Xe tăng hạng trung hồi sinh đẩy xe tăng hạng nặng lâm vào khủng hoảng

Vào nửa sau thế kỷ 20, cùng với sự phát triển của các loại vũ khí chống tăng, nhiều quốc gia đã từ bỏ xe tăng hạng trung để chuyển sang xe tăng chiến đấu chủ lực (MBT) được bọc thép tốt hơn.

Tuy nhiên các cuộc xung đột quân sự hiện đại trong thời gian qua, đặc biệt là trong xung đột Nga - Ukraine đã cho thấy rằng, những phương tiện chiến đấu bọc thép hạng nặng không phải lúc nào cũng có khả năng thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao, đặc biệt là ở những địa hình khó khăn. Theo các chuyên gia của Avia, hiện nay xe tăng hạng trung trở nên phù hợp và mang lại nhiều lợi thế trong chiến trường quân sự hiện đại.

Xe tăng Challenger 2 bị sa lầy.

Xe tăng hạng trung cho các hoạt động ở độ cao lớn

Trọng lượng của nhiều loại xe tăng hiện đại trong biên chế của các nước phương Tây thường vượt quá 60 tấn và có thể lên tới 75 tấn như xe tăng Challenger 2 của Anh. Khi vào mùa băng tuyết tan, địa hình lầy lội, những chiếc xe tăng hạng nặng không thể hoạt động hiệu quả trong điều kiện thời tiết như vậy. Bên cạnh đó, chúng cũng bị hạn chế khả năng khi di chuyển khi đi qua những khu vực có nhiều cầu và địa hình đồi núi.

Ví dụ trong cuộc giao tranh trên biên giới Ấn Độ - Trung Quốc ở vùng núi Tây Tạng, hay cuộc chiến của Mỹ ở Afghanistan đã chỉ ra rằng, các xe tăng chủ lực hạng nặng như M1 Abrams không thể phát huy hết tiềm năng ở điều kiện độ cao lớn.

Nhận thức được những khó khăn trong tranh chấp lãnh thổ với Ấn Độ, Trung Quốc đã phát triển một loại xe tăng có khả năng cơ động cao trên địa hình vùng núi Tây Tạng, đó là xe tăng Type 15. Chiếc xe tăng này nặng 36 tấn, được trang bị giáp mô-đun, pháo 105 mm và máy nạp đạn tự động, kíp lái giảm xuống còn ba người.

Mặc dù có trọng lượng tương đối nhẹ nhưng Type 15 được trang bị động cơ diesel lên đến 1.000 mã lực, đáp ứng yêu cầu hoạt động ở độ cao hơn 5.000 mét so với mực nước biển. Lớp giáp bảo vệ của chiếc xe tăng này có thể chịu được các loại đạn cỡ nhỏ và xe còn được trang bị tên lửa chống tăng có điều khiển với tầm bắn lên tới 5 km, giúp nó rất linh hoạt trong chiến đấu.

Xe tăng hạng trung Type 15 của Trung Quốc.

Xe tăng hạng trung hỗ trợ bộ binh

Mặc dù đã rút khỏi Afghanistan và không có kế hoạch chiến đấu ở các địa hình vùng núi, nhưng Mỹ vẫn tiếp tục phát triển xe tăng hạng trung M10 Booker, được thiết kế để hỗ trợ cho lực lượng bộ binh, đặc biệt là các sư đoàn không quân.

M10 Booker nặng 35 tấn, được trang bị pháo 105 mm, hệ thống treo thủy lực và động cơ diesel MTU có công suất 800 mã lực, cho phép nó đạt tốc độ lên tới 72 km/h trên đường cao tốc.

Bất chấp những lời chỉ trích về “lớp giáp mỏng như giấy các tông”, Lầu Năm Góc vẫn có kế hoạch đặt mua hơn 500 chiếc xe tăng này và coi chúng là cần thiết cho các khu vực mà xe tăng hạng nặng M1 Abrams không thể tác chiến được.

Ấn Độ cũng đang phát triển một phương tiện bọc thép chiến đấu tương tự, đó là xe tăng Zorawar, nặng 25 tấn và được trang bị động cơ diesel 815 mã lực, trang bị pháo 105 mm. Ấn Độ dự định đặt mua 350 xe tăng này để đối phó với những căng thẳng trên khu vực biên giới với Trung Quốc.

Xe tăng M10 Booker của Mỹ.

Xe tăng hạng trung đang được quan tâm nhiều hơn

Năm 2016, hai công ty quân sự hàng đầu của Thổ Nhĩ Kỳ và Indonesia đã cùng nhau hợp tác, phát triển và giới thiệu xe tăng Kaplan MT. Chiếc xe tăng này nặng 35 tấn, vũ khí chính là khẩu pháo 105 mm, được trang bị giáp mô-đun có khả năng chịu được đạn pháo 30 mm.

Xe được trang bị động cơ diesel Caterpillar công suất 710 mã lực, cho phép xe tăng đạt tốc độ lên tới 70 km/h. Một tính năng đặc biệt của Kaplan MT là khả năng lắp đặt tổ hợp bảo vệ chủ động Pulat do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất. Mặc dù quân đội Thổ Nhĩ Kỳ tỏ ra không quan tâm, nhưng Indonesia vẫn sẵn sàng mua dòng xe tăng này với số lượng lớn và sản xuất trong nước.

Xe tăng M1 Abrams bị tiêu diệt trên chiến trường Ukraine.

Xe tăng hạng nặng bước vào thời kỳ khủng hoảng

Xe tăng hạng trung nặng dưới 40 tấn đang trải qua thời kỳ tái sinh, trong khi xe tăng chiến đấu chủ lực hạng nặng đang phải đối mặt với sự khủng hoảng. Các hoạt động đặc biệt và xung đột trong những năm gần đây đã cho thấy MBT có thể bị tiêu diệt tương đối dễ dàng bằng vũ khí chống tăng hiện đại. Mặc dù dòng xe tăng này rất đắt tiền nhưng ảnh hưởng của chúng đối với diễn biến chiến sự ngày càng ít được chú ý.

Các xe tăng chủ lực hạng nặng như M1 Abrams hoặc Challenger 2 đòi hỏi nguồn lực đáng kể để bảo trì và vận chuyển. Trong chiến tranh hiện đại, trước thời tiết và địa hình khó khăn những cỗ xe tăng như vậy đã bộc lộ sự kém hiệu quả, chứ chưa nói đến sự phát triển của các loại vũ khí chống tăng hiện nay.

Ngược lại, xe tăng hạng trung lại có tính linh hoạt và khả năng cơ động cao hơn, ngày càng trở nên phù hợp hơn với nhiều tình huống chiến đấu khác nhau, bao gồm các hoạt động ở vùng núi, những khu vực đô thị đông đúc và cả trên biển.

Lê Hưng (Nguồn: Avia)