Xác định mối liên hệ phức tạp giữa vi khuẩn trong miệng với bộ não

Nghiên cứu mới nổi cho thấy vi khuẩn sống trên lưỡi và nướu răng của bạn có thể ảnh hưởng đến cách não hoạt động và cách não thay đổi khi chúng ta già đi. Đổi lại, điều này có thể ảnh hưởng đến việc một người già đi bình thường hay mắc chứng mất trí nhớ.

Vi khuẩn nào có lợi, vi khuẩn nào có hại?

Các nhà khoa học đang khám phá ra mối liên hệ đáng ngạc nhiên giữa hệ vi sinh vật đường miệng, hệ sinh thái vi khuẩn nhộn nhịp trong miệng của chúng ta, và sức khỏe bộ não.

Công trình thí nghiệm do Nghiên cứu sinh sau tiến sĩ Joanna L'Heureux thuộc Khoa Khoa học thể thao và sức khỏe cộng đồng, Đại học Exeter và các đồng nghiệp đã tiến hành cho thấy rằng một số vi khuẩn nhất định có thể giúp cải thiện trí nhớ và kỹ năng tư duy. Ngược lại, những vi khuẩn khác có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm về sự suy giảm chức năng não.

Điều này làm dấy lên khả năng chế độ ăn uống và phương pháp điều trị thay đổi vi khuẩn đường miệng của chúng ta một ngày nào đó có thể đóng vai trò trong việc giúp duy trì sức khỏe bộ não trong khi chúng ta lão hóa.

Trong quá trình nghiên cứu, nhóm của L'Heureux đã phân tích mẫu nước bọt của 115 người lớn trên 50 tuổi. Trong số những người này, 52% có chức năng não khỏe mạnh và 48% còn lại sớm có dấu hiệu suy giảm trí nhớ và các chức năng não khác.

Họ đã kiểm tra vi khuẩn trong các mẫu này và cho thấy những người có nhiều hai nhóm vi khuẩn có tên là Neisseria và Haemophilus có kết quả tốt hơn trong các bài kiểm tra sức khỏe bộ não. Đặc biệt, những người có các loại vi khuẩn này có trí nhớ tốt hơn, khả năng chú ý cao hơn và thực hiện các nhiệm vụ phức tạp tốt hơn.

Những người này cũng có nồng độ ion nitrit cao hơn trong miệng. Nitrite được tạo ra bởi vi khuẩn khi chúng phân hủy nitrat, một thành phần tự nhiên của chế độ ăn nhiều rau.

Vi khuẩn cũng có thể phân hủy nitrite để tạo ra oxit nitric, giúp cải thiện lưu thông huyết mạch, trong đó gồm cả lưu lượng máu đến não. Điều này cho thấy rằng ăn nhiều rau giàu nitrat, chẳng hạn như rau bina lá xanh và cải arugula, có thể làm tăng mức độ vi khuẩn có lợi và giúp cải thiện sức khỏe bộ não. Điều này có thể đặc biệt quan trọng khi mọi người già đi.

Hiện nhóm đang nghiên cứu xem nước ép củ cải đường giàu nitrat có thể cải thiện chức năng não ở người lớn tuổi bằng cách hậu thuẫn vi khuẩn có lợi trong miệng hay không.

Mặt khác, một nhóm vi khuẩn khác có thể gây hại nhiều hơn là có lợi. Nghiên cứu của L'Heureux và đồng nghiệp đã tìm thấy hai nhóm vi khuẩn có khả năng liên quan đến sức khỏe bộ não kém hơn.

Một nhóm có tên là Porphyromonas, thường liên quan đến bệnh nướu răng. Theo ghi nhận, loại này phổ biến hơn ở những người có vấn đề về trí nhớ so với những người khỏe mạnh.

Nhóm thứ hai có tên là Prevotella có liên quan đến lượng nitrit thấp, điều này có thể có nghĩa là sức khỏe não kém hơn. Prevotella cũng phổ biến hơn ở những người mang gen APOE4, có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn.

Mở ra chân trời mới cho điều trị chứng suy giảm trí nhớ

Những phát hiện này cho thấy một số vi khuẩn có thể đóng vai trò bất lợi trong những thay đổi về sức khỏe bộ não khi mọi người già đi. Nó cũng đặt ra câu hỏi liệu các xét nghiệm thường quy để đo mức độ của những vi khuẩn này có thể được sử dụng để phát hiện những dấu hiệu rất sớm về sức khỏe bộ não suy giảm trong tương lai hay không. Khi đó, việc kiểm tra miệng không chỉ cho kết quả về sức khỏe răng lợi mà còn cả sức khỏe bộ não.

Không chỉ vậy, ý nghĩa của nghiên cứu này là rất sâu sắc trong điều trị thần kinh. Nếu một số vi khuẩn hỗ trợ sức khỏe bộ não trong khi những vi khuẩn khác góp phần làm suy giảm, thì các phương pháp điều trị để thay đổi sự cân bằng của vi khuẩn trong miệng có thể là một phần của giải pháp ngăn ngừa chứng mất trí.

Việc khuyến khích sự phát triển của các vi khuẩn sản xuất nitrite như Neisseria, đồng thời làm giảm Prevotella và Porphyromonas, có thể giúp duy trì chức năng não khi chúng ta già đi. Điều này có thể đạt được thông qua thay đổi chế độ ăn uống, men vi sinh, thói quen vệ sinh răng miệng hoặc thậm chí là các phương pháp điều trị có mục tiêu giúp định hình lại hệ vi sinh vật.

Mặc dù chúng ta vẫn đang trong giai đoạn đầu tìm hiểu mối liên hệ phức tạp giữa vi khuẩn miệng và não, nhưng những phát hiện của nhóm L'Heureux cung cấp cơ sở vững chắc cho các nghiên cứu sâu hơn. Nếu các nghiên cứu trong tương lai xác nhận rằng hệ vi sinh vật miệng đóng vai trò trong việc duy trì một bộ não khỏe mạnh, chúng ta có thể mở ra những khả năng mới để phát hiện và có khả năng trì hoãn chứng mất trí.

Trong thời gian chờ đợi, lời khuyên tốt nhất là giữ gìn răng miệng sạch sẽ, thường xuyên đi khám nha sĩ và ăn thực phẩm có nhiều nitrat, như rau lá xanh, để tiếp tục nuôi dưỡng vi khuẩn có lợi trong miệng.

Anh Tú