'Xé rào' cho nhân tài

Tổng Bí thư Tô Lâm dự Hội nghị gặp mặt đại biểu trí thức, nhà khoa học, sáng 30/12/2024. Ảnh: Thống Nhất/TTXVN

Tiếp tục cụ thể hóa các chủ trương, nghị quyết của Đảng về thu hút, trọng dụng người có tài năng vào các cơ quan trong hệ thống chính trị; nâng cao hiệu quả công tác cán bộ, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong kỷ nguyên mới, Bộ Chính trị vừa ban hành Kết luận số 205-KL/TW ngày 7/11/2025 (Kết luận 205) về một số giải pháp đột phá trong tuyển dụng, bố trí, sử dụng, đãi ngộ cán bộ. Đây có thể được xem là một sự “xé rào” trong công tác cán bộ nhằm tăng cường thu hút chất xám vào khu vực công, tạo động lực mạnh mẽ đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, với những ngành, lĩnh vực được tập trung thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao gồm: Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, điện toán đám mây, chip bán dẫn, an ninh mạng; cơ khí chế tạo, năng lượng mới, năng lượng tái tạo, công nghiệp bán dẫn, công nghiệp công nghệ số…

Sự “đột phá” về thu hút nhân tài trong Kết luận 205 thể hiện ở 3 cơ chế đặc biệt: Tuyển dụng đặc cách không qua thi tuyển vào làm công chức, viên chức; Ưu tiên quy hoạch, xem xét bổ nhiệm vào chức danh lãnh đạo, quản lý; Cơ chế đãi ngộ hấp dẫn. Trong đó, đáng chú ý, đối với sinh viên sau tuyển dụng, nếu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ 2 năm liên tiếp thì được xem xét, giao tập sự giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý cấp phòng; được xem xét bổ nhiệm chính thức sau 1 năm tập sự giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý… Sinh viên sau khi được tuyển dụng vào làm công chức, viên chức được hưởng 100% mức lương; đồng thời được hưởng phụ cấp tăng thêm tối thiểu 150% mức lương theo hệ số lương hiện hưởng trong thời hạn 5 năm. Nhà khoa học trẻ; chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành, người có trình độ chuyên môn cao; nhà quản lý, quản trị doanh nghiệp được hưởng lương và phụ cấp tăng thêm hằng tháng tối thiểu 300% mức lương ở vị trí việc làm được tuyển dụng trong thời hạn 5 năm kể từ ngày có quyết định tuyển dụng…

Kết luận 205 cũng nêu rõ, hằng năm, ngân sách nhà nước bố trí khoảng 10% tổng quỹ tiền lương của năm (không bao gồm phụ cấp) để thực hiện chính sách thu hút, trọng dụng người có tài năng; đồng thời cho phép bộ, ngành, địa phương huy động thêm nguồn lực ngoài ngân sách để thu hút, trọng dụng người có tài năng theo quy định của pháp luật.

Những tấm gương Tài năng công nghệ số được trao Giải thưởng "Nhân tài Đất Việt" năm 2025. Ảnh: Phan Phương/TTXVN

Có thể nói, việc “chiêu hiền, đãi sĩ” đang được Đảng và Nhà nước quan tâm đặc biệt, tạo ra những hành lang pháp lý và cơ chế thông thoáng để mời gọi nhân tài góp sức cho sự nghiệp phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Theo Kết luận 205, nhiều yêu cầu, quy định vốn là điều kiện bắt buộc, tiên quyết trước đây như bảo đảm thời gian công tác, quy hoạch, ngạch bậc, trình độ lý luận chính trị…, thì nay đã được “cởi bỏ” khi xem xét tuyển dụng, bổ nhiệm nhân tài. Cơ chế đãi ngộ cũng rất “cởi mở”, khi ngoài ưu đãi về mức lương như đề cập ở trên, nhân tài có đóng góp quan trọng cho địa phương, cơ quan, đơn vị còn được bố trí nhà ở công vụ; được ưu tiên thuê, hỗ trợ kinh phí thuê nhà ở công vụ; được ưu tiên cao nhất trong nhóm đối tượng cán bộ, công chức, viên chức được mua nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật. Được hỗ trợ phương tiện đi lại, chế độ chăm sóc sức khỏe phù hợp với vị trí công tác…

Liên quan đến vấn đề này, dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIV của Đảng cũng nêu rõ quan điểm tập trung đào tạo nhân lực chất lượng cao theo chuẩn quốc tế đáp ứng yêu cầu phát triển các ngành công nghiệp, công nghệ chiến lược. Có cơ chế, chính sách đặc biệt để phát hiện, thu hút, đào tạo, bồi dưỡng, trọng dụng nhân tài; chú trọng thu hút các nhà khoa học giỏi, chuyên gia đầu ngành trong và ngoài nước, nhất là các ngành khoa học cơ bản và các lĩnh vực đặc biệt quan trọng.

Như vậy, vấn đề hiện nay là làm thế nào để đưa các chủ trương, chính sách của Đảng sớm đi vào cuộc sống một cách hiệu quả, khơi dậy và phát huy tốt nhất tâm lực và trí lực của người tài đóng góp cho mục tiêu phát triển đột phá của đất nước.

Thực tế trước đây cho thấy, các cơ chế, chính sách thu hút nhân tài không phải không có, nhưng rõ ràng chúng chưa đủ mạnh, chưa được triển khai quyết liệt, dẫn đến hiệu quả chưa tương xứng kỳ vọng. Trong khi đó, chúng ta đều biết, tâm lý chung của người tài thường là “ngại” môi trường làm việc gò bó, mang tính mệnh lệnh hành chính trong khu vực công. Đây là lý do nhiều người từ chối mức lương cao khi làm “Nhà nước” để tìm kiếm một môi trường làm việc “thoải mái” hơn ở khu vực tư. Tình trạng “chảy máu chất xám” ra nước ngoài vẫn đang diễn ra khi người có năng lực lựa chọn môi trường làm việc tốt hơn, cho phép họ được cống hiến và phát triển tài năng, đồng thời không phải trăn trở câu chuyện “một người đi làm có thể nuôi gia đình” được hay không.

Bên cạnh đó, việc sử dụng nhân tài trong khu vực công còn nảy sinh một số bất cập, như sự chênh lệch lớn về mức lương giữa người được tuyển dụng theo cơ chế đặc biệt với các viên chức bình thường dẫn đến “khoảng cách thu nhập”, từ đó phát sinh sự đố kỵ, rồi cô lập nhân tài trong môi trường làm việc. Khi đó, sự đi hay ở của họ cũng đều lãng phí.

Phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia Cơ điện tử và ứng dụng, trường Đại học Bách khoa, Đại học Đà Nẵng. Ảnh: TTXVN phát

Như vậy, từ cú hích Kết luận 205, các cơ quan trong hệ thống chính trị cần nghiên cứu cụ thể hóa bằng những quy định, hướng dẫn triển khai cụ thể, quyết liệt, gắn chặt với kiểm tra, giám sát quá trình thực thi, để bảo đảm không chỉ thu hút nhân tài, mà còn giữ chân họ ở lại cống hiến lâu dài trong khu vực công. Suy cho cùng, mọi chủ trương, chính sách phát triển đất nước dù tốt đến mấy mà không có người có đủ năng lực thực thi, thì cũng coi như uổng phí. Chưa nói, đây đang là “thời cơ của đất nước, không thể chậm trễ. Để lỡ thời cơ là có lỗi với đất nước, với nhân dân” - như Tổng Bí thư Tô Lâm từng nhấn mạnh.

Việc thu hút, trọng dụng nhân tài cũng cần khách quan, công tâm, tránh để xảy ra tình trạng lợi dụng chính sách để hợp thức hóa “chạy chức”, “chạy quyền”, ưu đãi “người nhà”. Quá trình sử dụng người tài cũng cần được đánh giá chính xác, khen thưởng - kỷ luật kịp thời qua kết quả làm việc cụ thể. Có như vậy mới tránh việc chọn nhầm người, tránh được sự lãng phí nguồn lực ngân sách và đặc biệt là tránh làm lỡ thời cơ của đất nước.

Trung Sơn