Vừa tinh gọn, vừa hiệu năng

PGS.TS Lâm Quốc Tuấn, Viện trưởng Viện Xây dựng Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.

Phóng viên: Bước vào nhiệm kỳ mới, trong bối cảnh cả nước thực hiện tổ chức bộ máy chính quyền theo mô hình 2 cấp, đội ngũ cán bộ, công chức đứng trước yêu cầu rất lớn: vừa tinh gọn nhưng phải nâng tầm hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Vậy theo đồng chí, nhiệm vụ quan trọng nhất trong công tác cán bộ hiện nay là gì?

PGS.TS Lâm Quốc Tuấn: Công tác cán bộ vốn là then chốt, nay càng trở nên cấp thiết trong bối cảnh thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp. Nhiệm vụ quan trọng nhất chính là đánh giá đúng cán bộ.

Trước đây, Đảng ta xác định đây là khâu khó nhất, thì hiện nay, đây là việc “đặc biệt khó”. Lý do là việc đánh giá giờ đây đòi hỏi tính tổng thể, đa chiều: không chỉ từ trên xuống, mà còn từ dưới lên, từ trong ra, từ ngoài vào; bao quát từ năng lực công tác, sở trường đến đạo đức, lối sống. Chỉ khi đánh giá đúng, chúng ta mới có thể bố trí, sắp xếp phù hợp, phát huy tốt nhất thế mạnh của cán bộ. Quan trọng hơn, đây là cơ sở để: Một là, sàng lọc, đưa ra khỏi bộ máy những người không đáp ứng tiêu chuẩn, suy thoái về tư tưởng, đạo đức. Hai là, “giữ chân” được người tài, không để “chảy máu chất xám”.

Bài học từ việc thực hiện các Nghị định 178 và 154 trước đây còn nguyên giá trị. Khi chúng ta không làm tốt công tác đánh giá, nhiều địa phương đã để xảy ra tình trạng cán bộ có trình độ, năng lực tự đánh giá thấp hơn thực tế để xin nghỉ hưởng chính sách. Cấp ủy, cơ quan tổ chức không đánh giá lại đúng năng lực, dẫn đến “mất” một lực lượng lớn cán bộ giàu kinh nghiệm.

Những cán bộ này nhanh chóng được môi trường tư nhân “trải thảm” chào đón (như y tế, dịch vụ công...), trong khi bộ máy nhà nước lại thiếu hụt chuyên môn. Ngược lại, nhiều người ở lại không đáp ứng được yêu cầu, dẫn đến nghịch lý “vừa thiếu, vừa thừa”, ảnh hưởng lớn đến hiệu quả công việc.

Đây là kinh nghiệm sâu sắc mà Tuyên Quang cần tham khảo để làm tốt công tác cán bộ trong giai đoạn mới.

Phóng viên: Vậy, theo đồng chí đối với tỉnh Tuyên Quang hiện nay cần đổi mới công tác đánh giá như thế nào để nâng cao được chất lượng cán bộ?

PGS.TS Lâm Quốc Tuấn: Để thực sự tạo ra đột phá về chất lượng đội ngũ cán bộ, Tuyên Quang bắt buộc phải giải quyết được khâu “then chốt của then chốt”: đó là đánh giá đúng và trúng cán bộ. Muốn vậy, giải pháp cấp bách nhất là phải khẩn trương xây dựng và ban hành được một bộ tiêu chí đánh giá cán bộ thật sự “sắc nét”, cụ thể và lượng hóa được. Yêu cầu này xuất phát từ các thực tiễn tại cơ sở.

Thứ nhất, đây là “liều thuốc” để tránh tư tưởng cục bộ, phe cánh. Phải thẳng thắn nhìn nhận, trong bối cảnh thực hiện sáp nhập tỉnh, tư tưởng “cán bộ ông, cán bộ tôi” giữa các địa phương cũ là một rào cản rất lớn, rất thật. Tâm lý “chưa thực sự nể nhau”, hay lo ngại “thủ trưởng” cũ sẽ ưu ái “người” của địa phương mình là một nguy cơ hiện hữu, khiến công tác cán bộ vốn đã khó lại càng khó hơn.

Nếu không có một bộ tiêu chí khách quan, minh bạch làm “trọng tài”, chúng ta sẽ không thể nào dẹp bỏ được tình trạng “ý anh, ý tôi”, “người của anh, của tôi” trong tổ chức. Khi đó, sự đoàn kết, thống nhất chỉ là khẩu hiệu. Do đó, một bộ tiêu chí “sắc nét” chính là vũ khí để đảm bảo sự công bằng, là “màng lọc” để chọn đúng người tài chứ không phải “người nhà”, qua đó củng cố sự đoàn kết nội bộ.

Thứ hai, bộ tiêu chí phải là một “bản sắc riêng” của Tuyên Quang. Tất nhiên, bộ tiêu chí này phải tuyệt đối tuân thủ nguyên tắc của Đảng và không thể thấp hơn “khung” của Trung ương. Nhưng điều quan trọng hơn, nó phải có những “nét rất riêng”, được “may đo” để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị đặc thù của tỉnh. Chúng ta biết “cán bộ nào, phong trào ấy”. Nhiệm vụ của Tuyên Quang là gì thì bộ tiêu chí phải đo lường được năng lực thực thi nhiệm vụ đó.

Và điểm cốt lõi nhất của đổi mới, chính là thay đổi “thước đo”. Chúng ta phải chấm dứt việc đánh giá chung chung, hình thức, hay chỉ dựa vào việc thực hiện nhiệm vụ thường kỳ. Thước đo mới phải là những sản phẩm, công trình cụ thể, có thể “cân, đong, đo, đếm” được.

Việc đánh giá phải gắn với kết quả thực hiện các nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết, cấp bách của tỉnh. Chỉ khi lấy sản phẩm cụ thể làm thước đo, chúng ta mới tạo ra được “sức ép” tích cực, thôi thúc tinh thần trách nhiệm, sự sáng tạo và dám nghĩ dám làm của cán bộ.

Ví dụ, khi Tuyên Quang vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, trách nhiệm của cấp xã là vô cùng quan trọng. Vậy, tiêu chí “rất riêng” để đánh giá cán bộ xã lúc này không thể chung chung, mà phải là: Gần dân, sát dân, liêm chính, hành động, và hiệu quả. Những tiêu chí này phải được lượng hóa bằng sự hài lòng của người dân, bằng tốc độ giải quyết công việc, chứ không phải bằng những báo cáo thành tích.

Phóng viên: Trung ương đã ban hành rất rõ về quy trình đánh giá cán bộ, theo đồng chí đối với tỉnh Tuyên Quang có cần thiết cụ thể hóa và đổi mới quy trình đánh giá cán bộ không?

PGS.TS Lâm Quốc Tuấn: Quy trình đánh giá cán bộ của Trung ương hiện nay là quy trình khung, từ quy trình khung đó, mỗi địa phương có thể có cụ thể hóa thành quy trình riêng. Hiện nay, việc đánh giá cán bộ thông thường sẽ thực hiện định kỳ mỗi năm 1 lần (kiểm điểm, phân xếp loại hàng năm) và đánh giá cán bộ để thực hiện quy trình cán bộ (quy hoạch, bổ nhiệm…).

Tuy nhiên, trong việc thực hiện quy trình đánh giá cán bộ nên thực hiện thường xuyên, có thể đánh giá hằng tháng, một số địa phương đã thực hiện rất thành công mô hình này ví dụ như ở Thành phố Hà Nội, Thành ủy ban hành quy định đánh giá, xếp loại hằng tháng đối với cán bộ, công chức, viên chức, lao động hợp đồng trong hệ thống chính trị, khi thực hiện rất hiệu quả.

Bởi cán bộ được đánh giá thường xuyên, liên tục sẽ biết được năng lực, sở trưởng, thế mạnh của mình để phát huy, đồng thời phát hiện được hạn chế, yếu kém của bản thân để khắc phục, để “khuyết điểm nhỏ, không kịp thành khuyết điểm lớn”, khuyết điểm không trở thành vi phạm. Cán bộ được đánh giá có cơ hội “biết sai, biết sửa”, uốn nắn kịp thời sẽ không để “mất cán bộ”. Trong đánh giá cán bộ có thể ứng dụng phần mềm vừa bảo đảm thuận lợi, tiết kiệm thời gian, chi phí, vừa giúp công khai, minh bạch và kiểm tra, giám sát của cấp trên đối với cấp dưới và giữa các bộ phân với nhau, giữa các cá nhân với nhau.

Thực hiện: Diệu Kỳ