X-59 – Bước tiến của NASA trong giấc mơ bay siêu thanh yên tĩnh
Chiếc máy bay X-59 của Mỹ vừa hoàn thành chuyến bay thử đầu tiên, mở đường cho kỷ nguyên bay siêu thanh không còn tiếng nổ chấn động.
Ra đời từ chương trình hợp tác giữa NASA và tập đoàn Lockheed Martin, máy bay X-59 được kỳ vọng mở ra kỷ nguyên bay siêu thanh dân dụng mà không làm “rung chuyển bầu trời” như trước.
Sau nhiều năm nghiên cứu, ngày 28/10 vừa qua, chiếc X-59 đã thực hiện chuyến bay thử đầu tiên tại sa mạc California (Mỹ), đánh dấu cột mốc quan trọng trong hành trình hiện thực hóa giấc mơ này.
Trong suốt nhiều thập kỷ, các chuyến bay vượt tốc độ âm thanh luôn bị giới hạn chủ yếu vì tiếng nổ siêu thanh (sonic boom) - âm thanh cực lớn phát ra khi máy bay vượt qua “bức tường âm thanh”.
Tiếng nổ này không chỉ gây khó chịu cho người dân mà còn làm rung kính, ảnh hưởng đến công trình và môi trường sống.
Vì lý do đó, từ sau khi Concorde ngừng hoạt động, thế giới gần như không còn hãng hàng không dân dụng nào theo đuổi tốc độ siêu thanh. NASA muốn thay đổi điều đó bằng X-59.
Chiếc X-59 có hình dáng dài và thon đặc trưng, chiều dài gần 30 mét, cánh hẹp, đầu máy bay nhọn kéo dài gần 10 mét để định hướng luồng không khí.
Động cơ được đặt trên lưng, giúp giảm sóng xung kích tác động xuống mặt đất. Theo NASA, thiết kế khí động học đặc biệt này cho phép X-59 khi vượt tốc độ âm thanh chỉ phát ra âm thanh tương đương tiếng đóng cửa xe hơi, thay vì tiếng nổ lớn gây chấn động như trước.
Trong chuyến bay thử đầu tiên, X-59 cất cánh từ Nhà máy số 42 của Không quân Mỹ tại Palmdale, bay ổn định trong gần một giờ ở độ cao hơn 3.600 mét với vận tốc khoảng 370 km/giờ, sau đó hạ cánh an toàn tại Căn cứ Không quân Edwards.
Mục tiêu của chuyến bay là kiểm tra các hệ thống cơ bản, khả năng điều khiển, ổn định khung thân và phản ứng khí động học.
Dù mới chỉ bay ở vận tốc dưới âm thanh, chuyến thử nghiệm đã được xem là thành công bước đầu cho giai đoạn nghiên cứu tiếp theo.
NASA cho biết, X-59 được thiết kế để có thể đạt tốc độ tối đa khoảng 1.490 km/giờ, tương đương 1,4 Mach, ở độ cao bay 16.700 mét.
Các chuyến bay sắp tới sẽ dần nâng tốc độ để kiểm chứng khả năng giảm tiếng nổ siêu thanh.
Mục tiêu cuối cùng là chứng minh công nghệ có thể áp dụng cho máy bay thương mại trong tương lai, cho phép bay siêu thanh qua đất liền mà không vi phạm quy định tiếng ồn.
Điểm thú vị là X-59 không có buồng lái truyền thống với kính chắn gió phía trước. Thay vào đó, phi công điều khiển dựa trên hệ thống camera kỹ thuật số độ phân giải cao kết hợp hiển thị 3D trên màn hình lớn.
Công nghệ này vừa giúp tối ưu khí động học, vừa tăng độ an toàn và tầm nhìn trong mọi điều kiện ánh sáng.
Dự án X-59 là một phần của chương trình “Quiet Supersonic Technology” (Quesst) mà NASA theo đuổi suốt hơn một thập kỷ qua.
Cơ quan này hy vọng, khi công nghệ hoàn thiện, các hãng hàng không sẽ có thể mở lại tuyến bay siêu thanh dân dụng, rút ngắn đáng kể thời gian di chuyển xuyên lục địa.
Nếu thành công, một chuyến bay từ Los Angeles đến Tokyo có thể rút ngắn từ hơn 11 giờ xuống chỉ còn khoảng 6 giờ.
Giới chuyên gia nhận định, X-59 không chỉ là một máy bay thử nghiệm, mà còn là tuyên bố cho tương lai của ngành hàng không thế giới: tốc độ cao, tiếng ồn thấp và tiết kiệm năng lượng hơn.
Tuy nhiên, để giấc mơ bay siêu thanh “êm ái” thành hiện thực, NASA vẫn cần thêm nhiều năm thử nghiệm, đặc biệt là chứng minh độ an toàn và hiệu quả kinh tế.
Sau hơn 60 năm kể từ chuyến bay siêu thanh đầu tiên của con người, X-59 là nỗ lực mới nhất để con người tiếp tục chạm vào ranh giới tốc độ - lần này không phải bằng tiếng nổ chói tai, mà bằng sự êm dịu của công nghệ và trí tuệ.
