Xót xa 'Cổng trời' cổ kính đang xuống cấp trầm trọng

Do không được quan tâm, bảo vệ, trùng tu nên công trình đang có dấu hiệu hoang phế và xuống cấp. Ảnh: Nhật Linh.

Cổng trời đang ngày càng xuống cấp, do chưa được quan tâm bảo vệ, trùng tu tương xứng với vai trò, giá trị lịch sử đặc biệt của nó, khiến ai cũng không khỏi chạnh lòng, nuối tiếc.

Lịch sử ghi lại, dãy Hoành Sơn bắt đầu từ dãy Giăng Màn, hay còn gọi là Khai Trường Sơn, ở xã Dân Hóa (Minh Hóa) chạy từ Tây sang Đông, có những đồi núi cao trùng trùng điệp điệp, ngang đến giáp biển, trông như bức tường thành, là chỗ hiểm yếu giữa hai miền Nam Bắc. Đầu năm Gia Long (1802), khi đặt dinh Quảng Bình đã lấy núi này làm giới hạn. Nửa núi ra phía Bắc thuộc tỉnh Hà Tĩnh, nửa núi vào phía Nam thuộc tỉnh Quảng Bình.

Năm (1833), vua Minh Mạng đã cho thiết lập cửa ải ở núi Hoành Sơn. "Cửa ải ở trên đỉnh núi, chung quanh xây tường bằng đá núi, dài 11 trượng 8 thước, cao 5 thước, đằng trước mở 1 cửa, bên tả, bên hữu có tường ngăn, xây theo thế núi; bên tả dài 36 trượng, bên hữu dài 39 trượng; có chỗ cao 3,4 thước, có chỗ cao 5,6 thước không chừng".

Cổng trời có 1.000 bậc thang bằng đá lên xuống, xưa kia được quan quân nhà Nguyễn xẻ núi tạo thành. Cổng có cửa cao 4m, hai bên có tường thành chạy dài, trên cổng là biển ngạch đá xứ Thanh đề 3 chữ Hán đại tự “Hoành Sơn quan”. Kiến trúc thành lũy với vẻ trầm mặc, cổ kính, là chứng tích hùng hồn về những năm tháng thăng trầm của lịch sử dân tộc.

Được đánh giá là công trình có vị trí và giá trị đặc biệt quan trọng cả về phương diện địa lý lẫn lịch sử, nhưng Hoành Sơn quan đang bị lãng quên, xâm hại, xuống cấp nghiêm trọng.

N.N