Xuất khẩu cà phê tiếp đà 'thăng hoa' dịp cuối năm?

Giá trị tăng dù sản lượng giảm

Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, 8 tháng năm 2025, Việt Nam xuất khẩu khoảng 1,2 triệu tấn cà phê, giảm gần 10% về sản lượng so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, giá trị đạt hơn 3,7 tỷ USD, tăng gần 15% nhờ giá xuất khẩu bình quân tăng mạnh, đạt xấp xỉ 3.100 USD/tấn và là mức cao nhất trong nhiều năm.

Thị trường cà phê năm nay thể hiện rõ xu hướng chất lượng quan trọng hơn số lượng

Các chuyên gia nhận định, nguyên nhân chính là do nguồn cung toàn cầu khan hiếm khi Brazil và Indonesia, hai quốc gia sản xuất lớn đang bị ảnh hưởng bởi thời tiết bất lợi và địa chính trị bất ổn. Trong khi đó, nhu cầu từ châu Âu, Mỹ và Nhật Bản vẫn ổn định, đẩy giá cà phê thế giới lên cao.

Ông Nguyễn Văn Thơ, chuyên gia thị trường nông sản cho rằng, thị trường cà phê năm nay thể hiện rõ xu hướng chất lượng quan trọng hơn số lượng. Việt Nam dù xuất ít hơn nhưng vẫn có thể thu về giá trị cao. Đây là thời điểm thuận lợi để chuyển hướng từ xuất khẩu thô sang chế biến tinh, nhằm gia tăng giá trị bền vững.

Giá cao giúp nhiều doanh nghiệp xuất khẩu đạt kết quả khả quan. Tuy nhiên, nỗi lo lớn nhất vẫn là sự thiếu hụt nguồn cung nguyên liệu.

Đại diện công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Vương Thành Công (doanh nghiệp xuất khẩu cà phê tại Đắk Lắk) cho biết, chúng tôi ký hợp đồng xuất khẩu dài hạn với đối tác châu Âu, nhưng năm nay lượng cà phê thu mua bị hạn chế do sản lượng giảm. Doanh nghiệp phải tăng cường liên kết với nông dân, hỗ trợ kỹ thuật để đảm bảo nguồn cung ổn định. Giá cao là cơ hội, nhưng nếu chỉ xuất thô thì lợi nhuận vẫn bị giới hạn. Doanh nghiệp đang mở rộng sang chế biến cà phê rang xay và hòa tan để phục vụ cả thị trường xuất khẩu lẫn nội địa. Một kg cà phê hòa tan xuất đi có giá trị gấp 2–3 lần hạt thô. Đây là hướng đi buộc chúng tôi phải tăng cường đầu tư.

Thực tế, tỷ lệ cà phê chế biến sâu của Việt Nam hiện chỉ chiếm khoảng 15% tổng lượng xuất khẩu, thấp hơn nhiều so với Brazil hay Colombia. Điều này khiến giá trị gia tăng của ngành chưa tương xứng với tiềm năng. Trong khi đó, thị trường quốc tế ngày càng chuộng sản phẩm chế biến tinh, có thương hiệu, truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Các tập đoàn đa quốc gia như Nestlé đã sớm tận dụng lợi thế này bằng việc mở rộng nhà máy chế biến tại Việt Nam.

PGS.TS. Phan Minh Tuấn, chuyên gia nông nghiệp nhận định, muốn nâng tầm cà phê Việt Nam, không thể chỉ dựa vào số lượng xuất khẩu hạt thô. Đầu tư cho chế biến sâu, phát triển cà phê đặc sản, cà phê hữu cơ và gắn với chứng nhận bền vững sẽ giúp ngành vừa gia tăng giá trị, vừa thích ứng với tiêu chuẩn khắt khe từ các thị trường lớn.

Thị trường trong nước là bệ đỡ quan trọng

Ngoài xuất khẩu, thị trường nội địa cũng được xem là “cánh tay thứ hai” để nâng cao vị thế cà phê Việt. Với hơn 100 triệu dân, mức tiêu thụ cà phê bình quân đầu người tại Việt Nam đang đạt khoảng 2,5 - 3 kg/năm, thấp hơn nhiều so với mức 6 - 8 kg/năm của châu Âu, nhưng tốc độ tăng trưởng khá nhanh.

Mức tiêu thụ cà phê bình quân đầu người tại Việt Nam đang đạt khoảng 2,5 - 3 kg/năm

Bà Lê Hoàng Diệp Thảo, CEO chuỗi thương hiệu King Coffee cho biết, giới trẻ Việt Nam ngày càng chuộng cà phê pha máy, cà phê đặc sản. Thị trường nội địa chính là nơi để các doanh nghiệp thử nghiệm sản phẩm, xây dựng thương hiệu trước khi mở rộng ra quốc tế.

Sự phát triển mạnh mẽ của các chuỗi cà phê như Highlands, Phúc Long, Starbucks hay The Coffee House cho thấy nhu cầu trong nước không ngừng tăng. Đây là nền tảng ổn định, giúp doanh nghiệp bớt phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường xuất khẩu vốn nhiều biến động.

Các chuyên gia dự báo, nhu cầu cà phê toàn cầu dịp cuối năm, đặc biệt là ở Mỹ và châu Âu sẽ tăng mạnh nhờ mùa lễ hội và tiêu dùng phục hồi. Với lợi thế giá cao, kim ngạch xuất khẩu cà phê của Việt Nam cả năm 2025 nhiều khả năng vượt mốc 5 tỷ USD, dù sản lượng giảm.

Song để duy trì đà tăng trưởng, ngành cà phê cần đi theo hướng “ít mà chất”, gắn liền với ba trụ cột: ổn định nguồn cung - đẩy mạnh chế biến tinh - khai thác thị trường nội địa.

Nhiều doanh nghiệp đã tập trung vào khâu chế biến sâu

Xuất khẩu cà phê cuối năm 2025 mang đến bức tranh lạc quan khi sản lượng giảm nhưng giá trị tăng, mở ra cơ hội tái cơ cấu ngành theo hướng nâng cao chất lượng. Đầu tư chế biến tinh và chú trọng thị trường trong nước không chỉ giúp doanh nghiệp gia tăng lợi nhuận, mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững. Câu chuyện cà phê Việt Nam đang dần chuyển từ “nhiều mà rẻ” sang “ít nhưng chất”. Đây chính là chìa khóa để nâng tầm thương hiệu quốc gia trên bản đồ cà phê thế giới.

Đức Hiền