Vùng xám trong nộp thuế kinh doanh trên sàn TMĐT: Sai lầm nào có thể khiến người bán mất trắng lợi nhuận?

Tại sự kiện đào tạo pháp lý cho người bán hàng trên nền tảng thương mại điện tử diễn ra mới đây ở Hà Nội, ông Nguyễn Việt Hòa, Trưởng phòng Quản lý thuế số 2, đã đưa ra cảnh báo quan trọng.

Ông nhấn mạnh rằng rủi ro lớn nhất mà người kinh doanh trên sàn có thể đối mặt là bị áp dụng mức thuế suất cao nhất nếu không xác định rõ ràng bản chất hoạt động kinh doanh của mình.

Theo quy định mới sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7, trách nhiệm kê khai và khấu trừ thuế sẽ được chuyển giao từ cá nhân kinh doanh sang các sàn TMĐT.

Sự thay đổi này, dù được thiết kế để tạo thuận lợi, lại đặt ra yêu cầu về tính minh bạch và chính xác cao hơn từ phía người bán hàng.

Ông Nguyễn Việt Hòa, Trưởng phòng Quản lý thuế số 2. (Ảnh: Đức Huy).

Minh bạch là chìa khóa để tránh rủi ro thuế

Cốt lõi của vấn đề nằm ở việc phân định rõ hoạt động kinh doanh là "cung cấp hàng hóa" hay "cung cấp dịch vụ". Sự khác biệt này sẽ quyết định trực tiếp đến mức thuế suất phải nộp.

Theo các quy định hiện hành, hoạt động cung cấp, thương mại hàng hóa có mức thuế suất tổng cộng là 1,5%, trong khi các hoạt động cung cấp dịch vụ có mức thuế suất cao hơn đáng kể.

Ông Nguyễn Việt Hòa đưa ra cảnh báo tại sự kiện: “Trong trường hợp không xác định được cụ thể là cung cấp hàng hóa, dịch vụ, hay dịch vụ có bán kèm hàng hóa, theo tinh thần Nghị định 17, sẽ phải áp dụng mức thuế suất cao nhất”.

Để minh họa, ông Hòa lấy ví dụ về một nền tảng dạy học trực tuyến. Nếu người dạy học ký "hợp đồng lao động" với công ty chủ quản nền tảng, thu nhập của họ sẽ được xem là "thu nhập từ tiền lương, tiền công" và chịu thuế theo biểu lũy tiến từng phần.

Ngược lại, nếu người dạy học thành lập hộ kinh doanh và cung cấp khóa học cho người tiêu dùng, đây sẽ được coi là hoạt động "cung cấp dịch vụ" và chịu mức thuế suất tương ứng.

Trách nhiệm làm rõ bản chất hoạt động này thuộc về chính các nhà bán hàng. Họ cần khai báo chính xác với sàn TMĐT để được áp dụng đúng mức thuế, tránh bị áp mức thuế suất cao nhất một cách không cần thiết.

Cơ chế mới: Sàn TMĐT khấu trừ thuế tại nguồn

Yêu cầu về sự minh bạch này trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết do cơ chế quản lý thuế mới, được quy định trong Nghị định 17. Theo đó, các sàn TMĐT có "chức năng thanh toán" sẽ chịu trách nhiệm kê khai và khấu trừ thuế trực tiếp trên doanh thu của nhà bán hàng trước khi thanh toán.

Một nền tảng được coi là có chức năng thanh toán khi cho phép thu tiền từ người mua thông qua chuyển khoản, hệ thống thanh toán tích hợp, thẻ ngân hàng và đặc biệt là hình thức giao nhận thu tiền hộ (COD). Với định nghĩa này, các nền tảng lớn như TikTok Shop hay Shopee đều thuộc đối tượng phải thực hiện quy định mới.

Ông Hòa cho biết, mục tiêu của quy định là tạo thuận lợi cho người dân. "Nghe có vẻ là 'bị khấu trừ', nhưng thực chất các bạn sẽ không cần phải trực tiếp thực hiện nghĩa vụ này nữa”, ông nói. Việc khấu trừ sẽ được các sàn thực hiện tự động và báo cáo chi tiết cho cơ quan thuế hàng tháng, cụ thể là vào ngày 20.

Các quy định chi tiết về doanh thu và ngưỡng chịu thuế

Để tuân thủ đúng, theo ông Hòa, các nhà kinh doanh cần nắm vững các quy định chi tiết sau:

Cách xác định doanh thu tính thuế: Doanh thu tính thuế được xác định bằng doanh thu từ giá niêm yết trừ đi các khoản mà nhà bán hàng chủ động giảm giá. Các khoản phí trả cho sàn hay chi phí vận chuyển không được khấu trừ khỏi doanh thu tính thuế.

Thời điểm phát sinh nghĩa vụ thuế: Nghĩa vụ thuế phát sinh "ngay tại thời điểm mà giao dịch được hoàn thành," được định nghĩa là khi nền tảng chấp nhận thanh toán và có xác nhận giao dịch thành công, dù nhà bán hàng chưa thực nhận tiền.

Ngưỡng chịu thuế: Hiện tại, ngưỡng chịu thuế là 100 triệu đồng/năm. Quan trọng hơn, ông Hòa tiết lộ ngưỡng này dự kiến sẽ được nâng lên 200 triệu đồng/năm từ năm 2026. Mức thu nhập này được tính trên tổng doanh thu từ tất cả các nguồn, bao gồm cả kinh doanh truyền thống và online, chứ không phải tính riêng cho từng mã số thuế hay từng shop.

Hoàn thuế: Trong trường hợp tổng doanh thu cả năm dưới ngưỡng chịu thuế, hoặc số thuế đã bị khấu trừ nhiều hơn số phải nộp, nhà bán hàng có thể sử dụng "chứng từ khấu trừ" do sàn cung cấp để làm thủ tục hoàn thuế sau ngày 31/03 hàng năm.

Cơ hội sửa sai và các lưu ý hành chính

Đối với những giai đoạn kinh doanh trước đây mà chưa hoàn thành nghĩa vụ thuế, ông Hòa đã đưa ra một hướng xử lý mang tính khuyến khích. Ông khẳng định: "trong trường hợp bạn tự phát hiện mình có sai sót... nếu bạn kê khai bổ sung trước khi cơ quan thuế phát hiện, bạn sẽ chỉ bị tính tiền chậm nộp mà không bị xử phạt”.

Đây là một cơ hội quan trọng để các nhà bán hàng tự rà soát và tuân thủ quy định mà không phải đối mặt với các khoản phạt hành chính nặng.

Về mặt hành chính, ông Hòa cũng nhấn mạnh rằng sắp tới, các cá nhân sẽ chỉ sử dụng một mã định danh duy nhất là mã 12 số từ Căn cước công dân để thực hiện mọi nghĩa vụ thuế, thay vì phải quản lý nhiều mã số khác nhau như trước đây.

Những quy định mới này không chỉ là sự thay đổi về mặt kỹ thuật, mà còn đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc chuyên nghiệp hóa và minh bạch hóa môi trường kinh doanh trên không gian mạng, một lĩnh vực mà ông Hòa mô tả là đang ở trong "thời kỳ lịch sử" của nền kinh tế số.

Đức Huy