Xuất khẩu rau quả vẫn có thể đạt 8 tỷ USD trong năm nay

Xuất khẩu rau quả giảm 17%

- Tình hình xuất khẩu rau quả 5 tháng đầu năm nay như thế nào, thưa ông?

- Theo số liệu mới nhất, 5 tháng qua, kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt 2,1 tỷ USD, giảm 17% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, 4 tháng đầu năm, kim ngạch sầu riêng giảm 53,4%; thanh long giảm 7,3%; mít tươi giảm 25%, mít chế biến giảm 20,8%.

Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT) Nguyễn Thanh Bình

Xử lý dứt điểm tình trạng sầu riêng nhiễm Cadimi và vàng O

Ngược lại, một số mặt hàng ghi nhận tăng trưởng khả quan như: xoài tăng hơn 13%; chuối tăng 2,2%; dừa tăng 19,9%; dừa chế biến tăng mạnh tới 71,3%.

Về thị trường, Trung Quốc là nơi sụt giảm mạnh nhất với mức giảm 32,8%, tiếp đến là Thái Lan và Hà Lan; trong khi đó, các thị trường giữ được đà tăng trưởng mạnh gồm: Mỹ tăng 66%; Nhật Bản tăng 22,5%; Đài Loan (Trung Quốc) tăng 36,9%; Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất (UAE) tăng hơn 42%.

- Như vậy, xuất khẩu rau quả sụt giảm chủ yếu do thị trường Trung Quốc và ở mặt hàng sầu riêng, thưa ông?

- Từ cuối năm 2024 và đầu năm 2025, Trung Quốc ban hành quy định mới cấm nhập khẩu trái cây nhiễm kim loại nặng Cadimi và chất vàng O (Auramine O). Trong khi đó, một lượng không nhỏ sầu riêng Việt Nam bị phát hiện chứa các chất này trong quá trình sản xuất, sơ chế, khiến lượng sầu riêng xuất khẩu giảm mạnh, kéo theo kim ngạch rau quả giảm theo. Hiện tại Việt Nam cũng chưa có nhiều cơ sở phân tích, kiểm nghiệm Cadimi và vàng O, dẫn đến ách tắc trong khâu thông quan.

Dù các cơ quan chức năng đã vào cuộc, nhưng việc xử lý còn chậm, chưa triệt để khiến người sản xuất và doanh nghiệp lo lắng. Nhiều doanh nghiệp phải tạm dừng xuất khẩu để chờ hướng dẫn cụ thể, góp phần làm xuất khẩu rau quả sụt giảm thêm.

- Ở chiều ngược lại, thị trường Mỹ lại tăng trưởng mạnh trong 5 tháng đầu năm; nguyên nhân nào dẫn đến sự khởi sắc này, thưa ông?

- Mỹ là thị trường nhập khẩu lớn thứ hai của rau quả Việt Nam. Cộng đồng người Việt và người gốc Á tại Mỹ khá đông đảo, nhu cầu tiêu dùng trái cây nhiệt đới cao. Đây là yếu tố thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường này tăng mạnh.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp Việt Nam đang tranh thủ thời gian hoãn áp dụng mức thuế đối ứng của Mỹ để đẩy nhanh hoàn thành các hợp đồng đã ký.

Ngoài ra, doanh nghiệp Việt cũng chủ động phối hợp với đối tác Mỹ để xây dựng kế hoạch liên kết, duy trì quan hệ thương mại. Việc này vừa giúp xử lý vấn đề thuế, vừa bảo đảm chuỗi cung ứng không bị gián đoạn.

- Ông dự báo như thế nào về tình hình xuất khẩu rau quả trong những tháng cuối năm?

- Dù còn nhiều khó khăn, song có tín hiệu tích cực khi cuối tháng 5 vừa qua, Trung Quốc đã cấp thêm 829 mã số vùng trồng và 131 mã số cơ sở đóng gói sầu riêng; điều này giúp nâng cao năng lực xuất khẩu của Việt Nam trong những tháng tới.

Kim ngạch xuất khẩu quý II/2025 cũng cho thấy sự phục hồi tốt hơn so với quý I, là dấu hiệu tích cực cho toàn thị trường.

Về mặt hàng, dù sầu riêng, thanh long và mít vẫn giảm, nhưng nhiều loại khác như dừa, chuối, bưởi giữ được tốc độ tăng trưởng cao. Trong nhóm 10 thị trường xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam, trừ Trung Quốc, Thái Lan và Hà Lan, các thị trường còn lại đều ghi nhận tăng trưởng hai con số.

Mùa sầu riêng chính vụ kéo dài từ tháng 5 đến tháng 11; do đó, 4 tháng đầu năm mới chỉ là giai đoạn đầu vụ. Nếu những tồn tại được xử lý kịp thời, hiệu quả, mục tiêu xuất khẩu rau quả đạt 8 tỷ USD trong năm nay vẫn có thể đạt được, không cần điều chỉnh.

Kim ngạch xuất khẩu rau quả vẫn có thể đạt kế hoạch 8 tỷ USD. Ảnh: Nhung Bùi

- Theo ông, ngành rau quả cần định hướng thế nào để chặn đà sụt giảm xuất khẩu?

- Một trong những nhiệm vụ cấp bách là tháo gỡ các vướng mắc đang cản trở xuất khẩu rau quả. Trong đó, đặc biệt cần xử lý dứt điểm tình trạng sầu riêng nhiễm Cadimi và vàng O, nguyên nhân chính khiến hàng loạt lô hàng bị phía Trung Quốc cảnh báo, trả về. Việc đầu tư thêm các cơ sở kiểm nghiệm, phân tích chất cấm là yêu cầu cấp thiết, giúp doanh nghiệp sớm sàng lọc rủi ro và đáp ứng đúng yêu cầu kiểm dịch của thị trường nhập khẩu.

Song song đó, cần giữ vững thị trường Trung Quốc, thị trường truyền thống và chiếm tỷ trọng lớn nhất trong xuất khẩu rau quả của Việt Nam. Các cơ quan chức năng, hiệp hội ngành hàng cần đẩy mạnh kết nối, xúc tiến đưa hàng vào các trung tâm tiêu thụ lớn như Quảng Châu, Thượng Hải, Bắc Kinh... nhằm nâng cao hiện diện và xây dựng uy tín thương hiệu trái cây Việt tại thị trường này.

Về dài hạn, việc hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ xuất khẩu rau quả là rất cần thiết. Trong đó, cần ưu tiên các giải pháp như tăng cường xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường, thúc đẩy đàm phán mở cửa và giảm thuế quan, nhất là với các thị trường lớn như Mỹ. Đồng thời, có thể xem xét áp dụng các ưu đãi thuế như giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế VAT để tạo điều kiện cho doanh nghiệp tái đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Bên cạnh đó, hiệu quả quản lý nhà nước cần được tăng cường. Dù hiện đã có nhiều quy định và chính sách được ban hành, nhưng khâu giám sát, xử lý vi phạm vẫn chưa thực sự quyết liệt. Do vậy, cần sớm thành lập các cơ quan chuyên trách kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy định về chất lượng, an toàn sản phẩm ngay từ vùng trồng. Cùng với đó là chế tài đủ mạnh đối với các hành vi vi phạm như đánh cắp mã số vùng trồng, cạnh tranh không lành mạnh, thổi giá... nhằm thiết lập lại kỷ cương, bảo vệ uy tín nông sản Việt trên thị trường quốc tế.

- Xin cảm ơn ông!

Hạnh Nhung