Xử lý triệt để phụ phẩm từ sản xuất nông nghiệp tại vựa lúa Tây Nam Bộ

Theo Đề án “Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long”, bên cạnh việc nâng cao chất lượng, sản lượng lúa, giảm lượng phát thải khí nhà kính, tất cả rơm rạ tại các vùng chuyên canh lúa sẽ được thu gom để chế biến và tái sử dụng.

Đồng bằng sông Cửu Long với diện tích gieo trồng lúa khoảng 4 triệu ha/năm, sản lượng lúa khoảng 24 triệu tấn, đồng thời sẽ phát sinh khoảng hơn 20 triệu tấn rơm rạ ngay trên những cánh đồng lúa. Đây là nguồn phụ phẩm rất lớn song vẫn chưa được tận dụng, khai thác và tái sử dụng vào sản xuất, đời sống. Nếu những nguồn phụ phẩm này được chú trọng tái sử dụng đúng cách, hiệu quả sẽ mang lại lợi ích cho cả nông dân và doanh nghiệp. Không những vậy còn góp phần giảm phát thải khí thải nhà kính và gia tăng giá trị cho ngành lúa gạo.

Theo ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT), vùng ĐBSCL mỗi năm tạo ra khoảng 24 triệu tấn rơm rạ nhưng mới chỉ có 30% được thu gom, tương đương hơn 7 triệu tấn, 70% còn lại được nông dân đốt hoặc vùi vào đồng ruộng. Chính việc này đã gây lãng phí nguồn phế phẩm từ lúa gạo và gây ô nhiễm môi trường, tăng phát thải nhà kính.

Các chuyên gia của Viện lúa Đồng bằng sông Cửu Long cho biết nguyên nhân được chỉ ra là nông dân không đủ nguồn lực tài chính để đầu tư số lượng lớn máy cuộn rơm sau khi máy gặt đập liên hợp thu hoạch lúa. Một phần cũng còn phụ thuộc vào nhu cầu của thị trường tiêu thụ rơm chưa được cao. Ngoài ra, công dụng của nguồn phụ phẩm nông nghiệp như rơm chưa được nghiên cứu sâu, ít công dụng, chưa hình thành được thị trường cung - cầu và tiêu thụ rơm. Một số nơi chỉ ủ rơm làm phân hữu cơ, trồng nấm, dùng lót đệm hay phủ trong sản xuất hoa màu.

Do vậy, người nông dân chưa dám mạnh dạn đầu tư máy cuộn rơm để xuống đồng như quá trình đầu tư máy gặt đập liên hợp trước đây. Vì thế, cần có các chính sách hỗ trợ về tài chính như các gói tín dụng nông nghiệp ưu đãi lãi suất để nông dân, hợp tác xã nông nghiệp đầu tư mua sắm máy cuộn rơm, thu gom rơm trên đồng. Bên cạnh đó, các chuyên gia, nhà khoa học, các viện, trường nghiên cứu chuyên sâu về công dụng của phụ phẩm rơm ứng dụng rộng rãi vào việc tái sử dụng, tái sản xuất, khai thác triệt để và hiệu quả nguồn phụ phẩm nông nghiệp.

Văn Linh