Xem xét trao quyền cho chủ tịch UBND các cấp mạnh mẽ hơn nữa

Bất cập làm ách tắc, trì trệ công việc

Sáng 15/2, tiếp tục chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

ĐBQH Nguyễn Duy Minh (Đoàn Đà Nẵng) cho biết, về nhiệm vụ, quyền hạn của chủ tịch UBND các cấp tại các điều 18, 21, 24.

Tại Tờ trình số 75 ngày 9/2/2025 của Chính phủ đã nhận định vấn đề còn tồn tại, bất cập đó là tổ chức và hoạt động của UBND các cấp còn chưa tinh gọn, hoạt động của UBND các cấp còn nặng về sự điều hành về tập thể ủy ban mà chưa phát huy được thẩm quyền, trách nhiệm của người đứng đầu là chủ tịch UBND làm ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả, tính kịp thời trong hoạt động của cơ quan hành chính Nhà nước ở địa phương.

ĐBQH Nguyễn Duy Minh (Ảnh: Media Quốc hội).

Tuy nhiên, các nội dung ở các điều 18, 21, 24 trong dự thảo luật chưa thể giải quyết được một cách căn bản tồn tại bất cập này.

Khi siết lại kỷ luật hành chính thông qua các hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, điều tra thì sai phạm giữa thẩm quyền chung và thẩm quyền riêng khá phổ biến.

Hệ thống các cơ quan chính quyền ở địa phương rà soát thực hiện đúng thẩm quyền theo quy định của pháp luật, dẫn đến mọi việc lớn nhỏ đều phải đưa ra tập thể UBND họp bàn thảo luận và biểu quyết.

"Thậm chí, các báo cáo thống kê định kỳ, chuyên đề chỉ có tính chất cung cấp thông tin giữa quản lý Nhà nước, giữa Trung ương và địa phương cũng phải lấy ý kiến thông qua biểu quyết tập thể cho các văn bản pháp luật đang giao thẩm quyền chung của UBND", ông Minh nói.

Về nội dung cụ thể chỉ trong phạm vi một hoặc vài ngành lĩnh vực nhưng hầu hết thành viên phải chịu trách nhiệm biểu quyết, trong khi đó một số nội dung nằm ngoài khả năng chuyên môn của họ.

Về hình thức hoạt động, đại biểu chỉ ra rõ ràng đây là sự bất cập làm ách tắc, trì trệ công việc rất nhiều, lãng phí thời gian, nguồn lực và cơ hội.

Để xử lý điểm nghẽn này, đại biểu Minh đề xuất Quốc hội xem xét trao quyền cho chủ tịch UBND các cấp mạnh mẽ hơn nữa, đề cao vai trò cá nhân của người đứng đầu UBND.

Theo đó, tại các điều 18, 21, 24 về quyền hạn, trách nhiệm của chủ tịch UBND các cấp cần được bổ sung theo hướng tăng trách nhiệm, quyền hạn để chủ tịch UBND các cấp được quyết định các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cấp mình.

Trừ các vấn đề mà UBND thảo luận tập thể và quyết định theo đa số, trừ các vấn đề phải thông qua cơ quan quyền lực Nhà nước cùng cấp và đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ.

Đồng thời, quy định cụ thể hơn nữa cơ chế giám sát, giải trình trách nhiệm thông qua chế độ báo cáo tại phiên họp gần nhất của HĐND, UBND và báo cáo cơ quan hành chính cấp trên có thẩm quyền quản lý khi được yêu cầu.

"Khi được trang bị thực chất như vậy thì hoạt động quản lý Nhà nước của UBND các cấp được xử lý nhanh chóng, kịp thời, theo kịp thực tiễn và yêu cầu của người dân, doanh nghiệp và xã hội", ông Minh.

Nhiệm vụ quyền hạn của các thành viên Thường trực HĐND

Tham gia ý kiến tại nghị trường, ĐBQH Nguyễn Văn Mạnh (Đoàn Vĩnh Phúc) cơ bản nhất trí với dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Đi vào ý kiến cụ thể, đại biểu cho biết, về Khoản 4, Điều 29 về nhiệm vụ quyền hạn của các thành viên Thường trực Hội đồng nhân dân (HĐND) quy định rất rõ, chi tiết một số trường hợp mà khuyết Chủ tịch Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã. Tuy nhiên, còn một số trường hợp chưa được quy định.

Theo đại biểu, dự thảo mới chỉ quy định trường hợp Chủ tịch HĐND cấp xã bị xử lý kỷ luật và thuộc trường hợp phải đề nghị miễn nhiệm bãi nhiệm thì Thường trực HĐND cấp huyện quyết định việc giao phó chủ tịch HĐND cấp xã thực hiện nhiệm vụ quyền hạn của chủ tịch HĐND.

ĐBQH Nguyễn Văn Mạnh (Ảnh: Media Quốc hội).

"Tuy nhiên, trên thực tế đã xảy ra trường hợp chủ tịch HĐND cấp tỉnh, cấp huyện bị xử lý kỷ luật cũng thuộc trường hợp phải đề nghị miễn nhiệm, bãi nhiệm thì trong dự thảo chưa quy định việc giao cho phó chủ tịch HĐND cấp tỉnh, cấp huyện thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của chủ tịch HĐND để điều hành việc miễn nhiệm, bãi nhiệm chủ tịch HĐND", đại biểu cho biết.

Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung như sau: "Trường hợp chủ tịch HĐND cấp tỉnh, cấp huyện bị xử lý kỷ luật và thuộc trường hợp phải đề nghị miễn nhiệm, bãi nhiệm thì Thường trực HĐND cùng cấp giao cho phó chủ tịch HĐND thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của chủ tịch HĐND cho đến khi bầu được chủ tịch HĐND mới".

Tuy nhiên, trong trường hợp khuyết phó chủ tịch HĐND thì Ủy ban Thường vụ quốc hội (đối với HĐND tỉnh) và thường trực HĐND cấp tỉnh (đối với HĐND cấp huyện) chỉ định người điều hành HĐND trong số đại biểu HĐND thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của chủ tịch HĐND cho đến khi bầu được chủ tịch HĐND mới.

Tại Điều 33 về bầu các chức danh của HĐND và UBND, tại khoản 3 quy định về việc bầu Chủ tịch, Phó chủ tịch và ủy viên UBND. Tuy nhiên, dự thảo luật không quy định rõ việc bầu chủ tịch UBND tại phiên thứ nhất của HĐND có phải là đại biểu HĐND hay không.

Trong luật hiện hành quy định tại phiên thứ nhất bầu chủ tịch UBND phải là đại biểu HĐND, việc bầu Chủ tịch UBND lần sau không nhất thiết là đại biểu HĐND. Theo đại biểu, nếu quy định như dự thảo để đảm bảo tính mở thì cũng nên quy định rõ để thực hiện thống nhất trong cả nước.

Đối với các ủy viên ủy ban tỉnh do HĐND bầu, tuy nhiên sau khi thành viên này chuyển công tác khỏi địa bàn thì HĐND vẫn phải làm quy trình miễn nhiệm, kể cả việc bầu bổ sung ủy viên ủy ban. Trong thực tế quy trình này chỉ mang tính hình thức, thủ tục rườm rà.

"Để cải cách thủ tục hành chính, tôi đề nghị Quốc hội nghiên cứu theo hướng: Khi đại biểu HĐND hoặc ủy viên ủy ban chuyển công tác khỏi địa bàn thì đương nhiên thôi không là đại biểu HĐND và ủy viên ủy ban như đảng đang thực hiện hiện nay. Đồng thời, cần nghiên cứu quy trình khi bầu bổ sung thành viên Ủy ban trong nhiệm kỳ Hội đồng nhân dân gắn với quy trình bổ nhiệm người đứng đầu cơ quan chuyên môn của UBND để giảm bớt thủ tục hành chính", ông Mạnh nói.

Hoàng Thị Bích