Xã hội không tiền mặt và vấn đề lừa đảo kỹ thuật số ở Thụy Điển

Một quán cà phê ở Stockholm, Thụy Điển không chấp nhận thanh toán bằng tiền mặt. Ảnh: NPR

Lừa đảo trực tuyến nở rộ

Ellen Bagley rất phấn chấn khi thực hiện giao dịch bán hàng đầu tiên trên một ứng dụng bán quần áo cũ nổi tiếng. Tuy nhiên, chỉ vài phút sau, cô gái 20 tuổi, sống thành phố Linkoping của Thụy Điển, tá hỏa vì phát hiện ra mình bị lừa.

Mọi thứ dường như bình thường khi Bagley nhận được một tin nhắn trực tiếp của người mua trên ứng dụng yêu cầu cô xác minh thông tin cá nhân để hoàn tất giao dịch. Cô nhấp vào đường link liên kết và nhập vào các thông tin theo yêu cầu mà không ngờ rằng điều này làm lộ BankID. BankID là hệ thống định danh điện tử do các ngân hàng của Thụy Điển cung cấp cho khách hàng. BankID được hầu hết người trưởng thành Thụy Điển sử dụng để ủy quyền thanh toán từ tài khoản ngân hàng của họ, ký kết hợp đồng, nộp tờ khai thuế…

Sau khi nhận được vài thông báo lỗi, Bagley bắt đầu nghĩ có gì đó không ổn nhưng đã quá muộn. Hơn 10.000 kronor Thụy Điển (1.000 đô la Mỹ) đã bị kẻ lừa đảo rút khỏi tài khoản ngân hàng của cô.

“Không dễ nhận biết gian lận vì bọn lừa đảo rất tài tình trong việc tạo dựng mọi thứ giống như thật”, Bagley nói.

Tội phạm tài chính ít được chú ý hơn so với làn sóng bạo lực súng đạn liên quan đến băng đảng ở Thụy Điển. Tuy nhiên, lừa đảo trực tuyến đang trở thành mối nguy hiểm ngày càng tăng đối với đất nước 10 triệu dân này.

Lừa đảo trực tuyến và tội phạm kỹ thuật số ở Thụy Điển nở rộ trong những năm gần đây. Năm 2023, bọn tội phạm kiếm được 1,2 tỉ kronor (110 triệu đô la Mỹ) thông qua các vụ lừa đảo giống như trường hợp của Bagley. Con số này tăng gấp đôi so với năm 2021.

Sự phổ biến của BankID khiến người dân Thụy Điển dễ tổn thương trước các vụ lừa đảo kỹ thuật số. BankID được các ngân hàng Thụy Điển thiết kế để thực hiện thanh toán điện tử nhanh hơn và dễ dàng hơn. Ban đầu, BankID được các ngân hàng xây dựng như là sản phẩm dành cho khách hàng nhưng sau khi cơ quan thuế của Thụy Điển áp dụng công nghệ này làm thông tin nhận dạng cho tờ khai thuế vào 2005 thì BankID đã trở thành một phần trong cuộc sống hàng ngày của người Thụy Điển.

Hệ thống này yêu cầu mật mã gồm sáu chữ số, dấu vân tay hoặc quét khuôn mặt để xác thực danh tính. Người Thụy Điển trưởng thành sử dụng BankID trung bình hơn hai lần mỗi ngày.

Kêu gọi ngân hàng bồi hoàn tiền lừa đảo cho khách hàng

Theo khảo sát của Ngân hàng trung ương Thụy Điển (Riksbank), chỉ 8% người Thụy Điển cho biết sử dụng tiền mặt cho lần mua hàng gần đây nhất. Theo Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), cùng với nước láng giềng Na Uy, Thụy Điển có số lượng máy ATM bình quân đầu người thấp nhất châu Âu.

Thụy Điển tiến xa hơn trong việc loại bỏ tiền giấy so với hầu hết các quốc gia khác ở châu Âu. Vì vậy, xã hội không tiền mặt của Thụy Điển cung cấp cuộc sát hạch quan trọng đối với nỗ lực chống tội phạm kỹ thuật số.

Khi quy mô của nạn lừa đảo kỹ thuật số ngày càng gia tăng, các ngân hàng của Thụy Điển bổ sung thêm các lớp bảo mật, bao gồm yêu cầu sự phê duyệt của bên thứ hai đáng tin cậy đối với các giao dịch chuyển tiền lớn. Phần lớn các biện pháp bảo mật bổ sung này không phải là yêu cầu bắt buộc.

“Ngành ngân hàng đang nỗ lực ngăn chặn những kẻ lừa đảo nhưng cảnh sát, nhà chính trị và ngành viễn thông cần phải góp sức”, Bjorn Johansson, người đứng đầu bộ phận phòng chống gian lận của ngân hàng Swedbank nói.

Tình trạng lừa đảo trực tuyến nở rộ dẫn đến lời kêu gọi các ngân hàng phải chia sẻ phần mất mát lớn hơn khi khách hàng bị lừa đảo chuyển khoản. Trong nửa cuối năm 2023, các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán ở Thụy Điển bồi thường khoảng 10% số tiền mà khách hàng của họ bị lừa.

Cơ quan thanh tra tài chính Thụy Điển cho rằng, Thụy Điển có thể cần noi gương của Anh, nơi giới chức trách sẽ áp dụng quy định mới, yêu cầu các ngân hàng bồi hoàn tiền cho khách hàng bị lừa chuyển tiền trực tuyến kể từ tháng 10 năm nay. Ngân hàng gửi tiền và ngân hàng nhận tiền ở Anh sẽ cùng gánh chịu số tiền bồi hoàn với mức tối đa lên đến 415.000 bảng (525.000 đô la Mỹ).

Trong khi đó, Riksbank thừa nhận, BankID khiến tiền mặt dần biến mất trong xã hội Thụy Điển, gây khó khăn cho những người không rành công nghệ, bao gồm người già. “Chúng tôi phải nói rõ rằng vẫn có nhiều người thực sự có nhu cầu sử dụng tiền mặt”, Erik Thedeen, Thống đốc Riksbank nói.

Năm ngoái, Riksbank kêu gọi sửa đổi luật để bắt buộc các cửa hàng cho phép người tiêu dùng lựa chọn phương thức thanh toán bằng tiền mặt khi mua hàng hóa thiết yếu.

Theo Bloomberg

Chánh Tài