thảo luận, vốn diễn ra giữa các quan chức cấp cao và cố vấn của hai nước, nên được nâng lên cấp lãnh đạo quốc gia. Ông Zelensky cũng nói rằng ông hy vọng các cơ quan lập pháp của các nước đồng minh sẽ phê chuẩn bất kỳ đảm bảo nào đạt được nhằm biến chúng thành ràng buộc pháp lý.

Trong khi đó, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova khẳng định, đảm bảo an ninh cho Ukraine phải là kết quả của một thỏa thuận giải quyết xung đột với Nga, chứ không phải là điều kiện tiên quyết cho đàm phán. Tại cuộc họp báo hôm 29/8, bà Zakharova nói rằng mọi bảo đảm an ninh phải dựa trên “một sự hiểu biết có tính đến lợi ích an ninh của Nga”. Bà cho rằng một thỏa thuận hòa bình phải bảo đảm Ukraine phi quân sự hóa, phi phát xít hóa, có tình trạng trung lập và phi hạt nhân, đồng thời công nhận những thực tế về lãnh thổ.

“Cần phải hiểu rằng việc cung cấp bảo đảm an ninh không phải là điều kiện, mà là kết quả của một giải pháp hòa bình dựa trên việc loại bỏ các nguyên nhân gốc rễ của xung đột ở Ukraine, từ đó sẽ bảo đảm an ninh cho đất nước chúng tôi", Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga nói.

Đầu tháng này, Hà Lan đã cam kết chi trả cho gói viện trợ ban đầu trị giá 500 triệu USD gồm thiết bị và đạn dược do Mỹ sản xuất, những vũ khí mà Ukraine cho biết họ đang cần gấp. Ngày hôm sau, Đan Mạch, Na Uy và Thụy Điển tuyên bố sẽ tài trợ thêm một gói viện trợ trị giá 500 triệu USD nữa gồm khí tài do Mỹ chế tạo cho Ukraine.

Hiện chưa rõ các tên lửa hành trình được công bố trong tuần này có nằm trong một trong hai gói viện trợ trên hay không. Những tên lửa này có thể được phóng từ các máy bay chiến đấu F-16 mà Đan Mạch, Hà Lan và Na Uy đang chuyển giao cho Ukraine. Bỉ cũng chuẩn bị gửi lô máy bay chiến đấu đầu tiên trong thời gian tới.

Một cựu quan chức cấp cao của Bộ Quốc phòng Mỹ hôm 29/8 cho biết số vũ khí này sẽ mang lại cho Không quân Ukraine năng lực mới và bù đắp khoảng trống trong kho vũ khí của nước này nhưng chúng chưa chắc sẽ tạo ra bước ngoặt quyết định.

Đức cũng mới đây cam kết viện trợ lớn cho Ukraine khi bổ sung thêm hai hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot. Hệ thống Patriot do Mỹ sản xuất, vô cùng quan trọng trong mạng lưới phòng không của Ukraine và được xem là vũ khí tốt nhất để ngăn chặn các tên lửa đạn đạo Nga bao gồm 9K720 Iskander và Kh-47M2 Kinzhal do Nga sản xuất.

Mỗi tổ hợp Patriot có giá gần 1,1 tỷ USD, trong đó đạn tên lửa có giá 690 triệu USD và các thành phần khác có giá 400 triệu USD. Các hệ thống Patriot của Ukraine được trang bị tên lửa PAC-3 MSE hiện đại nhất do Mỹ sản xuất, có tầm bắn tối đa 120 km đối với máy bay và 60 km đối với tên lửa đạn đạo. Theo thỏa thuận với ông Trump, Đức sẽ được ưu tiên mua các hệ thống Patriot mới từ Mỹ.

Ukraine cũng đang mua một số viện trợ quân sự trực tiếp từ Mỹ. Các hợp đồng mua sắm trong tháng này gồm hơn 200 triệu USD thiết bị và dịch vụ hỗ trợ cho lựu pháo, vận tải cùng khoảng 322 triệu USD tiền phụ tùng cho xe chiến đấu bộ binh Bradley và hệ thống tên lửa phòng không Hawk hồi tháng 7.

Kiều Anh/VOV.VN Theo: New York Times, RT