Xóa bếp than tổ ong, việc cần thiết

Những tác hại khó lường

Theo số liệu khảo sát của Chi cục Bảo vệ Môi trường Hà Nội (Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội), cuối năm 2017, trên địa bàn Thủ đô có khoảng 55 nghìn bếp than tổ ong, trong đó 63% số bếp ở khu vực nội thành. Bình quân mỗi ngày, Hà Nội tiêu thụ khoảng 528,2 tấn than với phát thải tương đương 1.870 tấn khí CO2 vào bầu không khí. Điều này đồng nghĩa mỗi ngày không khí Thủ đô phải gánh chịu lượng khí thải khổng lồ, dẫn đến một loạt các hệ lụy về sức khỏe và môi trường.

Dạo quanh khu phố cổ, khu vực Gầm Cầu, chợ Hàng Da, chợ Đồng Xuân hay một số khu tập thể cũ, các khu lao động nghèo…, rất dễ bắt gặp hình ảnh bếp than tổ ong đang cháy đỏ rực, quây sơ sài bằng những tấm bìa ngay trên vỉa hè, gốc cây hoặc chân cột điện. Anh Sơn, bán hàng trong chợ Giáp Bát cho biết: Tôi biết việc dùng than tổ ong gây nguy hại rất lớn tới môi trường, nhưng vì đây là nguyên liệu rẻ tiền, lại tiện lợi, phù hợp công việc bán hàng nên vẫn sử dụng hằng ngày. Sắp tới, tôi sẽ chuyển đổi sang loại bếp phù hợp hơn.

Đề cập đến tác hại của việc đốt than tổ ong, các chuyên gia y tế đã nhiều lần khuyến cáo, than tổ ong là nguyên nhân của không ít trường hợp cấp cứu, tử vong thương tâm do để bếp trong nhà kín gây ngạt khí CO, SO2… Việc tiếp xúc thường xuyên với khí thải từ than tổ ong còn gây ra các bệnh hô hấp mãn tĩnh như lao, hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính hoặc những tổn thương về cơ tim và hệ thần kinh. Nghiên cứu năm 2018 của Viện Khoa học và Công nghệ Môi trường, trực thuộc Trường đại học Bách khoa Hà Nội (INEST) và Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội cũng chỉ rõ, lượng bụi mịn PM 2.5 mà người trực tiếp sử dụng bếp than tổ ong đun nấu cao hơn 7 - 8 lần so người đứng cách xa vài mét, dẫn đến nguy cơ phơi nhiễm cao hơn.

Vẫn còn khó khăn

Có một thực tế rằng, những người chịu tổn hại nhất khi sử dụng bếp than tổ ong lại là những người nghèo, người có thu nhập thấp. Một số người dân cho biết, mặc dù họ đều nhận thức được sự nguy hại mà bếp than tổ ong gây ra nhưng vì thói quen và lợi ích kinh tế nên vẫn tiếp tục sử dụng loại bếp này.

Nhận thức rõ sự nguy hại khi sử dụng bếp than tổ ong, từ năm 2016, TP Hà Nội đã đặt mục tiêu đến hết năm 2020 phải xóa bỏ hoàn toàn bếp than tổ ong, thay thế bằng các bếp cải tiến, sử dụng nhiên liệu thân thiện với môi trường. Chủ trương này đã nhận được sự đồng tình ủng hộ của đa số người dân và xem đây là việc làm cần thiết.

Theo thống kê Phòng Tài nguyên và Môi trường quận Hoàn Kiếm, đến tháng 10-2019, quận Hoàn Kiếm đã giảm 65,5% số bếp than tổ ong so đầu năm 2018. Còn tại quận Ba Đình, việc vận động người dân không dùng bếp than tổ ong và chương trình đổi bếp đã giúp giảm hơn hai nghìn bếp trên tổng số 3.950 bếp tại địa bàn quận. Mặc dù đạt những kết quả tích cực là vậy, song việc loại bỏ số bếp than tổ ong trên địa bàn Thủ đô hiện nay thật sự là thách thức lớn. Bởi số lượng bếp than tổ ong mới giảm được khoảng 59,8% so năm 2017, vẫn còn khoảng 22.100 bếp cần xóa bỏ trong những năm tiếp theo.

Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội Nguyễn Trọng Đông cho rằng, để việc xóa bỏ bếp than tổ ong theo đúng yêu cầu của thành phố tại Chỉ thị số 15 (chấm dứt vào ngày 31-12-2020), cần có sự quyết tâm, vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị các cấp. Đặc biệt, cần có sự chung tay, đồng hành của các tổ chức trong nước, các viện nghiên cứu nhằm huy động nguồn lực về tài chính và kỹ thuật; xây dựng thể chế, chính sách cũng như ứng dụng các giải pháp khoa học, kỹ thuật tiên tiến thay thế bếp than tổ ong. Cùng với đó, thành phố cần có cơ chế hỗ trợ chuyển đổi ngành nghề cho các cơ sở sản xuất than và bếp than tổ ong; cơ chế ưu đãi cho doanh nghiệp kinh doanh, sản xuất, phân phối bếp thân thiện môi trường; có chính sách hỗ trợ người nghèo chuyển đổi sang sử dụng bếp thân thiện môi trường.

Chủ trương xóa bỏ bếp than tổ ong từ năm 2021 của thành phố Hà Nội là hoàn toàn đúng. Bởi không chỉ ảnh hưởng sức khỏe người sử dụng, bếp than tổ ong cũng là một trong những nguồn gây ô nhiễm môi trường khiến bầu không khí Thủ đô thời gian qua lên đến mức ô nhiễm thuộc nhóm đầu thế giới.