Chụp CT bị thổi phồng, PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu cảnh báo

PGS.TS.BS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội. Ảnh: FBBS.

Gần đây, nhiều cơ sở y tế, phòng khám liên tục quảng cáo các gói khám tổng quát, tầm soát bệnh lý bằng máy chụp cắt lớp vi tính toàn thân (Multi-slice CT Scanner) coi đây là công cụ "hiệu quả nhất" để phát hiện bệnh sớm ở người khỏe mạnh.

Không ít đơn vị còn nhấn mạnh việc sở hữu máy "thế hệ mới nhất", "nghìn lát cắt", "siêu phân giải", khiến nhiều người tin rằng máy có số lát cắt càng nhiều thì khả năng chẩn đoán càng chính xác.

Trước thực tế này, PGS.TS.BS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, đã lên tiếng làm rõ khái niệm "số lát cắt" và "số dãy đầu thu" - những yếu tố kỹ thuật quan trọng của máy CT.

Hiểu đúng về "số dãy đầu thu" của máy CT

Theo PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu, trong kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính (CT), mỗi vòng quay của ống tia X quanh cơ thể bệnh nhân sẽ được hệ thống dãy đầu thu (detector array) ghi lại tín hiệu hình ảnh theo trục dọc (trục z). Mỗi hàng đầu thu tạo ra một "lát dữ liệu" trong 1 vòng quay.

Theo PGS Hiếu, những con số như "nghìn lát cắt" hay "trăm nghìn lát cắt" thực chất chỉ là cách quảng cáo thổi phồng. Ảnh: Duy Hiệu.

Cấu hình kỹ thuật của các máy cắt lớp hiện đại được chia theo số hàng đầu thu (detector rows) - đây là yếu tố quyết định độ phủ theo chiều dọc và tốc độ chụp. Các thế hệ CT lâm sàng hiện nay trên toàn thế giới phổ biến trong khoảng: 4, 8, 16, 32, 64, 128, 256 đến tối đa khoảng 320 dãy đầu thu, cho phép tái tạo tới khoảng 640 lát dữ liệu trong mỗi vòng quay.

"Đây là giới hạn kỹ thuật thực tế được ghi nhận trong các tài liệu chuẩn mực về Multislice CT của các tổ chức chuyên ngành chẩn đoán hình ảnh", PGS Nguyễn Lân Hiếu nói.

Theo ông, những con số như "nghìn lát cắt" hay "trăm nghìn lát cắt" thực chất chỉ là cách quảng cáo thổi phồng. Có ba cách "đếm sai" phổ biến mà các cơ sở hay áp dụng:

Tính tổng số ảnh tái tạo sau khi chụp toàn bộ vùng cơ thể, có thể lên đến vài nghìn ảnh. Tuy nhiên, đây chỉ là số lượng hình ảnh đầu ra, không phản ánh cấu hình phần cứngcủa máy.
Nhân số lát cắt với số pha chụp (như thì động mạch, tĩnh mạch, thì muộn…), từ đó đưa ra “tổng số lát cắt” hàng chục nghìn, hoàn toàn sai về định nghĩa kỹ thuật.
Dùng thuật ngữ thương mại hoặc con số "ảo", không dựa trên cơ sở vật lý của máy.

Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội nhấn mạnh thuật ngữ như "64 slice", "128 slice" hay "320 slice" đã được chuẩn hóa quốc tế, phản ánh chính xác số lớp dữ liệu thu được trong một vòng quay. Không có máy CT nào trên thế giới hiện nay có hàng nghìn hay hàng trăm nghìn lát cắt trong một vòng quay, kể cả với máy thế hệ cao nhất.

Không phải càng nhiều lát cắt càng tốt

Theo PGS.TS.BS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, số lát cắt lớn không đồng nghĩa với chất lượng chẩn đoán cao hơn nếu thiếu các yếu tố kỹ thuật và chuyên môn đi kèm.

Chất lượng hình ảnh và độ chính xác của kết quả còn phụ thuộc vào độ phân giải không gian, thời gian thực của máy, quy trình chụp được tối ưu hóa liều tia, cũng như trình độ và kinh nghiệm của kỹ thuật viên, bác sĩ chẩn đoán hình ảnh.

Ngoài ra, hệ thống xử lý, lưu trữ và kiểm soát chất lượng hình ảnh cũng đóng vai trò quan trọng. Thực tế, với công nghệ hiện nay, các máy CT từ 64 lát cắt trở lên đã đáp ứng tốt hầu hết nhu cầu lâm sàng, từ khảo sát sọ não, ngực, bụng cho đến mạch máu và tim mạch.

"Việc chạy theo con số 'nghìn lát cắt' chỉ có ý nghĩa thương mại, không mang lại giá trị chuyên môn thực chất", PGS Hiếu khẳng định.

Cuối cùng, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội kêu gọi các cơ sở y tế truyền thông trung thực, tập trung vào năng lực chuyên môn thay vì các khẩu hiệu "khoa trương".

"Quan trọng nhất vẫn là chỉ định chụp đúng, tối ưu liều tia và năng lực chẩn đoán hình ảnh của đội ngũ y bác sĩ. Đừng để người dân bị đánh lừa bởi những con số 'ảo' thiếu cơ sở khoa học", PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu nhấn mạnh.

Phương Anh