Xiaomi với canh bạc tự phát triển chip kéo dài suốt 7 năm qua

Xiaomi là một trong ít hãng sản xuất smartphone có thêm mảng sản xuất chip. Ảnh: Sina

22 năm trước, Xu Guanhua, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trung Quốc khi đó đã từng thẳng thừng nói rằng: "Ngành công nghệ thông tin của Trung Quốc thiếu lõi và linh hồn!". "Cốt lõi" đề cập đến con chip, và "linh hồn" đề cập đến hệ điều hành.

Trong 22 năm qua, các nghiên cứu khoa học và doanh nghiệp Trung Quốc đã tiếp tục đi trên con đường này, mặc dù tiến độ còn quanh co nhưng giai đoạn này đã đạt được những kết quả đáng kể, bước đi này đã đặt nền móng cho sự phát triển của chip và hệ điều hành trong nước.

Trong thời đại mới, những "linh hồn cốt cán" như Kirin, Harmony lần lượt trỗi dậy - thế trận phòng ngự phản công của Trung Quốc đã mở màn.

Tại hội nghị điện thoại Redmi Note10 gần đây, Xiaomi cho ra mắt sản phẩm mới trang bị chip Dimensity 1100. Đây là lần đầu tiên Xiaomi từ bỏ chip xử lý tầm trung và áp dụng chip chủ lực cho dòng Redmi.

CEO Redmi, Lu Weibing thẳng thắn nói: "Chúng tôi vẫn còn một điều tiếc nuối, đó là chúng tôi vẫn còn thiếu con chip hàng đầu được mọi người công nhận. Lần này, chúng tôi đã bù đắp cho sự tiếc nuối này".

Trên thực tế, ngay từ 7 năm trước, Xiaomi đã lao vào hành trình nghiên cứu và phát triển chip điện thoại di động. Hiện công ty này đã đầu tư hàng tỉ USD cho nghiên cứu và phát triển, nhưng làm sao để Xiaomi tiến xa hơn trên con đường nghiên cứu và phát triển độc lập để tạo ra "cốt lõi"?

"Sau khi lao vào, con đường phía trước sống chết ra sao không ai biết được!"

CEO của Xiaomi - Lei Jun

"Kế hoạch tự phát triển chip của chúng tôi gặp phải khó khăn lớn, nhưng chúng tôi không bỏ cuộc!" Ông chủ Lei Jun nghiêm túc nói trong bài phát biểu nhân kỷ niệm 10 năm thành lập Xiaomi.

Ngay từ tháng 10/2014, với việc thành lập Beijing Songguo Electronics, một công ty con thuộc sở hữu hoàn toàn của Xiaomi, "lực lượng đặc biệt" đầu tiên của Xiaomi về nghiên cứu chip đã bắt đầu nghiên cứu và phát triển chip điện thoại di động. Lei Jun từng nói, khi đó, ngoài việc chuẩn bị tâm lý cho bản thân suốt 10 năm, phần lớn tâm lý đều lên xuống thất thường, bởi vì "sau khi lao vào, con đường phía trước sống chết ra sao, không ai biết được!"

Để sản xuất một con chip điện thoại di động có thể đưa ra thị trường, quá trình này vô cùng khó khăn.

Chuyên gia trong lĩnh vực chip đã chỉ ra trong một cuộc phỏng vấn với Sina Technology rằng từ khi bắt đầu R&D và thiết kế cho đến khi chính thức đưa vào sử dụng, một con chip cần phải trải qua vòng đời của R&D và thiết kế, sản xuất, đóng gói và thử nghiệm liên tục.

Chỉ những con chip vượt qua quá trình kiểm tra mới có thể được sản xuất hàng loạt và đưa vào sử dụng trên thị trường. Trong quá trình này, chu kỳ của một hệ thống trên chip điện thoại di động (Soc) từ thiết kế đến sản xuất hàng loạt nói chung là khoảng 3 năm. Nếu vòng thử nghiệm đầu tiên không thành công, chi phí sẽ phải tăng gấp đôi.

Đầu tư cao trong thời gian dài, sơ suất có thể thất bại, đầu tư mất trắng, sự không chắc chắn này trực tiếp chặn đứng nhóm người chơi không có năng lực ra khỏi cuộc chơi.

Apple A12

Nói chung, quy trình sản xuất chip càng tiên tiến, tốc độ tính toán hệ thống càng nhanh, tiêu thụ điện năng càng thấp và trải nghiệm người tiêu dùng càng tốt. Nhưng theo quan điểm của việc chế tạo lõi, cấp độ nano càng cao thì độ khó kỹ thuật và đầu tư cho R&D càng cao. Ví dụ, chip A12 7nm của Apple trang bị 6.9 tỷ bóng bán dẫn, đây là một con chip lớn so với Snapdragon 835 (3 tỷ) hoặc một máy tính để bàn Skylake bốn nhân (1,75 tỷ).

"Những thứ tạo ra cốt lõi thường bắt đầu với 1 tỉ NDT, và sau đó chi thêm 1 tỉ USD để tạo ra kết quả trong 10 năm".

Một chuyên gia lĩnh vực chip chia sẻ với Sina Technology lấy ví dụ về quy trình sản xuất các sản phẩm chip tương tự xây dựng một con đường. "Chế tạo một con chip tương đương với việc đưa tất cả các phương tiện giao thông công cộng và đường xá trong thành phố vào một con chip có kích thước bằng móng tay. Thật khó có thể tưởng tượng được".

Ngành công nghiệp chip hiện đã trở thành một ngành công nghiệp có bản chất độc quyền toàn cầu. Sự phức tạp cực cao đã làm giảm đáng kể số lượng các công ty muốn mở rộng quyền lực của họ trong lĩnh vực này. Trong số rất nhiều nhà sản xuất điện thoại di động ở Trung Quốc, chỉ có Huawei HiSilicon đã trải qua 10 năm phấn đấu trước khi được công nhận là một phần trong lĩnh vực thiết kế chip.

Năm 2017, Xiaomi đã trình làng chip Surge S1 cho smartphone Mi 5C.

Khi bắt đầu thành lập Songguo Electronics, ông Lei Jun dường như đã chuẩn bị tâm lý như vậy. Khi Songguo Electronics ký hợp đồng chuyển giao công nghệ với Lianxin Technology của Datang Telecom vào tháng 11/2014, sở hữu công nghệ nền tảng SDR1860 do Lianxin Technology phát triển, nền tảng kỹ thuật của chip Surging dần thành hình.

Sau đó, Songguo đã mời về Zhu Ling, trưởng nhóm Xiaomi BSP và Wang Xiang, cựu giám đốc Qualcomm Trung Quốc, chính thức khởi động phong trào "cốt lõi".

28 tháng sau, với sự ra đời của chiếc điện thoại di động đầu tiên chạy chip SoC S1 do Xiaomi phát triển, Xiaomi trở thành nhà sản xuất điện thoại thứ 4 có khả năng tự phát triển chip sau Apple, Samsung và Huawei. Tuy nhiên, đáng tiếc là khi các dòng điện thoại Xiaomi trang bị cho sản phẩm S1 trở nên nguội lạnh sau khi ra mắt, Surging S1 không gây được nhiều tiếng vang trên thị trường.

Chỉ nhìn vào trình độ công nghệ, chip S1 lúc bấy giờ đã thua xa công nghệ chip của Qualcomm, MediaTek và các nhà sản xuất khác. Sau khi chip S1 tăng đột biến trong trận chiến đầu tiên, các chủ đề liên quan đến chip Xiaomi bắt đầu trở nên ít ỏi. Thế giới bên ngoài từng tiết lộ rằng Xiaomi đã từ bỏ kế hoạch sản xuất cốt lõi của mình. Sau bốn năm trôi qua, phải đến tháng 3 năm nay, sản phẩm cao cấp đầu tiên của Xiaomi MIX FOLD mới được ra mắt và câu chuyện về việc Xiaomi tạo ra lõi đã có những bước tiến mới.

Chip Surging C1 mới nhất của Xiaomi

Lần này, chip Surging C1 là chip tín hiệu hình ảnh (ISP - Image Signal Processing) do Xiaomi phát triển, đóng vai trò là "bộ não" của hình ảnh điện thoại di động, được tách ra khỏi SoC, độc lập với bo mạch chủ.

Ông Lei Jun cho biết: "Đã 7 năm kể từ khi Xiaomi đầu tư vào chip, Surge C1 chỉ là một bước tiến nhỏ trong quá trình phát triển chip của Xiaomi, nhưng nó đánh dấu một cột mốc quan trọng cho khả năng xử lý hình ảnh của chúng tôi. Con đường đến với tham vọng chip của Xiaomi còn dài và đầy thách thức, nhưng chúng tôi có đủ kiên nhẫn và kiên trì để thực hiện nó".

Đầu tư vào sản xuất cốt lõi và Internet of Things

Trên thực tế, ngoài việc nghiên cứu và phát triển độc lập, việc tham gia gián tiếp vào lĩnh vực sản xuất cốt lõi thông qua đầu tư đang ngày càng quan trọng đối với Xiaomi.

Theo báo cáo của NikkeiAsia, Xiaomi đã huy động số lượng lớn cổ phần của mình tại ít nhất 34 công ty liên quan đến chip Trung Quốc từ năm 2019 đến nay. Hơn nữa, công ty cũng bổ sung cổ phần trong khoảng 25 công ty dựa trên phần cứng công nghệ khác không liên quan đến chất bán dẫn.

Xiaomi rót khối tiền lớn cho các đối tác sản xuất thiết bị IoT và đảm nhiệm việc phân phối các thiết bị này thông qua kênh thương mại điện tử cũng như các cửa hàng vật lý của mình. Báo cáo tài chính Xiaomi cho biết, tính đến tháng 3/2020, công ty đã hậu thuẫn cho khoảng 300 công ty với tổng số vốn đầu tư lên đến 4,54 tỉ USD.

"Chúng tôi cần tiếp tục biến thế mạnh trong Internet vạn vật (AIoT) thành chiến thắng tuyệt đối trong toàn bộ lĩnh vực thông minh và củng cố vị trí hàng đầu trong kỷ nguyên này", ông Lei cho biết. Năm 2019, Xiaomi cũng cam kết đầu tư 10 tỉ NDT trong 5 năm vào chiến lược "All in AIoT".

Một số người trong ngành nói với Sina Technology: "Đầu tư đang trở thành một chiến lược đường vòng được Xiaomi áp dụng để mở rộng diện tích chip của mình. Xiaomi rất hy vọng sẽ tăng cường hơn nữa khả năng kiểm soát chuỗi cung ứng của mình thông qua đầu tư."

Mười tỉ tạo "chip" là chưa đủ

Sau khi hoàn thành bố cục kép "bố trí nghiên cứu và phát triển + đầu tư độc lập", Xiaomi dường như đã đi trước một bước so với các nhà sản xuất điện thoại nội địa khác ngoại trừ Huawei. Tuy nhiên, trước thực trạng mà ngành chip tại Trung Quốc đang gặp phải, hãng điện thoại Xiaomi vẫn tập trung vào khâu sản xuất.

"Do ảnh hưởng của tình trạng thiếu chip toàn cầu, thế hệ Note10 này là thế hệ khó khăn nhất trong tất cả các điện thoại di động Note, và toàn bộ nhóm Redmi đang chịu ảnh hưởng nặng nề". Lu Weibing vô tình phàn nàn tại buổi phát hành sản phẩm điện thoại di động mới. Điều này cũng cho thấy sự bất lực của Xiaomi trong việc không thực hiện được quyền tự chủ của chip.

Trên thực tế, những lo lắng của Xiaomi không chỉ đến từ khó khăn đơn phương là thiếu cốt lõi. Vào ngày các sản phẩm mới của dòng điện thoại di động Note10 đồng bộ được ra mắt, hai điều khác có ý nghĩa quan trọng với Xiaomi cũng đã xảy ra.

Trong số đó, một là Xiaomi đã thắng kiện chính phủ Mỹ thành công và Xiaomi được xóa tên khỏi danh sách đen.

Một điều nữa là trong báo cáo tài chính quý I/2021 do Xiaomi công bố cùng ngày, các lô hàng điện thoại thông minh toàn cầu của Xiaomi đã tăng 69,1% so với cùng kỳ năm ngoái lên 49,4 triệu chiếc, đứng thứ ba trong các lô hàng điện thoại thông minh toàn cầu trong quý này.

Theo quan điểm của Xiaomi, hai điều này có thể được gọi là tốt, sau khi đạt thị phần lớn thứ ba thế giới, tuy nhiên, một số người trong ngành đã bày tỏ sự lo lắng về giai đoạn phát triển tiếp theo của Xiaomi. Trong điều kiện tương đối thiếu các năng lực kỹ thuật cốt lõi, việc chú trọng quá mức vào hiệu suất chi phí thường sẽ khiến lợi nhuận của sản phẩm trở nên ít ỏi. Tuy nhiên, Xiaomi phải sử dụng đủ quỹ cho việc đầu tư và nghiên cứu phát triển công nghệ liên quan.

Lei Jun từng đề cập trong thư ngỏ đến các nhà nhà đầu tư, "Trong ba năm qua, định hướng công nghệ là triết lý dài hạn của Xiaomi. Chúng tôi đã đầu tư rất lớn và liên tục vào nghiên cứu và phát triển công nghệ. Năm 2020, nghiên cứu và phát triển của chúng tôi đạt gần 10 tỉ NDT".

Hiện tại, do trình độ sản xuất chip nội địa Trung Quốc nói chung thua kém thế hệ nước ngoài 2-3 thế hệ, nên việc Xiaomi độc lập tạo ra một con đường "cốt lõi" vẫn đòi hỏi sự tích lũy tiền bạc và thời gian.

Theo Sina

Thanh Hà