Vườn Quốc gia Bidoup - Núi Bà công bố 4 loài thực vật mới

Trà hoa tí hon (Camellia flosculora). Ảnh: VQG Bidoup - Núi Bà

Các loại mới này được công bố tại 3 tạp chí quốc tế nổi tiếng về chuyên ngành thực vật học là Brittonia, International Camellia Society và Phytotaxa. Trong đó, có 2 loài thuộc chi Trà mi (Camellia) và 2 loài thuộc chi Thu Hải đường (Begonia).

Trà mi là chi lớn nhất thuộc họ Chè (Theaceae) với hơn 300 loài đã được ghi nhận trên toàn cầu. Trong đó, Trung Quốc và Việt Nam là 2 quốc gia ghi nhận có sự phân bố nhiều nhất. Những năm gần đây, việc phát hiện và công bố các loài mới thuộc chi này đã bổ sung đáng kể vào bức tranh đa dạng sinh học cho quốc gia và khu vực.

Tại Việt Nam, chi Trà mi đã thu hút các nhà nghiên cứu tiêu biểu như PGS.TS Trần Ninh, Đại học Quốc gia Hà Nội; TS. Lương Văn Dũng, Trường Đại học Đà Lạt; TS. Lưu Hồng Trường, Viện Sinh thái học Miền Nam… Kết quả nghiên cứu đã nâng tổng số chi Trà mi đến thời điểm này đã lên hơn 80 loài. Hai loài Trà mi mới vừa ghi nhận tại VQG Bidoup - Núi Bà là Trà hoa tí hon (Camellia flosculora Curry, V.S.Le, C.Q.Truong & V. D. Luong,sp. nov.) và Trà mi bidoup (Camellia bidoupensis Truong, Luong & Tran, sp. nov.).

Trà mi Bidoup (Camellia bidoupensis). Ảnh: VQG Bidoup - Núi Bà

Trà hoa tí hon (Camellia flosculora) được thu mẫu lần đầu tiên tại khu vực rừng lùn trên đỉnh núi thuộc khu vực Hòn Giao, VQG Bidoup - Núi Bà là loài cây gỗ nhỏ đến trung bình, thường xanh, cao 3 – 8m, với lá hình mác đến hình trứng thuôn dài và có lông. Cây ra hoa vào tháng 9 - 10, màu trắng có kích thước hoa từ 0,5 - 0,7 cm. Đây chính là loài Trà my có kích thước hoa nhỏ nhất thế giới được ghi nhận tới thời điểm hiện tại.

Trà mi Bidoup (Camellia bidoupensis) là cây thân gỗ nhỏ đến trung bình, thường xanh cao 3 – 7 m, vỏ cây màu nâu xám. Lá hình tròn rộng hoặc hình elip có chiều dài từ 8 - 12 cm, rộng 3,5 - 5,5 cm, dày. Cây ra hoa vào tháng 9 - 10, hoa màu trắng mỡ gà có đường kính từ 2 - 2,5 cm. Loài này được đặt tên theo địa danh phân bố loài này là: Bidoupensis như một khẳng định của nhóm tác giả về xuất xứ của của nó.

Đối với Thu Hải đường (Begonia), ở Việt Nam có hơn 90 loài đã được ghi nhận với nhiều loài có phân bố hẹp và đặc hữu. Hai loài Thu Hải đường được công bố gần đây tại VQG Bidoup - Núi Bà là Thu Hải đường Hòn Giao (Begonia hongiaoensis C.W.Lin, T.C.Hsu & Luu,sp. nov.) được đặt theo tên hòn núi có mức độ đa dạng sinh học rất cao và Thu Hải đường Lâm Đồng (Begonia lamdongiana C.W.Lin, T.C.Hsu & Luu,sp. nov.). Loài này cũng được đặt tên theo nguồn gốc xuất xứ là tỉnh Lâm Đồng nơi đầu tiên phát hiện và thu mẫu. Hai loài Thu Hải đường này là kết quả của dự án hợp tác “Khảo sát thực vật ở Cao nguyên Lang Biang, Việt Nam” giữa Trung tâm Bảo tồn thực vật tiến sĩ Cecilia Koo (Đài Loan), Viện Sinh thái học Miền Nam và VQG Bidoup - Núi Bà. Dự án này cũng đã bổ sung 13 loài Dương xỉ mới và ghi nhận 4 loài Lan cho khu hệ thực vật VQG Bidoup - Núi Bà trong những năm gần đây.

Thu Hải đường Hòn Giao (Begonia hongiaoensis). Ảnh: VQG Bidoup - Núi Bà

Thu Hải đường Hòn Giao (Begonia hongiaoensis) là cây thân thảo cao 20 - 30 cm, lá không xẻ thùy, không đối xứng, thuôn hình trứng đến trứng rộng, cuống lá dài. Cây ra hoa vào tháng 1 - 3 hàng năm, cánh hoa 4 có màu trắng đến hồng nhạt, bó nhị màu vàng hợp nhất tại đế hoa. Thu Hải đường Lâm Đồng cũng là cây thân thảo, cao hơn 10 cm, nhiều lông. Quả cứng, màu xanh lục nhạt đến màu hồng kem, hình tam giác, dài 5 – 10 mm, rộng 4 – 8 mm. Lá và cuống lá nhỏ, màu xanh lục nhạt đến màu hồng sẫm, dài 8,5 - 25 cm, dày 2,2 − 3,5 mm, phiến lá không đối xứng, hình trứng đến mũi mác, dài 10 − 13,5 cm, rộng 5,5 – 7,5 cm, gốc lá hình tim rõ ràng hơn loài Thu Hải đường Hòn Giao, mặt dưới lá màu bạc với nhiều lông. Hoa đơn tính với cuống dài 12 – 23 mm, màu trắng đến hồng nở vào tháng 9 - 11 hàng năm.

TS Lê Văn Hương cũng cho biết: “Để được công bố một loài thực vật mới cho khoa học phải trải qua một quá trình đánh giá nghiêm ngặt và độc lập của các nhà khoa học quốc tế có chuyên môn sâu về những loài, phân loài gần với loài mới được phát hiện. Từ các ý tưởng nghiên cứu ban đầu, xác định vùng khảo sát, thu thập, giải phẫu, tìm những điểm dị biệt, so sánh với hàng trăm mẫu vật, tài liệu trong và ngoài nước, tổng hợp kết quả gửi cho các tạp chí chuyên ngành, trả lời các câu hỏi của phản biện độc lập… Và niềm vui vỡ òa khi được chấp nhận đăng tải có khi phải đến hàng năm. Các phát hiện mới được đăng trên các tạp chí uy tín như Brittonia, International Camellia Society và Phytotaxa là niềm tự hào của các cán bộ khoa học đang làm việc tại VQG Bidoup - Núi Bà và cộng sự”.

Ông Hương cũng khẳng định: Việc mở rộng hợp tác nghiên cứu và tăng cường các đợt khảo sát thực địa nhằm đánh giá đầy đủ mức độ quần thể, tình trạng bảo tồn cho các loài thực vật chú trọng những loài quý hiếm, vùng phân bố tự nhiên hẹp là một việc làm rất cần thiết trong công tác bảo tồn đa dạng sinh học tại VQG Bidoup - Núi Bà. Thông tin này là nền tảng cho việc xây dựng chiến lược, lập quy hoạch, kế hoạch bảo tồn phù hợp cho từng loài, nhóm loài trên cơ sở nguồn lực hiện có. Việc công bố thêm 4 loài mới cho khoa học tại VQG Bidoup - Núi Bà một lần nữa khẳng định những giá trị đa dạng sinh học vô cùng đặc biệt tại khu vực này.

MINH ĐẠO