Xã Ea Rốk (Đắk Lắk): Từ 'điểm nóng' thành 'điểm sáng' trong phòng chống tảo hôn

Nhờ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, đồng bào DTTS nhận thức rằng cho con em học hành đến nơi đến chốn chính là con đường bền vững để thoát nghèo (Ảnh: TL)

Chuyển hóa “điểm nóng”

Các thôn 13, 14, 15, 16 Cư Kbang, nơi sinh sống chủ yếu của đồng bào dân tộc Mông di cư từ các tỉnh phía Bắc, từng được xem là “điểm nóng” về tảo hôn. Trước đây, tình trạng kết hôn sớm, sinh nhiều con, thậm chí hôn nhân cận huyết thống diễn ra khá phổ biến; việc các em gái ở tuổi 13–14 lập gia đình từng bị coi là chuyện “bình thường”.

Ông Lý Ngọc Kim, Trưởng thôn 15 Cư Kbang cho biết, thôn hiện có 276 hộ, 100% là đồng bào DTTS, chủ yếu là dân tộc Mông và một số hộ dân tộc Dao. Khoảng hơn 10 năm trước, việc các em gái kết hôn sớm, sinh con khi chưa đủ tuổi, thậm chí kết hôn trong dòng họ, không phải là hiếm. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ hạn chế về nhận thức pháp luật, cùng với những tập tục lạc hậu còn tồn tại.

Trước thực trạng đó, chính quyền địa phương đã phối hợp chặt chẽ với các đoàn thể, ban tự quản, Mặt trận thôn kiên trì thực hiện phương châm “đi từng ngõ, gõ từng nhà” để tuyên truyền, vận động người dân. Nội dung tuyên truyền được truyền tải bằng ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu, gắn với những câu chuyện, hệ lụy cụ thể của tảo hôn như ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản, kinh tế gia đình, tương lai của con trẻ.

Nhờ “mưa dầm thấm lâu”, nhận thức của người dân từng bước được nâng lên. Nhiều gia đình đã chủ động không cho con kết hôn sớm, không chấp nhận hôn nhân cận huyết thống, coi trọng việc cho con em đến trường. Tình trạng bỏ học để lập gia đình giảm rõ rệt; số vụ tảo hôn tuy chưa chấm dứt hoàn toàn nhưng đã giảm mạnh so với trước.

Người dân buôn Ba Na tập trung chăm lo phát triển kinh tế, đến nay buôn không còn tảo hôn.

Từ “điểm nóng” thành “điểm sáng”

Với sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, các ngành và chính quyền địa phương, đến nay, công tác phòng, chống TH-HNCHT tại xã Ea Rốk đã có những chuyển biến mạnh mẽ. Nhiều thôn, buôn từng là “điểm nóng” nay đã không còn tình trạng tảo hôn. Điển hình là buôn Ba Na, nơi trước đây thường xuyên xảy ra tảo hôn – nay đã trở thành điểm sáng của xã.

Buôn Ba Na được thành lập năm 2002 với 54 hộ dân, đến nay đã phát triển lên 126 hộ, gồm 9 thành phần dân tộc khác nhau, trong đó có cả đồng bào các dân tộc phía Bắc và dân tộc Ba Na. Những ngày đầu thành lập, 100% số hộ trong buôn đều thuộc diện nghèo. Nhà nước đã hỗ trợ đất ở, nhà ở và đất sản xuất, giúp người dân ổn định cuộc sống, yên tâm lập nghiệp.

Tuy nhiên, cùng với khó khăn về kinh tế, nhiều tập quán lạc hậu, trong đó có tảo hôn và sinh đông con, đã tác động không nhỏ đến đời sống của người dân. Theo ông Hoàng Đế Viện, Trưởng buôn Ba Na, do điều kiện kinh tế khó khăn, không ít gia đình từng để con cái kết hôn sớm. Thông qua việc tuyên truyền thường xuyên, kiên trì của chính quyền và hệ thống chính trị ở cơ sở, nhận thức pháp luật của người dân dần được nâng cao.

Cùng với đó, các chương trình hỗ trợ cây trồng, vật nuôi phù hợp điều kiện sản xuất đã giúp đời sống người dân từng bước cải thiện, kéo theo những thay đổi tích cực trong tư duy và nhận thức. Đến năm 2025, buôn Ba Na không còn bất kỳ trường hợp tảo hôn hay hôn nhân cận huyết thống nào – một kết quả cho thấy hiệu quả rõ rệt của công tác tuyên truyền và sự đồng thuận của cộng đồng.

Kết quả rõ nét từ giải pháp đồng bộ, lâu dài

Theo thống kê, năm 2024, toàn xã Ea Rốk ghi nhận 24 trường hợp tảo hôn. Sang năm 2025, con số này giảm xuống chỉ còn 7 trường hợp, tương đương mức giảm hơn 70%. Đặc biệt, trên toàn địa bàn xã không còn trường hợp hôn nhân cận huyết thống.

Ông Trịnh Văn Cường, Phó Chủ tịch UBND xã Ea Rốk khẳng định, kết quả đạt được là minh chứng cho hiệu quả của việc phối hợp chặt chẽ giữa cấp ủy, chính quyền, ban tự quản các thôn, buôn và các tổ chức đoàn thể trong công tác tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức cho người dân.

Bên cạnh hình thức tuyên truyền trực tiếp, xã Ea Rốk còn chú trọng phát huy vai trò của đội ngũ Người có uy tín trong cộng đồng; lồng ghép nội dung phòng, chống tảo hôn vào các buổi sinh hoạt cộng đồng, tổ chức đối thoại, tư vấn pháp luật. Từ đó, nhiều thôn, buôn đã trở thành điểm sáng, góp phần lan tỏa những chuyển biến tích cực trong toàn xã.

Những kết quả đạt được không chỉ thể hiện nỗ lực của chính quyền và các ngành, đoàn thể, mà quan trọng hơn là sự thay đổi trong chính nhận thức của người dân Ea Rốk. Khi bà con hiểu rằng cho con em học hành đến nơi đến chốn chính là con đường bền vững để thoát nghèo, xây dựng cuộc sống ổn định lâu dài, thì tảo hôn dần bị đẩy lùi.

Thực hiện chính quyền 2 cấp, xã Ea Rốk được sáp nhập từ 3 xã Cư Kbang, Ea Rốk và Ia Jlơi với 35 thôn, buôn. Toàn xã hiện có khoảng 29.000 người với 28 dân tộc sinh sống, trong đó đồng bào DTTS chiếm khoảng 67% dân số, chủ yếu các dân tộc phía Bắc.

Văn Hoa - Lê Hường