Xây dựng và áp dụng Bộ chỉ số giám sát hằng năm chất lượng giáo dục phổ thông

Quang cảnh buổi tọa đàm.

Ngày 19/12, Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD&ĐT) phối hợp với Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam tổ chức tọa đàm “Chỉ số giám sát hằng năm chất lượng giáo dục cấp tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương và của quốc gia”.

Nâng cao chất lượng giáo dục

Phát biểu khai mạc, PGS.TS Phạm Quốc Khánh - Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD&ĐT) nhấn mạnh: Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển mới với yêu cầu hội nhập sâu rộng, đổi mới sáng tạo mạnh mẽ và chuyển đổi số toàn diện, giáo dục Việt Nam được ưu tiên phát triển với định hướng chiến lược, giải pháp đột phá nâng cao chất lượng và công bằng giáo dục.

Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (Nghị quyết 71) xác định mục tiêu “Việt Nam thuộc nhóm 21 quốc gia sớm đạt mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc đến năm 2030 về giáo dục chất lượng” (mục tiêu số 4 thuộc Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững, nằm trong Lộ trình thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững Việt Nam đến năm 2030).

Từ năm 2017, Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững, theo đó, Bộ GD&ĐT được giao chủ trì các mục tiêu cụ thể thuộc mục tiêu số 4 (SDG4): “Đảm bảo nền giáo dục có chất lượng, công bằng, toàn diện và thúc đẩy cơ hội học tập suốt đời cho tất cả mọi người”.

PGS.TS Phạm Quốc Khánh – Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD&ĐT) và GS.TS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam chủ trì buổi tọa đàm.

Thực tiễn giáo dục Việt Nam cho thấy, hiện nay chưa có bộ chỉ số giám sát chất lượng giáo dục phổ thông quốc gia nói chung, cấp tỉnh, thành phố nói riêng; đặc biệt bộ chỉ số hướng đến đạt mục tiêu phát triển giáo dục đến năm 2045 theo Nghị quyết 71-NQ/BCT về phát triển giáo dục của Bộ Chính trị.

Vì vậy yêu cầu đặt ra cần nghiên cứu phương án xây dựng và áp dụng được Bộ chỉ số giám sát hằng năm chất lượng giáo dục phổ thông cấp tỉnh và của quốc gia, theo hướng nâng cao chất lượng chung quốc gia, phát huy sự đa dạng và tiên phong của mỗi địa phương, hội nhập quốc tế về giáo dục phổ thông.

Bộ chỉ số giúp đánh giá đúng thực trạng để có giải pháp và lộ trình phù hợp, khả thi nhằm nâng cao chất lượng, công bằng giáo dục phổ thông với từng tỉnh và cả quốc gia.

Khi áp dụng, kết quả chỉ số giám sát hằng năm chất lượng giáo dục được công khai và sử dụng chủ yếu cho việc đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông và năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, quốc gia về phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu cho kỷ nguyên vươn mình của đất nước.

Đồng thời, bộ cung cấp thông tin, dữ liệu để đánh giá mức độ đáp ứng mục tiêu cam kết quốc gia, cam kết của Việt Nam với quốc tế được xác định trong các nghị quyết của Đảng, chính sách của Nhà nước và các cam kết của Việt Nam với quốc tế.

Các đại biểu dự tọa đàm.

Dự tọa đàm có các chuyên gia, nhà khoa học, đại diện các tổ chức quốc tế.

Đảm bảo công bằng giữa các vùng - miền

Tại tọa đàm, các đại biểu trao đổi để làm rõ cách tiếp cận khoa học trong thiết kế Bộ chỉ số giám sát chất lượng giáo dục hằng năm; thảo luận về nội dung, cấu trúc và tiêu chuẩn của Bộ chỉ số dựa trên phân tích kinh nghiệm quốc tế; cách thức xây dựng Bộ chỉ số; đề xuất lộ trình và phương thức triển khai.

GS.TS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cho biết: Việc xây dựng bộ chỉ số giám sát chất lượng giáo dục địa phương là cần thiết. Đây không phải để xếp hạng các địa phương, đánh giá các địa phương thực hiện thế nào mà bộ chỉ số này sẽ hỗ trợ các địa phương phát triển chất lượng giáo dục của mình theo mục tiêu phát triển của từng địa phương.

Ý tưởng xây dựng bộ chỉ số được Bộ GD&ĐT nghiên cứu từ năm 2019, giao Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học cấp nhà nước về việc xây dựng bộ chỉ số phát triển giáo dục địa phương. Đề tài đã được nghiệm thu vào cuối năm 2022.

Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam đã xây dựng bộ tiêu chí đánh giá thử nghiệm tại 5 địa phương. Căn cứ vào bộ tiêu chí, các địa phương đưa ra lộ trình phát triển giáo dục của mình. Trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt với Nghị quyết 71 về đột phá giáo dục với nhiều chỉ tiêu tham vọng, cần có bộ công cụ để giám sát lộ trình thực hiện các mục tiêu này.

“Với sự phát triển của hệ thống dữ liệu của ngành với công nghệ chuyển đổi số, việc xây dựng các bộ chỉ số này sẽ đơn giản hơn, hiệu quả hơn và mang tính khả thi hơn. Hi vọng với chủ trương như vậy chúng ta sẽ có thể có bộ chỉ số giúp các địa phương làm thực hiện Nghị quyết 71 chiến lược 2030 đạt được mục tiêu đặt ra”, GS.TS Lê Anh Vinh tin tưởng.

PGS.TS Trần Thành Nam - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội - cho rằng, việc xây dựng một bộ chỉ số, một khung để đánh giá, giám sát chất lượng giáo dục của địa phương theo tinh thần của Nghị quyết 71 là cần thiết. Tuy nhiên, phải cá nhân hóa và linh hoạt với đặc điểm kinh tế, văn hóa, xã hội cũng như các mục tiêu đặt ra cho từng địa phương.

PGS.TS Trần Thành Nam - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục.

Đại biểu trao đổi tại tọa đàm.

Bộ chỉ số giám sát mang tính mở và sẽ có những đánh giá liên tục trong khoảng thời gian dài. Bởi không như các lĩnh vực khác, giáo dục không chỉ đo đầu vào, quá trình phát triển và đầu ra mà quan trọng hơn phải đo được cả sự ảnh hưởng, kết quả sau một khoảng thời gian. Bộ chỉ số đánh giá sẽ tạo ra những cái giá trị xã hội gì. Đây là điều các bộ chỉ số mang tính chất định lượng rất khó đo đếm.

“Bộ chỉ số đánh giá sự phát triển của giáo dục các địa phương sau khi triển khai Nghị quyết 71, chứ không phải là bảng xếp hạng, là cuộc đua giữa các địa phương. Bộ tiêu chí có tính hệ thống, phản ánh thực trạng giáo dục của từng địa phương tại thời điểm đánh giá giám sát, đưa định hướng căn cứ chính sách để phát triển giáo dục từng địa phương, quốc gia căn cứ trên một dữ liệu thuyết phục”, PGS.TS Trần Thành Nam khẳng định.

Lan Anh