Xây dựng văn hóa chống lãng phí vì sự phát triển phồn vinh của đất nước

Văn hóa chống lãng phí - nền tảng bảo đảm tài nguyên được sử dụng tối ưu nhất

Trong bối cảnh hiện nay, đất nước ta đang bước vào một giai đoạn phát triển vượt bậc với nhiều cơ hội lớn, nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức về nguồn lực và môi trường. Chính vì vậy, việc quản lý hiệu quả tài nguyên, sử dụng tiết kiệm, và tránh lãng phí là điều vô cùng cần thiết. Thông điệp về xây dựng văn hóa chống lãng phí mà Tổng Bí thư, Chủ tịch Nước Tô Lâm đã nêu ra chính là định hướng chiến lược quan trọng để đảm bảo sự phát triển lâu dài và phồn thịnh cho đất nước.

Đất nước ta đang trải qua giai đoạn phát triển nhanh chóng về kinh tế, văn hóa, xã hội và hạ tầng, nhưng điều đó cũng đồng nghĩa với việc nguồn lực của chúng ta đang bị sử dụng với tốc độ nhanh chóng. Nếu không có sự quản lý chặt chẽ và các biện pháp chống lãng phí hiệu quả, đất nước sẽ đối mặt với nguy cơ cạn kiệt tài nguyên, thậm chí mất đi năng lực cạnh tranh trên trường quốc tế. Văn hóa chống lãng phí chính là một nền tảng vững chắc để duy trì sự phát triển này, đảm bảo rằng mỗi tài nguyên đều được sử dụng một cách hiệu quả và tối ưu nhất.

Tổng Bí thư, Chủ tịch Nước Tô Lâm đã nhấn mạnh rằng chống lãng phí không chỉ là trách nhiệm của từng cá nhân hay tổ chức, mà đó là một phần trong cuộc chiến chống lại “giặc nội xâm”, nhằm loại bỏ những yếu tố tiêu cực đang cản trở sự phát triển của đất nước. Từ lãng phí tài nguyên đất đai, tài sản công cho đến lãng phí nhân lực, nguồn tài chính, tất cả đều có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng không chỉ về mặt kinh tế mà còn làm giảm niềm tin của người dân vào hệ thống quản lý và sự điều hành của Nhà nước.

Chống lãng phí luôn là một trong những chủ đề "nóng" được Quốc hội quan tâm

Văn hóa chống lãng phí không chỉ đơn giản là việc tiết kiệm nguồn lực mà còn là hệ thống giá trị, thái độ, hành vi và lối sống được xây dựng trên nền tảng ý thức trách nhiệm của từng cá nhân và tổ chức trong việc quản lý và sử dụng tài nguyên. Nó bao gồm việc ngăn chặn các hành vi lãng phí trong mọi lĩnh vực, từ tài sản công, tài nguyên thiên nhiên cho đến tài chính và nhân lực. Khi được thực thi một cách nhất quán và triệt để, văn hóa này sẽ tạo ra môi trường phát triển bền vững, nâng cao hiệu quả kinh tế và thúc đẩy sự minh bạch trong quản lý.

Một khía cạnh quan trọng của văn hóa chống lãng phí là sự tự giác và tinh thần trách nhiệm. Mỗi cá nhân, mỗi tổ chức cần nhận thức rõ ràng rằng, việc tiết kiệm và sử dụng hiệu quả nguồn lực không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước mà còn là nhiệm vụ của toàn xã hội. Đây là một thói quen cần được hình thành từ giáo dục và truyền thông, với mục tiêu tạo ra một xã hội mà mọi người đều ý thức được tầm quan trọng của việc chống lãng phí.

Văn hóa chống lãng phí cũng liên quan mật thiết đến quản lý tài sản công. Trong bối cảnh hiện nay, tài sản công như đất đai, hạ tầng và các nguồn lực khác đang là đối tượng dễ bị lãng phí hoặc sử dụng không hiệu quả. Việc quản lý minh bạch, công khai và có sự giám sát của người dân và các tổ chức xã hội là điều cần thiết để đảm bảo rằng các nguồn lực này được sử dụng đúng mục đích và mang lại lợi ích tối đa cho cộng đồng.

Trong những năm qua, chúng ta đã chứng kiến không ít trường hợp lãng phí tài nguyên nghiêm trọng, đặc biệt là trong lĩnh vực quản lý tài sản công và đất đai. Một ví dụ điển hình là vụ việc của Hãng phim truyện Việt Nam khi quá trình cổ phần hóa diễn ra không đạt được như kỳ vọng. Doanh nghiệp tham gia cổ phần hóa chủ yếu không quan tâm đến phát triển nghệ thuật mà muốn khai thác khu đất vàng mà hãng phim đang sở hữu. Sau khi quá trình thanh tra phát hiện nhiều sai phạm, chúng ta càng thấy rõ mức độ lãng phí tài sản công và đất đai trong các dự án như thế này. Không chỉ trong lĩnh vực nghệ thuật, mà còn ở nhiều lĩnh vực khác, tình trạng lãng phí đang gây ra những tác động tiêu cực đến nguồn lực quốc gia.

Ngoài ra, việc lãng phí nguồn tài nguyên đất đai tại các khu công nghiệp, khu đô thị mới cũng là một vấn đề đáng lo ngại. Nhiều khu đất được quy hoạch nhưng không được sử dụng đúng mục đích hoặc bỏ hoang nhiều năm, gây ra tình trạng lãng phí lớn về tài nguyên đất đai. Đây là một ví dụ rõ ràng về việc không có chiến lược quản lý hiệu quả tài sản công, dẫn đến lãng phí nguồn lực quốc gia.

Lãng phí trong lĩnh vực đầu tư công cũng là một vấn đề không thể bỏ qua. Nhiều dự án công trình lớn đã tiêu tốn hàng nghìn tỷ đồng nhưng không mang lại hiệu quả như mong đợi, thậm chí còn bị bỏ hoang hoặc sử dụng sai mục đích. Điều này không chỉ gây tổn thất về tài chính mà còn làm mất niềm tin của người dân vào hệ thống quản lý nhà nước.

Nâng cao nhận thức là cốt lõi

Để xây dựng văn hóa chống lãng phí trong thời kỳ phát triển hiện nay, chúng ta cần có một sự đồng bộ giữa các chính sách, quy định pháp luật, và sự tham gia tích cực của toàn xã hội. Đầu tiên, việc nâng cao nhận thức là điều cốt lõi. Giáo dục về chống lãng phí không chỉ nên được lồng ghép vào chương trình học mà còn cần được triển khai mạnh mẽ trong các chiến dịch truyền thông. Mỗi cá nhân đều cần hiểu rõ vai trò của mình trong việc tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ lợi ích chung. Điều này không chỉ giúp nâng cao ý thức mà còn tạo ra một nền tảng vững chắc cho việc hình thành thói quen tiết kiệm và sử dụng hiệu quả nguồn lực.

Bên cạnh việc nâng cao nhận thức, việc hoàn thiện hệ thống pháp luật và đưa ra các chế tài nghiêm khắc là một yếu tố quan trọng. Các quy định rõ ràng, chặt chẽ sẽ giúp ngăn chặn tình trạng lãng phí, đặc biệt là trong việc quản lý tài sản và đất công. Cần tăng cường khả năng giám sát của các cơ quan chức năng, đảm bảo xử lý kịp thời và minh bạch các hành vi vi phạm.

Yếu tố minh bạch trong quản lý tài nguyên công cũng không thể bỏ qua. Mọi quyết định liên quan đến tài chính, đất đai cần được công khai và chịu sự giám sát của cả người dân lẫn các tổ chức xã hội. Sự minh bạch sẽ giúp nâng cao trách nhiệm, ngăn ngừa lãng phí, đồng thời thúc đẩy quản lý hiệu quả nguồn lực.

Một yếu tố khác không thể bỏ qua là việc khuyến khích các mô hình tiết kiệm và đổi mới sáng tạo. Chúng ta cần áp dụng những mô hình kinh tế tuần hoàn, nơi các nguồn tài nguyên được tái sử dụng và tối ưu hóa, từ đó giảm thiểu lãng phí và tạo ra hiệu ứng tích cực trong toàn xã hội. Các mô hình này không chỉ giúp tiết kiệm tài nguyên mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và nâng cao hiệu quả kinh tế.

Ngoài ra, lãnh đạo các cơ quan, tổ chức, đơn vị cũng cần làm gương trong việc thực hành chống lãng phí. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “tấm gương mẫu mực, sáng ngời về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, đã truyền cảm hứng trong toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ra sức thi đua, huy động, hội tụ tiềm lực, sức mạnh chiến thắng thực dân, đế quốc, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước”. Chính sự gương mẫu của lãnh đạo sẽ tạo ra động lực thúc đẩy việc thực thi văn hóa này một cách hiệu quả và triệt để trong toàn xã hội.

Cuối cùng, việc xây dựng văn hóa chống lãng phí cũng cần sự chung tay của toàn xã hội. Mỗi cá nhân, mỗi tổ chức đều đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn lãng phí và bảo vệ nguồn lực quốc gia. Đây không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước mà là nhiệm vụ của cả cộng đồng. Chỉ khi mỗi người đều có ý thức về việc tiết kiệm và sử dụng hiệu quả tài nguyên, chúng ta mới có thể xây dựng một đất nước phát triển bền vững, thịnh vượng và hạnh phúc.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục