Xúc tiến thương mại trong kỷ nguyên số: Khác biệt ở kết nối và kết quả

Điểm khác biệt mang tính chiến lược của công tác xúc tiến thương mại và đầu tư trong năm 2025 so với các giai đoạn trước, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế thế giới nhiều biến động để không chỉ kết nối giao dịch, mà còn kiến tạo ‘sân chơi’ mới cho hàng Việt trên thị trường quốc tế, ông có thể chia sẻ cụ thể hơn?

Trước đây, hoạt động xúc tiến thương mại và đầu tư chủ yếu tập trung vào các hình thức truyền thống như tìm kiếm đối tác, kết nối cung – cầu, tổ chức hội nghị, hội thảo, hội chợ, triển lãm và các đoàn giao thương. Bước sang năm 2025, trong bối cảnh kinh tế thế giới nhiều biến động, công tác xúc tiến thương mại và đầu tư được định hướng theo hướng đa dạng hóa phương thức triển khai. Đặc biệt chú trọng xúc tiến thương mại trên môi trường số, coi đây là kênh quan trọng để mở rộng quảng bá, kết nối và nâng cao hiệu quả hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường quốc tế.

Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại Bộ Công thương Vũ Bá Phú cho biết, hiệu quả thể hiện qua hàng trăm triệu USD hợp đồng và hàng nghìn doanh nghiệp tham gia trực tuyến.

Theo đó, Cục Xúc tiến thương mại (XTTM) đã và đang nghiên cứu, xây dựng mô hình tổng thể Hệ sinh thái xúc tiến thương mại số, với nhiều ứng dụng công nghệ thông tin thành phần, đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn công nghệ, kỹ thuật theo quy định; bảo đảm khả năng vận hành thông suốt, nâng cấp, mở rộng, kết nối, liên thông và chia sẻ dữ liệu.

Đến nay, một số cấu phần nền tảng trong Hệ sinh thái xúc tiến thương mại số đã được hoàn thiện, đưa vào vận hành, bao gồm: Hệ thống quản trị thông tin và điều hành XTTM (Vietrade CRM); Hệ thống đào tạo trực tuyến (Vietrade Edu); Hệ thống truy xuất nguồn gốc xúc tiến thương mại (iTrace247); Bản đồ XTTM sản phẩm nông sản Việt Nam (Vietrade Map); Phần mềm hỗ trợ tổ chức hội nghị, hội thảo và sự kiện XTTM (Event Automation); Nền tảng hội chợ triển lãm trực tuyến (Virtual Exhibition). Đồng thời, Cục XTTM cũng đang tiếp tục nghiên cứu, phát triển một số nền tảng mới như: Nền tảng quảng bá thông tin khuyến mại tập trung (Promotion), Nền tảng kết nối kinh doanh thông minh (Smart B2B), Hệ thống cơ sở dữ liệu chuyên ngành XTTM (Vietrade Data).

Bên cạnh đó, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam đẩy mạnh quảng bá và xuất khẩu trực tuyến trên các nền tảng thương mại điện tử quốc tế, Cục Xúc tiến thương mại đã phối hợp với các tập đoàn thương mại điện tử hàng đầu như Alibaba và Amazon Global Selling triển khai các chương trình hợp tác chiến lược.

Trên Alibaba.com, Gian hàng quốc gia Việt Nam – Vietnam Pavilion đã thu hút sự tham gia của khoảng 300 doanh nghiệp tiêu biểu thuộc các ngành hàng xuất khẩu chủ lực. Đồng thời, thông qua hợp tác với Amazon Global Selling, Cục XTTM đang phối hợp hỗ trợ khoảng 1.000 doanh nghiệp Việt nâng cao năng lực số, tham gia trực tiếp vào hoạt động xuất khẩu trực tuyến. Các chương trình này đã và đang góp phần mở rộng cơ hội kinh doanh, gia tăng giá trị thương hiệu, cũng như quảng bá hiệu quả hình ảnh sản phẩm Việt Nam trên thị trường toàn cầu.

Cụ thể, Cục XTTM đang định hướng doanh nghiệp Việt Nam tập trung vào những khu vực, quốc gia nào và tại sao?

Năm 2025, chúng tôi triển khai chiến lược xúc tiến thương mại và đầu tư theo hai hướng chính: tối ưu hóa các thị trường truyền thống cùng các thị trường đã ký FTA với Việt Nam: Liên minh châu Âu, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN; đồng thời mở rộng sang các thị trường tiềm năng và ngách, nhằm đa dạng hóa rủi ro, nâng cao giá trị thương hiệu và khai thác lợi thế cạnh tranh dài hạn.

Bên cạnh đó, để tránh rủi ro chúng tôi sẽ định hướng cho doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu Trung Đông, Bắc Phi, Mỹ Latinh, Nam Á, Đông Âu… Đồng thời, khai thác thị trường Ả rập Xê út, UAE, Ai Cập cho sản phẩm như Halal...

Cục XTTM đang có những cơ chế, chính sách hỗ trợ cụ thể nào để giúp doanh nghiệp (đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ) thực sự tham gia được vào chuỗi cung ứng toàn cầu?

Để hỗ trợ cho các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, từ năm 2023 Cục XTTM phối hợp với Alibaba.com triển khai chương trình "Gian hàng Quốc gia Việt Nam – Vietnam Pavilion". Đây là mô hình xúc tiến thương mại số mang tính chiến lược, gắn với thương hiệu quốc gia, với quy trình tuyển chọn minh bạch và hệ thống hỗ trợ toàn diện – từ đào tạo, tư vấn, đến kết nối thị trường. Thông qua Vietnam Pavilion, các doanh nghiệp trên toàn thế giới có thể dễ dàng tiếp cận thị trường Việt Nam.

Tính đến giữa năm 2025, chương trình đã thu hút 300 doanh nghiệp tiêu biểu từ các ngành hàng xuất khẩu chủ lực, góp phần nâng cao năng lực số và thúc đẩy hình ảnh sản phẩm Việt trên các nền tảng toàn cầu.

Trong những năm qua, Cục XTTM đã tích cực đảm nhiệm hiệu quả vai trò cơ quan đầu mối quốc gia, trung tâm cho toàn bộ mạng lưới XTTM của Việt Nam. Năng lực của Cục XTTM được thể hiện toàn diện qua nhiều khía cạnh, từ việc tham mưu xây dựng chính sách, chiến lược XTTM cho Bộ trưởng Bộ Công thương, đến xây dựng các văn bản, kế hoạch để quản lý và trực tiếp triển khai Chương trình XTTM cấp quốc gia. Năng lực chuyên môn và tính chuyên nghiệp của Cục được minh chứng rõ nét qua việc tổ chức và phối hợp thực hiện hàng trăm sự kiện XTTM đa dạng mỗi năm. Trao đổi với các Trung tâm XTTM, hiệp hội và mạng lưới thương vụ đều ghi nhận về vai trò trụ cột này.

Cục XTTM cũng đã xây dựng được một mạng lưới quan hệ đối tác sâu rộng, hỗ trợ kết nối mạng lưới XTTM, các doanh nghiệp Việt Nam với mạng lưới cơ quan XTTM và doanh nghiệp toàn cầu. Cục đã chủ động đàm phán và ký kết gần 60 Biên bản ghi nhớ (MOU) với các cơ quan, tổ chức XTTM quốc tế uy tín trên khắp các châu lục. Đồng thời, Cục XTTM là đối tác chính của các tổ chức quốc tế lớn như ITC, JETRO (Nhật Bản), KOTRA (Hàn Quốc), TFO (Canada) v.v.. trong việc triển khai các hoạt động hỗ trợ kỹ thuật tại Việt Nam.

Với vai trò đầu mối điều phối, Cục XTTM đã tích cực phối hợp và hỗ trợ các tổ chức XTTM khác trong hệ thống, tiên phong trong cung cấp các dịch vụ nền tảng như thông tin thị trường và tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực XTTM cho doanh nghiệp. Cục XTTM cũng thể hiện được tầm nhìn chiến lược khi chủ động xây dựng khung phát triển cho chuyển đổi số (QĐ 1968/2021/QĐ-TTg) để phát triển các hình thức XTTM hiện đại như XTTM trên nền tảng số và XTTM xanh, nhằm giúp doanh nghiệp thích ứng với các xu hướng mới của thương mại toàn cầu.

Theo ông, đâu là 3 "nút thắt" lớn nhất mà doanh nghiệp Việt đang gặp phải khi vươn ra quốc tế, và vai trò "nhạc trưởng" của Cục trong việc phối hợp với các hiệp hội để tháo gỡ các nút thắt này là gì?

Đến nay, nhiều sản phẩm Việt vẫn gặp khó khi đáp ứng tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn thực phẩm, môi trường, truy xuất nguồn gốc (đặc biệt tiêu chuẩn xanh, ESG, CBAM của EU); thiếu thương hiệu riêng…

Đa số là doanh nghiệp vừa và nhỏ với nguồn lực, trình độ quản trị, công nghệ và ngoại ngữ hạn chế, khó chủ động tham gia sâu các chương trình XTTM quốc tế, thiếu kỹ năng tiếp thị số, tìm kiếm đối tác, tham gia hội chợ triển lãm số.

Các doanh nghiệp còn thiếu thông tin thị trường, thiếu kết nối với mạng lưới XTTM, tâm lý ngại thay đổi, chưa mạnh dạn đầu tư cho hoạt động XTTM, nhất là ứng dụng chuyển đổi số.

Vai trò "nhạc trưởng" của Cục XTTM: Phối hợp các hiệp hội ngành hàng để tổng hợp, chuẩn hóa thông tin về quy định thị trường và phổ biến kịp thời đến doanh nghiệp.Kết hợp với hiệp hội, Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, và đối tác bản địa để hình thành mạng lưới phân phối chung.Xây dựng chiến lược, kế hoạch xúc tiến thương mại tầm quốc gia, ưu tiên thị trường và ngành hàng theo từng giai đoạn.Kết hợp dữ liệu nghiên cứu thị trường quốc tế với định hướng hội nhập của Nhà nước, giúp doanh nghiệp "đánh đúng nhịp" xu hướng tiêu dùng toàn cầu.Kết nối nguồn vốn Nhà nước, tài trợ quốc tế và nguồn lực xã hội hóa để hỗ trợ doanh nghiệp.Đảm bảo mọi hoạt động XTTM gắn với hình ảnh thương hiệu quốc gia, tiêu chuẩn chất lượng và uy tín của sản phẩm Việt.

Và cuối cùng sau mỗi sự kiện xúc tiến lớn, điều doanh nghiệp quan tâm nhất là tỷ lệ biên bản ghi nhớ chuyển thành hợp đồng thực tế. Cục Xúc tiến thương mại có cơ chế đo lường hiệu quả hậu sự kiện và có thể chia sẻ chỉ số này không thưa ông?

Năm 2024, chỉ tính riêng các chương trình cấp quốc gia về XTTM đã hỗ trợ gần 6.000 lượt doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ chức XTTM địa phương, tham gia và hưởng lợi trực tiếp (chưa tính các đối tượng được hưởng lợi thông qua việc tiếp cận gián tiếp từ các phương tiện thông tin đại chúng).

Hàng trăm hợp đồng, biên bản ghi nhớ, biên bản hợp tác được ký kết trực tiếp tại các sự kiện XTTM với tổng giá trị đạt gần 100 triệu USD (chưa bao gồm các hợp đồng được ký kết sau hội chợ, triển lãm, giao thương).

Doanh số bán hàng tại các hội chợ, triển lãm cấp vùng đạt hàng trăm tỷ đồng, thu hút gần 100.000 lượt khách tham quan, mua sắm.

Xin trân trọng cám ơn ông!

Kim Oanh