Vùng đồng bào DTTS Lâm Đồng – Đổi thay toàn diện, phát triển bền vững

Với 49 dân tộc cùng sinh sống, Lâm Đồng là vùng đất hội tụ đa dạng bản sắc văn hóa và tiềm năng phát triển. Năm 2025 khép lại với nhiều dấu ấn tích cực trong đời sống kinh tế – xã hội, vùng đồng bào DTTS.

Ông Đặng Chòi Phú sản xuất cà phê theo hướng hữu cơ, năng suất bình quân 4 tấn/ha

Tại nhiều vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) trên địa bàn tỉnh, tinh thần thi đua lao động sản xuất đã trở thành động lực quan trọng giúp người dân vươn lên thoát nghèo, làm giàu chính đáng trên mảnh đất quê hương.

Từ vùng đất đá núi lửa Krông Nô, ông Đặng Chòi Phú (người Dao ở thôn Đắk Na) là tấm gương điển hình, minh chứng sinh động cho ý chí vượt khó.

Từ hai bàn tay trắng, nhờ kiên trì tích lũy vốn, học hỏi kỹ thuật canh tác, mạnh dạn đầu tư trồng cà phê, hồ tiêu theo hướng hữu cơ, ghép cành cải tạo giống, đến nay, gia đình ông sở hữu 5 ha cây trồng cho năng suất cao, mỗi năm thu hoạch gần 20 tấn cà phê nhân, mang lại nguồn thu ổn định.

Không chỉ làm giàu cho gia đình, ông còn tạo việc làm thường xuyên cho khoảng 20 lao động người Dao tại địa phương.

Mô hình trồng cà chua trong nhà kính của anh K'Kiên được nhiều người tìm hiểu, học hỏi

Tại xã Đam Rông 1, anh K’Kiên, người K’Ho, là gương mặt tiên phong trong ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp. Từ việc cải tạo vườn cà phê, thay giống mới, áp dụng quy trình kỹ thuật, năng suất cà phê của gia đình anh tăng gấp đôi.

Không dừng lại ở đó, năm 2023, anh đầu tư nhà kính, hệ thống tưới – bón tự động để trồng cà chua trên điện tích 0,2 ha. Chỉ sau một vụ, mô hình cho thu hoạch 20 tấn cà chua, sản phẩm được bao tiêu ổn định.

Chia sẻ về hành trình gắn bó với nông nghiệp, anh K’Kiên bộc bạch:“Tôi chỉ nghĩ đơn giản, mình chịu khó, làm thật thì đất sẽ không phụ người”.

Đánh giá về mô hình này, ông Hồ Xuân Hướng, Phó Chủ tịch UBND xã Đam Rông 1 cho biết: “Anh K’Kiên là người dân tộc K’Ho đầu tiên trên địa bàn xã mạnh dạn thay đổi tư duy, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp.

Mô hình không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt mà còn mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp địa phương, tạo sức lan tỏa, khích lệ nhiều hộ đồng bào DTTS học tập, làm theo”.

Việc gắn kết nghề truyền thống với phát triển du lịch không chỉ giúp đồng bào DTTS xã Bắc Bình tăng thu nhập mà còn tạo ra nguồn lực để bảo tồn giá trị văn hóa

Không chỉ phát triển kinh tế nông nghiệp, nhiều cộng đồng DTTS đã chủ động khai thác giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch. Làng gốm Bình Đức, xã Bắc Bình, là một điển hình.

Nghề gốm truyền thống của người Chăm không chỉ được gìn giữ mà còn được “đánh thức” bằng tư duy mới: kết hợp sản xuất với du lịch trải nghiệm, tổ chức workshop, quảng bá trên nền tảng số…

Những sản phẩm gốm thủ công mang đậm bản sắc đã giúp người dân tăng thu nhập, đồng thời tạo nguồn lực bền vững để bảo tồn di sản.

Từ đôi bàn tay khéo léo, chị H’Her, xã Thuận An góp phần gìn giữ văn hóa M’nông và làm giàu ngay trên chính mảnh đất quê hương mình

Đồng bào DTTS đã và đang phát triển đa dạng các mô hình sản xuất phù hợp từng tiểu vùng sinh thái: nông nghiệp công nghệ cao, trồng rừng, chăn nuôi, chế biến nông sản, du lịch sinh thái biển…

Thu nhập bình quân của đồng bào đạt khoảng 45 – 47 triệu đồng/người/năm; nhiều khu vực gắn với du lịch, dịch vụ có mức thu nhập vượt 80 triệu đồng/người/năm.

Bon Bu Bir, xã Quảng Tín xây dựng tuyến đường có gắn điện năng lượng mặt trời theo hình thức Nhà nước và Nhân dân cùng làm

Song song với phát triển kinh tế, đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đã phát huy tinh thần đoàn kết, trách nhiệm, cùng chính quyền chung tay xây dựng nông thôn mới.

Tại bon Bu Bir, xã Quảng Tín, năm 2025, người dân đã đồng thuận đóng góp kinh phí lắp đặt 62 trụ điện năng lượng mặt trời theo phương châm Nhà nước và Nhân dân cùng làm.

Công trình không chỉ góp phần hoàn thiện tiêu chí nông thôn mới mà còn nâng cao chất lượng đời sống, bảo đảm an ninh trật tự khu dân cư.

Đồng bào các dân tộc Thôn 8 Tâm Thắng, xã Cư Jút tự nguyện hiến đất, tháo dỡ vật kiến trúc để làm đường giao thông nông thôn

Trong những năm qua, hàng ngàn hộ đồng bào DTTS đã tự nguyện hiến đất, tháo dỡ và di dời tài sản, cây cối trên đất và góp công, góp của làm đường giao thông, xây dựng nhà văn hóa, trường học, công trình phúc lợi.

Vai trò của già làng, người có uy tín, cán bộ cốt cán ở cơ sở được phát huy rõ nét, trở thành cầu nối bền chặt giữa chính quyền và Nhân dân, nhất là trong chương trình xây dựng nông thôn mới.

Đồng bào DTTS thôn Exa Nô, xã Krông Nô hiến đất, góp tiền làm đường giao thông

Nhờ sự đồng lòng ấy, nhiều tiêu chí trong Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới được thực hiện hiệu quả. Đến nay, toàn tỉnh có 80/103 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 3 xã đạt chuẩn nâng cao và 1 xã nông thôn mới kiểu mẫu. Diện mạo nông thôn vùng đồng bào DTTS ngày càng khởi sắc.

Sau khi sáp nhập, đồng bào DTTS tiếp tục đồng hành cùng chính quyền trong xây dựng tỉnh Lâm Đồng mới. Điều này cho thấy sự thay đổi về tư duy, bà con DTTS không chỉ là người thụ hưởng mà còn là chủ thể tham gia kiến thiết quê hương.

Gia đình bà Thị Dyông, bon Ol Bu Tung, xã Quảng Tín xây dựng được ngôi nhà kiên cố từ nguồn hỗ trợ 70 triệu đồng Chương trình 1719

Một trong những dấu ấn nổi bật trong năm 2025 là hiệu quả rõ nét của các chương trình MTQG, đặc biệt là Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, giai đoạn 2021 - 2025 (Chương trình 1719) đối với vùng đồng bào DTTS tỉnh Lâm Đồng. Những chương trình này chính là trợ lực mạnh mẽ để vùng đồng bào DTTS phát triển.

Cuối năm 2025, căn nhà cấp 4 mới hoàn thành của bà Thị Dyông, người M’nông ở bon Ol Bu Tung, xã Quảng Tín đã mang lại mái ấm vững chãi cho gia đình nghèo đông con, nhiều năm sống trong cảnh nhà dột nát. Từ nguồn hỗ trợ 70 triệu đồng của Chương trình 1719, gia đình bà được xây dựng nhà “3 cứng”, giúp ổn định cuộc sống.

Giai đoạn 2021 – 2025, Chương trình 1719 đã hỗ trợ xây dựng hơn 1.600 căn nhà. Riêng giai đoạn 2024 – 2025, toàn tỉnh hỗ trợ 890 căn, góp phần hoàn thành 100% kế hoạch với hơn 5.600 căn nhà được xây mới, sửa chữa trong phong trào thi đua “xóa nhà tạm, nhà dột nát” do Thủ tướng Chính phủ phát động.

Đồng bào DTTS bon R’Lông, xã Đắk Song phấn khởi bên căn nhà mới từ chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát

Bà Thị Thơm, người Khmer ở Thôn 3, xã Quảng Tín vui mừng khi chuyển đổi được đất ở và có ngôi nhà kiên cố tuổi xế chiều

Những căn nhà kiên cố là điểm tựa tinh thần, giúp các gia đình an tâm ổn định cuộc sống, tạo động lực vươn lên thoát nghèo.

Không dừng lại ở hỗ trợ an cư, Chương trình 1719 còn chú trọng “trao cần câu”, hỗ trợ sinh kế bền vững. Từ các mô hình nuôi dê, bò, thỏ, trồng dâu nuôi tằm… nhiều hộ nghèo từng bước thoát nghèo, tích lũy vốn, mở rộng sản xuất.

Cùng với đó, hạ tầng thiết yếu vùng đồng bào DTTS tiếp tục được đầu tư đồng bộ. Những tuyến đường bê tông mới đã xóa đi cảnh bùn lầy trơn trượt, mở ra cơ hội giao thương, phát triển sản xuất, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

Đường giao thông bon Ja lú A và B, xã Quảng Tân được xây dựng rộng 5m tạo nhiều thuận lợi cho người dân

Riêng năm 2025, tổng kế hoạch vốn giao thực hiện Chương trình 1719 hơn 853 tỷ đồng. Chương trình với 10 dự án, 14 tiểu dự án và các nội dung thành phần, đa dạng về nội dung, hình thức triển khai thực hiện trên nhiều lĩnh vực.

Qua đó góp phần giảm nghèo và thay đổi tích cực diện mạo vùng đồng bào DTTS.

Đồng bào DTTS xã Trường Xuân vui mừng khi được hỗ trợ bồn chứa nước và sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh từ chương trình MTQG

Nhiều hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc gắn với phát triển du lịch được tỉnh và các địa phương quan tâm

Bên cạnh kinh tế và hạ tầng, đời sống văn hóa – xã hội vùng đồng bào DTTS tiếp tục có nhiều chuyển biến tích cực. Phong trào văn hóa – văn nghệ, thể dục – thể thao phát triển sâu rộng; trên 90% xã, thôn có nhà văn hóa, thiết chế thể thao.

Bản sắc văn hóa các dân tộc được chú trọng bảo tồn, nhiều lễ hội, di sản văn hóa phi vật thể được phục dựng, phát huy gắn với phát triển du lịch.

Hệ thống y tế, giáo dục vùng đồng bào DTTS được đầu tư đồng bộ, hiện đại đáp ứng nhu cầu học tập và khám chữa bệnh của người dân

Hệ thống giáo dục, y tế được đầu tư đồng bộ. Tỷ lệ trẻ em 5 tuổi ra lớp đạt trên 99%; trên 95% học sinh DTTS trong độ tuổi đến trường tiểu học.

100% xã có trạm y tế, phần lớn đạt chuẩn quốc gia; tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt khoảng 93 – 94%.

Người uy tín trong vùng đồng bào DTTS góp phần quan trọng vào công tác bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống và xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc

Toàn tỉnh hiện có 883 người có uy tín trong đồng bào DTTS, là lực lượng nòng cốt trong tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, giữ gìn khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Đánh giá về công tác dân tộc năm 2025, ông Bùi Ngọc Sơn, Phó Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo Lâm Đồng khẳng định, các chính sách dân tộc, đặc biệt là các chương trình MTQG đã tác động trực tiếp, tích cực đến đời sống của đồng bào DTTS.

Sau sắp xếp đơn vị hành chính và hình thành tỉnh Lâm Đồng mới, địa bàn vùng đồng bào DTTS có quy mô lớn hơn, đa dạng hơn về thành phần dân tộc, tôn giáo và điều kiện tự nhiên. Điều này vừa mở ra cơ hội phát triển, vừa đặt ra yêu cầu cao hơn đối với công tác dân tộc.

Ngành Dân tộc và Tôn giáo đã chủ động rà soát, điều chỉnh chính sách, bảo đảm không để khoảng trống, không để đồng bào bị gián đoạn trong thụ hưởng các chương trình, dự án; đồng thời, tăng cường phối hợp giữa các sở, ngành và chính quyền cơ sở để giữ vững ổn định xã hội, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Bước sang năm 2026, Lâm Đồng xác định tiếp tục lấy nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào DTTS làm mục tiêu, thước đo hiệu quả của công tác dân tộc.

Trọng tâm là triển khai hiệu quả giai đoạn tiếp theo của các chính sách dân tộc trong giai đoạn mới, bảo đảm tính kế thừa, đồng bộ và phù hợp với điều kiện của tỉnh sau sáp nhập.

Cán bộ Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Tuy Đức hướng dẫn người đồng bào DTTS vùng biên giới được thực hiện trực tuyến các thủ tục hành chính

Trong đó, tập trung vào các giải pháp then chốt như gắn hỗ trợ sinh kế với chuyển đổi sản xuất, phát huy nội lực cộng đồng; đồng thời, chú trọng bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc gắn với phát triển du lịch bền vững.

Cùng với đó là tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, phát huy vai trò người có uy tín, chức sắc tôn giáo, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển ổn định, bền vững của tỉnh trong giai đoạn mới.

Nội dung, hình ảnh: Hồ Mai - Ka Pou Diễm - Huyền Trân

Trình bày: Hương Lan

Đồng bào DTTS tỉnh Lâm Đồng nắm tay nhau hòa mình vào vòng xòe Thái – biểu tượng của tình đoàn kết dân tộc

Hồ Mai - Huyền Trân - Thùy Giang