Xanh là nhu cầu nội tại, không phải do sức ép bên ngoài

Tọa đàm Làm gì để người dân, doanh nghiệp hưởng lợi từ tăng trưởng xanh? tại sự kiện "Phát triển bền vững 2025: Kỷ nguyên mới cho phát triển Kinh Tế Xanh” do Tạp chí Kinh tế Sài Gòn tổ chức ngày 28-8-2025. Ảnh Đạt Thành

Đó là chia sẻ từ những vị khách mời giàu kinh nghiệm, đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau, sẽ cùng chia sẻ góc nhìn và giải pháp thực tiễn tại sự kiện "Phát triển bền vững 2025: Kỷ nguyên mới cho phát triển Kinh Tế Xanh”, thuộc chuỗi Diễn đàn Kinh tế Xanh do Tạp chí Kinh tế Sài Gòn (Saigon Times Group) tổ chức hàng năm, diễn ra hôm nay (28-8) tại TPHCM.

Các vấn đề về cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam từ xu thế xanh hóa sẽ được làm rõ hơn thông qua cuộc tọa đàm Làm gì để người dân, doanh nghiệp hưởng lợi từ tăng trưởng xanh? với sự điều phối của ông Nguyễn Công Minh Bảo, đồng sáng lập Green Transition Consulting & Training, đồng Chủ tịch ESG Task Force thuộc Phòng Thương mại Pháp (CCIFV) với sự tham giả của các diễn giả gồm TS. Bùi Thanh Minh (Phó giám đốc Văn phòng Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân -Ban IV), ông Đinh Hồng Kỳ (Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Xanh TPHCM), ông Tô Thanh Sơn (Giám đốc Phát triển Bền vững - SGS Việt Nam), ông Phạm Bình An (Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM), bà Đặng Thùy Trang (Giám đốc đối ngoại, Grab Việt Nam) và bà Nguyễn Thanh Hương (Giám đốc Đầu tư Tập đoàn, Tập đoàn Nam Long).

Thể chế đi trước để tạo hệ sinh thái xanh

Từ góc nhìn chính sách về cơ hội đột phá và hướng đi cho Việt Nam trong bối cảnh mới tăng trưởng xanh để tận dụng lợi thế phát triển kinh tế xanh, TS. Bùi Thanh Minh, Phó giám đốc Văn phòng Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) nhận định, yếu tố then chốt là tháo gỡ vướng mắc trong chính sách. Thể chế đi trước sẽ tạo ra hiệu quả đầu tư, kéo theo doanh nghiệp tham gia.

Ông Minh dẫn chứng, dù đã có nhiều quy định mới liên quan đến phát triển kinh tế xanh, chẳng hạn như ưu đãi về vốn nhưng doanh nghiệp nhỏ vẫn rất khó tiếp cận. Mặt khác, các chính sách tuy nhiều nhưng vẫn chưa đồng bộ, chưa tạo ra được hệ sinh thái mà vẫn mang tính phân mảnh. Chẳng hạn có doanh nghiệp tái chế gặp vướng do chưa có quy định về nhập nguyên liệu tái chế. Trong khi đó, nếu chỉ dùng nguồn nguyên liệu tái chế trong nước thì không đủ cho doanh nghiệp khó phát triển quy mô lớn, đạt hiệu quả kinh tế tối ưu, điều này khiến họ không thể mạnh dạn đầu tư.

Bùi Thanh Minh dẫn chứng trường hợp thành công của nước láng giềng Trung Quốc nhờ xây dựng được hệ sinh thái đồng bộ và bao phủ mọi lĩnh vực liên quan, bao gồm chính sách ở các cấp độ quốc gia, địa phương và ngành nghề.

Từ thực tế nhiều quốc gia không đủ khả năng thực hiện mục tiêu Net Zero đã cam kết, một số tập đoàn lớn thay đổi cam kết khí hậu, Việt Nam cần xây dựng chính sách đủ mạnh để khuyến khích doanh nghiệp xem chuyển đổi xanh là nhu cầu nội tại chứ không phải từ sức ép bên ngoài theo nguyên tắc "3 chữ T": Tuân thủ - Tích hợp - Tiên phong, TS Minh lưu ý thêm.

Đồng tình với ý kiến về xây dựng chính sách đồng bộ, ông Phạm Bình An, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM, bổ sung thêm, TPHCM xây dựng 6 trụ cột chính cho kinh tế xanh, mỗi trụ cột chính lại bao gồm nhiều trụ cột con. Bên cạnh đó, thành phố còn xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả và đánh giá tiến bộ chính sách tới đâu. Chính sách chỉ đi vào thực tế một cách bài bản, có hệ thống khi đo đếm được mọi chỉ tiêu, thông số.

Cũng theo ông An, Nhà nước cần đóng vai trò thúc đẩy lối sống xanh, tiêu chuẩn xanh để tạo ra thị trường tiêu dùng xanh trong nước thay vì chỉ chạy theo xuất khẩu, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế mà bỏ trống sân nhà.

Sự kiện "Phát triển bền vững 2025: Kỷ nguyên mới cho phát triển Kinh Tế Xanh” do Tạp chí Kinh tế Sài Gòn tổ chức ngày 28-8-2025. Ảnh Đạt Thành

Doanh nghiệp chủ động tìm lối đi

Theo ông Đinh Hồng Kỳ, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Xanh TPHCM, trong bối cảnh kinh tế bất ổn và khó suy đoán hiện nay, doanh nghiệp buộc phải tái định hình chiến lược kinh doanh để chuyển đổi xanh. Dù vẫn rất cần thể chế đi trước, khoa học công nghệ là động lực thì bản thân doanh nghiệp vẫn phải là lực lượng tiên phong.

Tuy nhiên, theo khảo sát thì còn đến 90% doanh nghiệp chưa sẵn sàng cho chuyển đổi xanh. Vì vậy, điều cần thay đổi đầu tiên là cách suy nghĩ chuyển đổi xanh là cuộc chơi của các ông lớn vì doanh nghiệp nhỏ thiếu nguồn lực.

Trong khi đó, dẫn minh họa từ chính doanh nghiệp nhỏ của mình và một số hội viên khác của Hội Doanh nghiệp Xanh TPHCM, ông Kỳ cho rằng chuyển đổi xanh phải bắt đầu từ việc nhỏ, làm tốt những việc nhỏ đơn giản sẽ dần dần đạt được những quy chuẩn không phải chờ có nguồn lực mới đầu tư. Những thay đổi này không quá phức tạp, có thể bắt đầu từ yêu cầu của các nhà nhập khẩu trong chuỗi cung ứng để đáp ứng tiêu chuẩn xanh quốc tế, bắt đầu từ việc nhỏ như tiết kiệm năng lượng chẳng hạn.

Bổ sung thêm, ông Tô Thanh Sơn, Giám đốc Phát triển Bền vững - SGS Việt Nam cho rằng, doanh nghiệp không nên xem việc đáp ứng các chuẩn mực xanh toàn cầu chỉ là khó khăn. Trong chuyển đổi xanh, nguồn lực bắt đầu từ sức mạnh nội tại, chiếm 80% còn sự hỗ trợ bên ngoài chỉ 20%. Khi doanh nghiêp thay đổi được cách tư duy để có tầm nhìn xa hơn thì họ sẽ nhìn ra đường đi.

Ông Sơn nhấn mạnh, để tồn tại và phát triển trong nền kinh tế xanh thì không có con đường nào khác mà phải bắt tay vào làm ngay những việc nhỏ như tiết kiệm năng lượng, thống kê khí nhà kính, từ đó mới ra lộ trình, ra con đường tăng trưởng. Một khía cạnh khác cũng cần được quan tâm là phải đặt mục tiêu thay đổi trong cấu trúc doanh thu, đặc biệt là đối với doanh nghiệp nhỏ. Phải hoạch định mục tiêu tỷ lệ doanh thu mang về từ chuyển đổi xanh, bắt đàu từ mức thấp như 5-10% nhưng đi kèm là lộ trình tăng trưởng cụ thể để thực hiện.

Từ góc độ doanh nghiệp, bà Đặng Thùy Trang, Giám đốc đối ngoại, Grab Việt Nam góp ý thêm, để thực hiện Net Zero cần lộ trình giao thông xanh, logistics xanh chi tiết để doanh nghiệp có kế hoạch thay đổi để thích ứng phù hợp. Bên cạnh đó, Grab cũng quan tâm đến việc áp dụng quy chuẩn trạm sạc, đầu sạc và khả năng tiếp cận điện sạc vì có đến 60% tài xế Grab đang ở nhà trọ nên việc sạc tại nhà là việc không đơn giản.

Bà Nguyễn Thanh Hương, Giám đốc Đầu tư Tập đoàn, Tập đoàn Nam Long chia sẻ, đơn vị này xem việc chủ động thay đổi để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao hơn về tiêu chuẩn xanh, công trình xanh từ phía khách hàng và đối tác là cơ hội định vị chiến lược phát triển bền vững, đóng góp vào Net Zero. Lợi ích cụ thể mà Nam Long gặt hái được là khi đáp ứng được yêu cầu xanh sẽ giúp tăng uy tín doanh nghiệp và giúp dễ tiếp cận vốn xanh với lãi suất thấp hơn mặt bằng chung, chẳng hạn như qua kênh phát hành trái phiếu.

Mục Đồng