Xe máy cày - Hiểm họa chực chờ trên những cung đường

Xe máy cày từ lâu đã trở thành phương tiện quen thuộc và hữu ích trong sản xuất nông nghiệp, đặc biệt tại các vùng nông thôn, miền núi. Với khả năng chuyên chở hàng hóa, nông sản và hỗ trợ lao động, phương tiện này góp phần không nhỏ vào việc nâng cao hiệu quả sản xuất. Tuy nhiên, đằng sau sự tiện lợi ấy là những hiểm họa khôn lường nếu người điều khiển chủ quan, thiếu hiểu biết pháp luật và kỹ năng vận hành an toàn biến những cỗ máy mưu sinh này thành "hung thần" trên xa lộ.

Xe máy cày là phương tiện giúp bà con nông dân thuận tiện trong việc vận chuyển nông sản.

Muôn vàn hiểm họa từ xe máy cày

Chỉ trong thời gian ngắn, trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk liên tiếp xảy ra các vụ tai nạn thương tâm liên quan đến xe máy cày, nhiều gia đình đã phải gánh chịu mất mát khi mất đi người thân.

Ngày 05/11/2024, tại huyện Ea Súp, H.V.Đ trong lúc nổ máy nâng ben thùng xe để tránh mưa đã vô tình gây tai nạn nghiêm trọng. Do xe vẫn đang cài số, khi khởi động đã lao về phía trước, cán tử vong anh N.V.K và chị L.T.H đang trú mưa dưới gầm xe. Đ bị tuyên phạt 2 năm 6 tháng tù giam về tội "Vô ý làm chết người" theo khoản 2 Điều 128 Bộ luật Hình sự.

Một vụ việc khác, ngày 31/7/2024, tại huyện Krông Pắc, đối tượng L.A điều khiển xe máy kéo chở củi vượt quá giới hạn thùng xe, lấn sang phần đường ngược chiều và va chạm với xe mô tô.

Vụ tai nạn khiến bà D tử vong và nhiều người khác bị thương. Điều đáng nói là L.A không có giấy phép lái xe hạng A4 theo quy định. L.A bị Hội đồng xét xử tuyên phạt 2 năm 6 tháng tù nhưng cho hưởng án treo, thời gian thử thách 5 năm với tội danh "Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ" theo điểm a khoản 2 Điều 260 Bộ luật Hình sự.

Ngày 17/5/2024, Y.P.S (sinh năm 2005, ngụ huyện Ea H’Leo) điều khiển xe máy cày tự chế, không có giấy phép lái xe. Khi xuống dốc, chiếc xe mất lái, lật nhào và đè tử vong chính người cậu ruột của Y Phước Siu. Y Phước Siu bị tuyên 1 năm 6 tháng tù nhưng cho hưởng án treo, thời gian thử thách là 3 năm, cũng với tội danh “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ”.

Dẫu biết rằng xe máy cày là phương tiện hỗ trợ đắc lực trong nông nghiệp, nhưng qua những vụ việc trên có thể thấy rõ nguyên nhân chính gây tai nạn là từ ý thức và sự thiếu hiểu biết pháp luật của người điều khiển. Nhiều trường hợp không có giấy phép lái xe hạng A4 - loại bằng bắt buộc để điều khiển xe máy kéo; phương tiện không đăng ký, không biển số, không kiểm định an toàn kỹ thuật.

Nhiều phương tiện xe máy cày được độ chế để chở nhiều hàng hơn gây mất an toàn giao thông.

Không ít xe máy cày bị "độ chế", cải tạo vô lăng, gắn thêm thùng xe lớn không đúng quy chuẩn, làm giảm tính an toàn. Trong khi đó, người vận hành lại thiếu kỹ năng xử lý tình huống, dễ dẫn đến mất kiểm soát khi chở nặng, lên dốc, xuống dốc hoặc gặp chướng ngại vật. Vụ việc của Hồ Văn Định là minh chứng điển hình cho sự bất cẩn chết người - nổ máy khi xe còn cài số.

Bên cạnh đó, xe máy cày vốn có thiết kế đơn giản, trọng tâm cao, hệ thống phanh và lái thường không đảm bảo an toàn nếu chạy ở tốc độ cao hoặc trên địa hình hiểm trở. Đây là nguyên nhân tiềm ẩn gây ra những hậu quả khôn lường nếu sử dụng sai mục đích.

Về mặt pháp lý, các hành vi như điều khiển xe máy cày không giấy phép, chở quá tải, tự ý thay đổi kết cấu xe… đều là vi phạm nghiêm trọng Luật Giao thông đường bộ. Tùy theo mức độ và hậu quả, người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự với khung hình phạt lên đến nhiều năm tù giam.

Giải pháp nào để xe máy cày không còn là “hung thần” trên xa lộ?

Để xe máy cày không còn là nỗi ám ảnh trên những cung đường, mà là người bạn đồng hành cần mẫn của nhà nông, chúng ta cần thực hiện đồng bộ của nhiều giải pháp, đòi hỏi sự chung tay từ mỗi cá nhân đến cả hệ thống.

Trước hết, phải tiếp tục khơi dậy và nâng cao ý thức tự giác của mỗi người dân. Không được điều khiển phương tiện nếu chưa có bằng lái A4, đây không chỉ là sự tuân thủ pháp luật mà còn là cam kết về trách nhiệm. Không tùy tiện độ chế, thay đổi kết cấu xe. Sử dụng xe đúng mục đích, không chở người, không chở hàng quá khổ, quá tải trên đường giao thông công cộng - phải trở thành một nguyên tắc bất di bất dịch.

Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cần được đổi mới, đi vào chiều sâu, dễ tiếp cận với đồng bào vùng nông thôn, miền núi, có thể thông qua các buổi họp thôn, buôn, các phương tiện truyền thông trực quan.

Không chỉ dừng lại ở đó, cần tính đến các giải pháp mang tính dài hạn và căn cơ. Đó là việc nghiên cứu, quy hoạch các tuyến đường giao thông nông thôn, đường gom dân sinh phù hợp, tách biệt hoặc có làn đường ưu tiên cho phương tiện thô sơ, nông nghiệp ở những khu vực có mật độ sử dụng cao. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ, khuyến khích người dân chuyển đổi sang các loại phương tiện vận chuyển nông sản, hàng hóa nhỏ gọn, an toàn hơn và phù hợp hơn khi cần di chuyển trên đường đông người qua lại.

Nhiều vụ tai nạn giao thông từ xe máy cày làm nhiều gia đình mất đi người thân mãi mãi.

Quan trọng hơn cả là xây dựng một văn hóa giao thông an toàn từ gốc rễ cộng đồng. Khi mỗi người dân coi sự an toàn của bản thân và cộng đồng là trên hết, khi các quy định pháp luật được tôn trọng tự giác, khi các cơ quan chức năng làm tròn vai trò kiến tạo, quản lý và giám sát, thì hình ảnh chiếc máy cày sẽ không còn gắn với hai từ "hung thần", mà thực sự là biểu tượng của sự cần cù, no ấm và những cung đường bình yên.

Xe máy cày là công cụ lao động không thể thiếu của người nông dân, nhưng nếu sử dụng sai cách, nó có thể trở thành hiểm họa khôn lường. Để không còn những vụ tai nạn đau lòng, cần một sự vào cuộc đồng bộ từ cả người dân và cơ quan chức năng - bằng ý thức, bằng pháp luật và bằng hành động cụ thể, thiết thực.

Lê Hiếu