Xử lý, tiêu thụ tro xỉ nhiệt điện

Những năm gần đây, thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương, việc xử lý, tiêu thụ tro xỉ, thạch cao đã đạt kết quả nhất định. Một số nhà máy đã tiêu thụ hết lượng tro xỉ phát sinh và một phần tồn đọng. Theo thống kê của Tập đoàn Ðiện lực Việt Nam (EVN), đến cuối năm 2020, tổng khối lượng tro xỉ ở các nhà máy nhiệt điện than của Tập đoàn hơn 8,5 triệu tấn, trong đó có hơn 7,1 triệu tấn tro bay và gần 1,4 triệu tấn xỉ đáy lò, 120 nghìn tấn thạch cao.

Tổng khối lượng tro xỉ đã được tiếp nhận và tiêu thụ 7,1 triệu tấn, đạt gần 83,5% khối lượng phát sinh (năm 2019 đạt 68,85%). Một số nhà máy nhiệt điện đã cố gắng vượt bậc trong tiêu thụ tro xỉ, nhất là Duyên Hải 1 và 3 (Trà Vinh) với tỷ lệ tiêu thụ đạt 83,36% (năm 2019 chỉ 65%),… EVN đã chỉ đạo và hướng dẫn đơn vị phân tích tro xỉ khi có phương án thay đổi nguồn nhiên liệu than đầu vào, bảo đảm mức độ hợp chuẩn, hợp quy phù hợp tương ứng loại nhiên liệu sử dụng. Ðến nay, tất cả các nhà máy nhiệt điện trong Tập đoàn đã ký hợp đồng tiêu thụ tro xỉ ngắn hạn và dài hạn với các đối tác.

Tuy nhiên, quá trình này cũng phát sinh nhiều khó khăn, đơn cử tại Trung tâm Ðiện lực Vĩnh Tân (Bình Thuận), phương án vận chuyển khó khăn do xa thị trường tiêu thụ, nên sử dụng làm vật liệu san lấp và nền đường giao thông khả thi hơn. Bên cạnh đó, tro xỉ của Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 2 và 4 dù đã hợp quy đáp ứng làm vật liệu san lấp, nền đường nhưng chưa thể thay thế vật liệu truyền thống trong các dự án giao thông do vướng thủ tục pháp lý. Hay đối với tro xỉ tại bãi chứa của Nhiệt điện Duyên Hải, EVN và Tổng công ty Phát điện 1 đã thống nhất chủ trương bàn giao cho UBND tỉnh Trà Vinh sử dụng vào mục đích phúc lợi công cộng. Vấn đề bất cập ở đây là các văn bản pháp quy chưa quy định trường hợp cho, biếu, tặng sản phẩm hoặc nhượng bán tài sản không thu tiền…

Việc đẩy mạnh xử lý, tiêu thụ tro xỉ có ý nghĩa hết sức quan trọng, tận dụng nguồn nguyên liệu để sản xuất vật liệu xây dựng (VLXD), công trình giao thông, thiết thực bảo vệ môi trường. Chính phủ và các bộ, ngành liên quan đánh giá, do nhiều nguyên nhân khác nhau, việc xử lý, tiêu thụ tro xỉ vẫn chưa đạt mục tiêu, lượng tro xỉ tại bãi chứa còn rất lớn và tiếp tục tăng cao; nhiều bãi thải hết khả năng lưu chứa trong một vài năm tới. Ðể khắc phục hạn chế và đẩy nhanh việc xử lý, tiêu thụ tro xỉ, mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã có Chỉ thị 08/CT-TTg về tăng cường xử lý, sử dụng, tiêu thụ tro xỉ; yêu cầu Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp các cơ quan liên quan chỉ đạo, nghiên cứu các ứng dụng mới đối với sử dụng tro xỉ; bổ sung, hoàn thiện các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, định mức kinh tế kỹ thuật về xử lý, sử dụng tro xỉ làm nguyên liệu sản xuất VLXD và sử dụng trong các công trình xây dựng; các nhà máy xi-măng, trạm nghiền xi sử dụng làm phụ gia,... Ðồng thời, giao Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành hướng dẫn việc đồng xử lý tro xỉ trong sản xuất VLXD, coi đây là quá trình xử lý tro xỉ; giám sát, thanh tra về bảo vệ môi trường, thực hiện các cam kết trong báo cáo đánh giá tác động môi trường. Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục ưu tiên, hỗ trợ việc nghiên cứu sử dụng tro xỉ làm nguyên liệu phục vụ các lĩnh vực sản xuất. Các địa phương cũng ưu tiên đề tài nghiên cứu sử dụng tro xỉ làm nguyên liệu sản xuất VLXD và sử dụng; khuyến khích doanh nghiệp trên địa bàn tham gia xử lý, sử dụng tro xỉ, có chính sách khuyến khích xử lý tro xỉ, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp xử lý, sử dụng tro xỉ tiếp cận nguồn phát thải,… Chủ cơ sở phát thải phải chịu trách nhiệm xử lý, tiêu thụ tro xỉ phát sinh trong quá trình sản xuất, có giải pháp hữu hiệu thực hiện cam kết trong báo cáo đánh giá tác động môi trường và pháp luật về bảo vệ môi trường.

TÙNG LÂM