Xây dựng chuẩn nghèo đa chiều phù hợp với mục tiêu phát triển

Hai nhóm tiêu chí chuẩn nghèo đa chiều

Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng dự thảo Nghị định quy định chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026 - 2030 với nhiều nội dung mới. Đây là bước tiến mới, vừa phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế, vừa xác định các chuẩn mực mới, phù hợp với yêu cầu phát triển trong giai đoạn hiện nay; là cơ sở pháp lý, chính sách để các địa phương triển khai trong nhiệm kỳ mới.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp về Dự thảo Nghị định quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2026 - 2030 và báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026 - 2035. Ảnh: VGP/Minh Khôi

Dự thảo Nghị định quy định chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026 - 2030 đã xây dựng tiêu chí đo lường chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026 - 2030, quy định về chuẩn hộ nghèo, hộ cận nghèo… Tại cuộc họp về dự thảo Nghị định quy định chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026-2030 ngày 12/9, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng cho biết, dự kiến chuẩn nghèo giai đoạn 2026-2030 gồm hai nhóm tiêu chí. Với tiêu chí thu nhập, dự thảo Nghị định đề xuất ở khu vực nông thôn, thu nhập bình quân đầu người của hộ gia đình là 2.200.000 đồng/tháng. Còn ở khu vực đô thị, thu nhập bình quân đầu người của hộ gia đình là 2.800.000 đồng/tháng.

Dự thảo Nghị định cũng quy định rõ 6 chiều và các chỉ số đo lường mức độ thiếu hụt về dịch vụ xã hội cơ bản. Cụ thể, chiều thiếu hụt việc làm gồm: chỉ số việc làm, chỉ số người phụ thuộc trong hộ gia đình. Chiều thiếu hụt y tế gồm: chỉ số bảo hiểm y tế, chỉ số dinh dưỡng. Chiều thiếu hụt giáo dục gồm: chỉ số trình độ giáo dục của người lớn, chỉ số tình trạng đi học của trẻ em.

Chiều thiếu hụt nhà ở gồm: chỉ số diện tích nhà ở bình quân đầu người, chỉ số chất lượng nhà ở. Chiều thiếu hụt thông tin gồm: chỉ số sử dụng dịch vụ viễn thông. Chiều thiếu hụt nước sinh hoạt, vệ sinh và môi trường gồm: chỉ số nguồn nước sinh hoạt, chỉ số nhà tiêu (công trình phụ) hợp vệ sinh, chỉ số xử lý rác thải.

Theo số liệu của Cục Thống kê và dự báo kinh tế - xã hội, nếu áp dụng chuẩn mới từ đầu năm 2026, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều tăng từ 1,93% lên 11,7%, tương ứng khoảng 3,3 triệu hộ. Kinh phí thực hiện các chính sách hỗ trợ an sinh xã hội cho các hộ nghèo, cận nghèo năm 2026 khoảng 30.000 tỷ đồng, gấp đôi năm 2025; bình quân giai đoạn 2026 - 2030 khoảng 23.000 tỷ đồng/năm, cao hơn mức 19.000 tỷ đồng/năm của giai đoạn trước đây.

Ý kiến từ các địa phương cho rằng, ngoài xác định chuẩn nghèo đa chiều, dự thảo Nghị định cần bổ sung các giải pháp hỗ trợ cụ thể, từ tiếp cận dịch vụ công đến an sinh xã hội cho những nhóm yếu thế không có khả năng tham gia lao động. Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Lê Trung Hồ kiến nghị có cơ chế riêng cho nhóm đối tượng không thể thoát nghèo như người già, bệnh tật, khuyết tật… đưa vào diện an sinh xã hội lâu dài. Các tiêu chí về nhà ở, y tế, giáo dục giữa các Chương trình phải được rà soát, thống nhất để tránh tình trạng "bắt đầu lại từ đầu".

Trung ương ban hành, tỉnh cụ thể hóa, xã tổ chức thực hiện

Theo Thông báo 500/TB-VPCP kết luận của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại cuộc họp về dự thảo Nghị định quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2026 - 2030, sẽ thống nhất áp dụng chuẩn nghèo đa chiều và thể chế hóa bằng Nghị định, trên cơ sở kế thừa chuẩn nghèo đã ban hành giai đoạn 2015 - 2020 và giai đoạn 2022 - 2025.

Giảm nghèo đa chiều đặt ra yêu cầu cao hơn. Ảnh: VGP

Bộ Nông nghiệp và Môi trường rà soát tiêu chí thu nhập và các tiêu chí đo lường về chỉ số thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản theo số liệu thống kê chính thức của cơ quan thống kê quốc gia, xây dựng chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026 - 2030 phù hợp với mục tiêu phát triển đến năm 2030, bảo đảm mức thu nhập bình quân đầu người được nâng lên, hộ nghèo cũng phải được hưởng thành quả chung của đất nước.

Trong quy định về chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2026 - 2030, ngoài tiêu chí thu nhập, các tiêu chí, nhóm chỉ số về việc làm, giáo dục, y tế, nhà ở, nước sạch, thông tin, rác thải, nghiên cứu bổ sung chỉ số như mức độ bị ảnh hưởng của thiên tai, bão lũ (cập nhật các chính sách an sinh xã hội đã đi trước như miễn học phí đến hết bậc trung học cơ sở, bao phủ bảo hiểm y tế gần 100%, cơ bản xử lý xong nhà tạm, nhà dột nát); rà soát quy định về cơ chế triển khai thực hiện, nhất là cơ chế giám sát đánh giá.

Dự thảo Nghị định cần xác định rõ trách nhiệm của từng cấp theo hướng Trung ương ban hành chuẩn nghèo đa chiều quốc gia, hướng dẫn phương pháp, quy trình rà soát, thống kê, báo cáo; tỉnh cụ thể hóa, xã tổ chức thực hiện; chính quyền, hệ thống chính trị, Mặt trận Tổ quốc cấp xã và nhân dân bàn bạc, quyết định công việc cần thiết, bảo đảm "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra".

Thảo Nguyên