Y học cổ truyền ngày càng chứng minh được vị trí: Làm gì để tiếp tục bảo tồn và phát huy?

Nhiều thành tựu nhưng vẫn còn không ít khó khăn

Trao đổi với PV Báo Sức khỏe và Đời sống, PGS.TS Trịnh Thị Diệu Thường – Phó Cục trưởng phụ trách Cục Quản lý Y, Dược cổ truyền (Bộ Y tế), cho rằng, y học cổ truyền (YHCT) đã khẳng định được vị trí trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân, đặc biệt trong điều trị bệnh mạn tính, phục hồi chức năng và phòng bệnh. Nhiều cơ sở y tế từ trung ương đến địa phương đã áp dụng mô hình kết hợp giữa YHCT và y học hiện đại, giúp nâng cao hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Y dược cổ truyền không chỉ mang giá trị văn hóa, di sản mà còn mở ra cơ hội phát triển ngành công nghiệp dược trong nước. Ảnh minh họa.

Một ví dụ tiêu biểu là chương trình phục hồi vận động cho người bệnh sau đột quỵ. Các cơ sở y tế đã kết hợp nhiều phương pháp, đặc biệt là các phương pháp điều trị không dùng thuốc như châm cứu, nhĩ châm, tập vận động chủ động, xoa bóp, dưỡng sinh và vật lý trị liệu, giúp phục hồi vận động và phòng ngừa di chứng như bán trật khớp vai, hội chứng đau vùng phức tạp,...

Theo PGS.TS Trịnh Thị Diệu Thường, song song với những thành tựu đạt được, YHCT vẫn đang đối mặt với không ít khó khăn. Bối cảnh toàn cầu hóa mang lại cả cơ hội và thách thức cho YHCT Việt Nam. Trong đó, một trong những thách thức lớn nhất là làm sao để cân bằng giữa việc bảo tồn các giá trị truyền thống và đổi mới để phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế. Khi thế giới ngày càng đặt nặng vấn đề chứng cứ khoa học và tiêu chuẩn hóa, Việt Nam phải đối mặt với áp lực về nghiên cứu lâm sàng, thử nghiệm an toàn và hiệu quả của YHCT.

Ngoài ra, nguồn tài nguyên dược liệu tự nhiên đang bị đe dọa nghiêm trọng do sự khai thác quá mức và thiếu bền vững. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng của YHCT mà còn tác động tiêu cực đến môi trường sinh thái.

"Một thách thức lớn khác, đó là làm thế nào để duy trì niềm tin của người dân vào YHCT trong thời đại mà y học hiện đại đang có những bước tiến vượt bậc. Nhiều người, đặc biệt là thế hệ trẻ, có xu hướng ưu tiên các phương pháp điều trị nhanh chóng mà bỏ qua các giá trị lâu dài và bền vững mà YHCT mang lại", PGS.TS Trịnh Thị Diệu Thường cho hay.

Chuẩn hóa, đào tạo và nghiên cứu là những bước đi then chốt

Để giải quyết những vấn đề này, PGS.TS Trịnh Thị Diệu Thường cùng các đồng nghiệp đã và đang triển khai một số sáng kiến quan trọng. Trước hết, tập trung vào việc chuẩn hóa các phương pháp chẩn đoán và điều trị, giúp YHCT tiếp cận theo hướng y học chứng cứ, tạo điều kiện để các cơ sở y tế áp dụng đồng bộ, hiệu quả.

Các chương trình đào tạo liên ngành được thúc đẩy mạnh mẽ, giúp đội ngũ bác sĩ YHCT hiểu và áp dụng y học hiện đại, cũng như giúp các bác sĩ y học hiện đại nhận thức sâu sắc hơn về giá trị của YHCT.

Công tác nghiên cứu khoa học cũng được đẩy mạnh. Các dự án như bảo tồn và nhân giống dược liệu quý, ứng dụng công nghệ trong sản xuất thuốc YHCT, thử nghiệm lâm sàng các bài thuốc mới và các phương pháp điều trị mới (từ dùng thuốc đến không dùng thuốc) đã đạt được nhiều kết quả khả quan.

PGS.TS Trịnh Thị Diệu Thường báo cáo tại một diễn đàn Quốc tế về Y học cổ truyền. Ảnh: NVCC.

Bên cạnh đó, các chương trình truyền thông cộng đồng cũng được chú trọng, giúp người dân hiểu rõ hơn về lợi ích của YHCT, tin tưởng và sử dụng hợp lý các phương pháp điều trị.

Để bảo tồn và phát huy giá trị của YHCT trong giai đoạn tới, PGS.TS Trịnh Thị Diệu Thường đã xác định một số nhiệm vụ trọng tâm, cụ thể như sau:

Đẩy mạnh công tác nghiên cứu: Các bài thuốc và phương pháp không dùng thuốc như châm cứu, xoa bóp, dưỡng sinh sẽ được nghiên cứu bài bản, từ cơ bản đến ứng dụng, bảo đảm đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.
Phát triển nguồn tài nguyên dược liệu bền vững: Thực hiện Quyết định số 1719/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021–2030. Bộ Y tế đã phối hợp với các địa phương xây dựng vùng trồng tập trung, ứng dụng công nghệ cao để bảo tồn và phát triển dược liệu quý.
Đẩy mạnh đào tạo và tuyên truyền: Phát triển các chương trình đào tạo kết hợp YHCT và y học hiện đại, kiểm định chất lượng đào tạo; đồng thời đẩy mạnh truyền thông để người dân hiểu đúng và sử dụng y học cổ truyền hiệu quả.
Tăng cường hợp tác quốc tế: Học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia có nền YHCT phát triển như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc…, qua đó nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

"YHCT là di sản quý báu của dân tộc, kết tinh từ hàng nghìn năm kinh nghiệm chữa bệnh cứu người. Trong thời đại hội nhập, chúng ta cần biết kế thừa, phát huy và nâng tầm giá trị ấy bằng khoa học, bằng chứng cứ và bằng niềm tin của cộng đồng.

Với định hướng đó, YHCT Việt Nam không chỉ tiếp tục khẳng định bản sắc dân tộc mà còn có cơ hội vươn ra thế giới, đóng góp tích cực vào sự phát triển của nền y học nhân loại – nơi tri thức truyền thống và khoa học hiện đại cùng song hành vì sức khỏe và hạnh phúc con người", PGS.TS Trịnh Thị Diệu Thường khẳng định.

Quỳnh Mai