Xâm hại danh lam thắng cảnh: Cần xử lý nghiêm!

Người dân cả nước gần đây rất bức xúc khi chứng kiến hình ảnh tổ hợp khách sạn, nhà hàng, quán cà phê 7 tầng “Mã Pì Lèng Panorama” mọc lên tại hẻm Tu Sản, đèo Mã Pì Lèng (huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang) phá vỡ cảnh quan thiên nhiên - nơi được công nhận là Danh lam thắng cảnh quốc gia. Theo cơ quan chức năng của tỉnh Hà Giang, công trình Mã Pì Lèng Panorama chưa có giấy phép, vi phạm các quy định của pháp luật về xây dựng. Mặc dù công trình này nằm ngoài khu vực bảo vệ II của danh thắng quốc gia Mã Pì Lèng nhưng có nguy cơ ảnh hưởng đến cảnh quan, phá vỡ nét đẹp thiên nhiên hoang sơ, thuần khiết vốn có của đèo Mã Pì Lèng.

“Mã Pì Lèng Panorama” mọc lên tại đèo Mã Pì Lèng đã phá vỡ cảnh quan thiên nhiên của một danh lam thắng cảnh Quốc gia

Liên quan đến nhà hàng “Mã Pì Lèng Panorama”, Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch - VH-TT&DL) vừa vào cuộc và đưa ra các đánh giá của mình về góc độ văn hóa. Theo đó, việc xây dựng công trình nói trên không thuộc khu vực khoanh vùng bảo vệ khu vực I và khu vực II của di tích, không phải công trình bảo vệ và phát huy giá trị của di tích, do đó, phải chịu sự điều chỉnh của pháp luật về xây dựng và quy định của pháp luật khác có liên quan. Tuy nhiên, theo Cục Di sản văn hóa, Điều 36 Luật Di sản văn hóa đã nêu rõ: “Khi phê duyệt dự án cải tạo, xây dựng các công trình nằm ngoài các khu vực bảo vệ di tích quy định tại Điều 32 của luật này mà xét thấy có khả năng ảnh hưởng xấu đến cảnh quan thiên nhiên và môi trường – sinh thái của di tích thì phải có ý kiến thẩm định bằng văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về văn hóa, thể thao và du lịch”.

Tháng 7/2019, Cục Di sản văn hóa đã có Công văn đề nghị Sở VH-TT&DL tỉnh Hà Giang chỉ đạo cơ quan chức năng phối hợp với chính quyền địa phương xác minh thông tin, kiểm tra quy trình, thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt đối với công trình xây dựng nói trên, có biện pháp bảo vệ Danh lam thắng cảnh Mã Pì Lèng theo Điều 36 của Luật Di sản văn hóa. Nhưng chỉ khi sự việc ồn ào mới đây trên khắp mặt báo, cơ quan chức năng tỉnh Hà Giang mới “hồi âm” và xin tham mưu giải pháp xử lý vụ việc từ Cục Di sản văn hóa.

Thực tế, trước đó, không ít sự việc tương tự đã làm báo chí tốn giấy mực và gây bức xúc dư luận. Đầu năm 2019, cơ quan chức năng tỉnh Lâm Đồng đã yêu cầu một doanh nghiệp phải tháo dỡ phim trường xây dựng trái phép trong vùng lõi (vùng bảo vệ nghiêm ngặt của thắng cảnh) có tên gọi “Khu vườn bí mật” nằm trong danh thắng hồ Tuyền Lâm (TP. Đà Lạt). Theo đó, một doanh nghiệp đã dựng phim trường “chui” song cho hoạt động công khai tại di tích thắng cảnh quốc gia hồ Tuyền Lâm từ năm 2017. Phim trường này có nhiều hạng mục công trình đã xâm phạm vùng bảo vệ nghiêm ngặt của thắng cảnh hồ Tuyền Lâm như chuồng nuôi súc vật, nhà vệ sinh, bãi xe và hàng loạt cây cầu xâm phạm vùng lõi di tích quốc gia. Không những vậy, doanh nghiệp còn thu tiền vé vào tham quan tại công trình xây dựng xâm phạm danh thắng hồ Tuyền Lâm trái với quy định pháp luật. Với các hành vi sai phạm, cơ quan chức năng TP. Đà Lạt đã ban hành 2 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với doanh nghiệp, với tổng số tiền 70 triệu đồng, đồng thời buộc doanh nghiệp phải tháo dỡ các công trình không phép, hoàn nguyên trả lại nguyên trạng danh thắng hồ Tuyền Lâm.

Đặc biệt, các chuyên gia văn hóa – lịch sử cùng người dân cả nước từng dậy sóng bức xúc bởi trong thời gian dài, Công ty du lịch Tràng An đã tự ý xây dựng công trình cổng và đường lên núi Cái Hạ với chiều dài hơn 1km với hơn 2.000 bậc lên xuống xâm phạm nghiêm trọng vùng lõi Di sản thiên nhiên thế giới Tràng An (tỉnh Ninh Bình). Sau đó, Bộ VH-TT&DL đã kiểm tra và kết luận công trình này không được cơ quan có thẩm quyền cho phép xây dựng; vi phạm nghiêm trọng Luật Di sản văn hóa, buộc phải tháo dỡ công trình.

Có nhiều sự việc xâm hại di sản, di tích, danh thắng đã diễn ra ở nước ta thời gian qua và tạo sự bức xúc lớn trong cộng đồng. Nhiều ý kiến cho rằng, chúng ta cần nghiêm túc xem xét lại việc thực hiện luật pháp trong lĩnh vực di sản. Cần phải xử lý nghiêm, có chế tài nặng đối với các vụ việc để giảm tình trạng di sản, danh thắng bị xâm hại như hiện nay. Việc coi thường di sản, danh thắng quốc gia như trường hợp ở Mã Pì Lèng gần đây (hoặc những sự vụ tương tự) nên được cơ quan chức năng xử lý nghiêm. Chúng ta không thể chỉ xử phạt hành chính, kiểm điểm cá nhân (đơn vị) để xảy ra sai phạm theo kiểu hình thức để xoa dịu dư luận. Bởi nếu không quyết liệt ngăn chặn từ “trứng nước” thì di sản, danh lam thắng cảnh khó có thể tránh được “những điều trông thấy mà đau đớn lòng”!

Khôi Nguyên