Xây dựng định hướng thu hút ODA và vốn vay ưu đãi giai đoạn 2026-2030

Cuộc họp có lãnh đạo nhiều bộ, ngành cùng đại diện 6 định chế tài chính lớn như WB, ADB, JICA, KEXIM, AFD, KfW và đại diện các đại sứ quán, tổ chức quốc tế. Về phía Bộ Tài chính có Thứ trưởng Nguyễn Đức Tâm tham dự.

Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn chủ trì cuộc họp với các đối tác phát triển.

Theo Bộ Tài chính, giai đoạn 2021-2025, Việt Nam huy động bình quân 800 triệu - 1 tỷ USD vốn ODA và vay ưu đãi mỗi năm, trừ năm 2022 sụt giảm vì COVID-19. Trong 8 tháng năm 2025, gần 450 triệu USD được ký kết, dự kiến cuối năm tăng thêm 370 triệu USD. Tuy nhiên, tiến độ giải ngân còn thấp: giai đoạn 2021-2024 đạt 66.528 tỷ đồng, chỉ bằng 22% kế hoạch đầu kỳ và 44,9% kế hoạch đã điều chỉnh.

Nhu cầu vay vốn nước ngoài vẫn rất lớn để thực hiện các dự án hạ tầng trọng điểm. Giai đoạn 2025-2027, Việt Nam dự kiến huy động khoảng 2,2 triệu tỷ đồng. Để đẩy nhanh tiến độ, nhiều cải cách pháp lý được thực hiện: bỏ khâu Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề xuất dự án, thay bằng đề xuất khoản vay giản lược; phân cấp quyết định chủ trương đầu tư; cho phép giải ngân độc lập vốn cấp phát và vốn vay lại; đồng thời linh hoạt trong đấu thầu theo quy định nhà tài trợ.

Ngày 1/3/2025, với việc Bộ Kế hoạch và Đầu tư sáp nhập, Bộ Tài chính trở thành cơ quan đầu mối duy nhất quản lý vốn ODA và vay ưu đãi. Tháng 8/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 242/2025/NĐ-CP thay thế các nghị định cũ, mở rộng hành lang pháp lý cho doanh nghiệp nhà nước sử dụng vốn ODA, đơn giản hóa thủ tục tiếp nhận viện trợ. Cùng lúc, Bộ Tài chính hoàn thiện dự thảo Luật sửa đổi Luật Quản lý nợ công, trình Quốc hội tháng 10/2025.

Bộ Tài chính cũng ban hành nhiều văn bản nhằm ổn định công tác giải ngân vốn vay nước ngoài sau sáp nhập bộ, ngành và địa phương. Cụ thể, Quyết định số 1655/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ cho phép Bộ Tài chính thay mặt Chính phủ ký văn bản điều chỉnh thỏa thuận vay. Các công văn liên quan được gửi đến địa phương để đôn đốc giải ngân, sắp xếp lại ban quản lý dự án, hoàn thiện thủ tục chữ ký, tài khoản mới và ký phụ lục hợp đồng vay lại, bảo đảm tiến độ vốn ODA.

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn giao Bộ Tài chính phối hợp chặt chẽ với các đối tác quốc tế để xây dựng định hướng thu hút, quản lý và sử dụng nguồn vốn ODA cũng như vốn vay ưu đãi cho giai đoạn 2026-2030. Định hướng này dự kiến được trình Chính phủ ban hành trong quý IV/2025, tạo nền tảng pháp lý và chiến lược để Việt Nam khai thác hiệu quả hơn nguồn lực tài chính quốc tế.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, Bộ Tài chính cần định kỳ tổ chức các đoàn công tác liên ngành để làm việc với các đối tác phát triển, từ khâu xác định dự án cho đến khi triển khai thực hiện. Cách làm này giúp phát hiện sớm khó khăn, vướng mắc để kịp thời xử lý hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền. Đồng thời, đề nghị các nhà tài trợ hỗ trợ Việt Nam nâng cao năng lực quản lý dự án, từ khâu chuẩn bị đến triển khai, cũng như phối hợp hài hòa hóa thủ tục giữa hai bên.

Một trong những yêu cầu quan trọng được Phó Thủ tướng đưa ra là rút ngắn thời gian chuẩn bị, đẩy nhanh tiến độ ký kết và giải ngân. Các thủ tục nội bộ, mức độ chi tiết hồ sơ hay cam kết vốn của nhà tài trợ cần được phối hợp linh hoạt, vừa đảm bảo đúng quy định, vừa đáp ứng yêu cầu tiến độ.

Trong bối cảnh Việt Nam đang triển khai mô hình chính quyền hai cấp và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương, Phó Thủ tướng đề nghị các nhà tài trợ có thêm các gói viện trợ không hoàn lại nhằm hỗ trợ chính quyền địa phương nâng cao năng lực.

Đồng thời, các bộ, ngành Trung ương phải xây dựng cơ chế hướng dẫn, tổ chức tập huấn cho địa phương để đủ năng lực quản lý nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi khi được phân cấp. Đây là yếu tố quyết định để tránh gián đoạn trong triển khai dự án và đảm bảo hiệu quả đầu tư.

Tại cuộc họp, đại diện các tổ chức quốc tế đánh giá cao thành tựu phát triển và cải cách mạnh mẽ của Việt Nam trong lĩnh vực quản lý ODA, vốn vay ưu đãi. Đồng thời, ghi nhận sự cầu thị của Chính phủ Việt Nam trong việc đối thoại thường xuyên với đối tác, qua đó tăng cường sự hiểu biết và hợp tác hai bên. Các tổ chức tài chính cam kết tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam trong giai đoạn tới, hỗ trợ quá trình huy động và sử dụng nguồn vốn hiệu quả, minh bạch và bền vững.

Thanh Hằng