Yasser Abu Shabab, nhân tố gây tranh cãi trên 'bàn cờ' Gaza

Yasser Abu Shabab là ai?

Yasser Abu Shabab, một người Rafah, 34 tuổi, gốc dân tộc Bedouin, đang nổi lên như một trong những nhân vật được bàn tán nhiều nhất và gây tranh cãi nhất trong bối cảnh quyền lực đang thay đổi của Dải Gaza. Sau khi bị Hamas giam giữ vì cáo buộc hoạt động tội phạm, Abu Shabab đã tái xuất với tư cách là người chỉ huy một lực lượng dân quân địa phương tại phía Nam Gaza.

Theo Báo Wall Street Journal, lực lượng này đang được Israel trang bị vũ khí trong nỗ lực bí mật nhằm loại bỏ hoàn toàn Hamas khỏi Gaza.

Ông Netanyahu chưa đưa ra kế hoạch về việc lực lượng nào sẽ cai quản Gaza trong tương lai.

Những quan chức an ninh cấp cao của Israel đánh giá nhóm của Abu Shabab là lực lượng nổi bật nhất trong các phe phái vũ trang ở Gaza hiện đang nhận được sự hỗ trợ gián tiếp của Israel. Chiến lược hỗ trợ này, do cơ quan an ninh nội địa Shin Bet dẫn đầu, là một phần của động thái rộng hơn nhằm giảm thương vong của quân đội Israel trong khi vẫn tìm kiếm các lực lượng quản trị thay thế Hamas.

Abu Shabab, được mô tả trên phương tiện truyền thông xã hội là “lãnh đạo của một lực lượng dân quân vũ trang ở miền Nam Gaza”, đã trở nên nổi tiếng vì trốn thoát khỏi nhà tù Hamas khi các cuộc không kích của Israel tấn công vào trụ sở an ninh của nhóm này. Trong một video được công bố gần đây, với hình ảnh những chiến binh mang theo súng tiểu liên M16 tuần tra trên đường phố, Abu Shabab tuyên bố đã thành lập một lực lượng mới nhằm bảo vệ dân thường khỏi “nỗi kinh hoàng của chính quyền Hamas trên thực tế” và khỏi “những kẻ trộm viện trợ”.

Thủ lĩnh 34 tuổi này nói rằng, lực lượng dân quân của mình hoạt động “theo tính hợp pháp của Palestine”, ám chỉ đến Chính quyền Palestine (PA), và ấn định rằng hoạt động của ông ta đã có sự phối hợp với ban lãnh đạo PA. Hiện tại, PA vẫn chưa đưa ra bình luận chính thức nào về những nghi ngờ có liên quan tới Abu Shabab.

Yasser Abu Shabab là thủ lĩnh một nhóm dân quân gồm khoảng 100 tay súng.

Lãnh thổ của Abu Shabab ở phía Nam Gaza hiện nằm dưới sự kiểm soát của quân đội Israel và lực lượng này từng bị Hamas cáo buộc cướp bóc viện trợ nhân đạo tại Gaza. Tháng 11 năm ngoái, trả lời những cáo buộc nhằm vào mình, Abu Shabab nói với Báo The Wall Street Journal rằng lực lượng của ông ta chỉ “tiếp quản” viện trợ vào Gaza để cung cấp thực phẩm cho những người mà họ bảo vệ đang sống ở khu phố Shouka, phía Nam Gaza.

Tuần trước, Abu Shabab cho biết thêm rằng, 20 gia đình vừa mới gia nhập lãnh thổ của ông ta, nơi họ được cung cấp thực phẩm, thuốc men và sự bảo vệ từ cả lực lượng dân quân Palestine lẫn quân đội Israel. “Không có gì ngạc nhiên khi người ta gọi chúng tôi là những kẻ phản bội đã cộng tác với Israel”, Abu Shabab nói. “Nhưng, chúng tôi chỉ là những người kiên định đã chọn ở lại. Kế hoạch của chúng tôi chỉ đơn giản là muốn sống một cách đàng hoàng”.

Báo Ynetnews của Israel thì cho hay, Abu Shabab nói rằng lực lượng của ông ta đã kiểm soát được một số khu vực ở phía Đông Rafah nên đề nghị những người dân đã di dời khỏi những nơi này trở về nhà, hứa sẽ cung cấp thức ăn và nơi trú ẩn cho họ. “Đây không phải là tham vọng cá nhân”, Abu Shabab nói. “Chúng tôi hành động vì nhu cầu cấp thiết, để ngăn chặn tình trạng di dời và mang lại sự ổn định”.

Một chiến lược gây tranh cãi

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, trong một đoạn video đăng trên trang Instagram của mình, cũng xác nhận rằng Israel đang hỗ trợ các nhóm ở Gaza có quan điểm chống lại Hamas. “Điều này có gì sai? Nó tốt. Nó cứu mạng sống của những người lính Israel”, ông Netanyahu nói, đồng thời cho biết việc này được thực hiện theo lời khuyên của các chuyên gia an ninh.

Tuy nhiên, kế hoạch của chính quyền Thủ tướng Netanyahu đang gây ra những phản ứng trái chiều ngay trong chính trường Israel, khi các chính trị gia đối lập cảnh báo rằng động thái này gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia. Cựu bộ trưởng quốc phòng và đối thủ của ông Netanyahu là Avigdor Liberman Israel hôm 5/6 đã nói rằng việc Israel viện trợ súng tiểu liên cho các nhóm cực đoan ở Gaza là “hoàn toàn điên rồ”. Ông Liberman nhấn mạnh: “Không ai có thể đảm bảo rằng những vũ khí này sẽ không hướng đến Israel”.

Thủ tướng Israel xác nhận nước này đang hỗ trợ các nhóm dân quân Palestine có tư tưởng chống Hamas

Các chính trị gia đối lập khác cũng chỉ trích Thủ tướng Netanyahu vì đã trang bị vũ khí cho lực lượng dân quân Palestine và tính bí mật xung quanh kế hoạch này. Theo họ, đây là sự tiếp nối quyết định của nhà lãnh đạo Israel cho phép hàng triệu USD tiền mặt được chuyển từ Qatar đến Gaza bắt đầu từ cuối năm 2018. Họ cũng cáo buộc ông Netanyahu đã củng cố Hamas trong quá khứ như một sự thay thế cho phe Fatah của Palestine và giờ đây lại đang trang bị vũ khí cho các băng đảng như một sự thay thế cho Hamas.

“Sau khi Netanyahu chuyển hàng triệu USD cho Hamas, ông ấy chuyển sang cung cấp vũ khí cho các nhóm ở Gaza, tất cả đều ngẫu hứng, không có kế hoạch chiến lược và tất cả đều dẫn đến nhiều thảm họa hơn”, lãnh đạo phe đối lập tại Quốc hội Israel, ông Yair Lapid tuyên bố trên mạng xã hội.

Trong khi đó, Yair Golan, người đứng đầu đảng Dân chủ cánh tả Israel, cho biết trong một bài đăng trên mạng xã hội: “Thay vì đưa ra một thỏa thuận, sắp xếp với phe Sunni ôn hòa và trao trả con tin cùng an ninh cho công dân Israel, ông ấy (Thủ tướng Netanyahu) đang tạo ra một quả bom hẹn giờ mới ở Gaza”.

Hamas, trong một tuyên bố cũng cáo buộc rằng “quân đội chiếm đóng Israel đang trang bị vũ khí cho các băng nhóm tội phạm ở Gaza với mục đích tạo ra tình trạng bất ổn và hỗn loạn xã hội”, đồng thời thề sẽ chiến đấu với Abu Shabab dù phải “trả giá bằng sự hy sinh nào”.

Cho đến nay, lực lượng của Abu Shabab và Hamas đã có nhiều vụ đụng độ đẫm máu. Vào tháng 11, Hamas đã nhắm vào nhóm Abu Shabab ở Khan Younis, giết chết ít nhất 20 người bao gồm cả anh trai của Abu Shabab, Báo Wall Street Journal cho biết. Đáp lại, Abu Shabab đã phong tỏa con đường giữa Khan Younis và Rafah. Hamas vào cuối tháng 5 đã một lần nữa cố gắng giết Abu Shabab và phát hành một đoạn video về nỗ lực này, trong đó họ gọi thủ lĩnh 34 tuổi người Bedouin là gián điệp của Israel.

Con dao hai lưỡi với Israel

Dù đã trải qua 20 tháng chiến tranh, Israel vẫn chưa thể đánh bật hoàn toàn Hamas khỏi Gaza. Thực trạng này có một phần nguyên nhân vì họ chưa bao giờ chấp nhận thay thế quyền cai trị của mình bằng một lực lượng chính trị của người Palestine.

Yair Golan, lãnh đạo đảng Dân chủ cánh tả Israel nhận định việc trang bị vũ khí cho Abu Shabab sẽ tạo ra một quả bom hẹn giờ mới ở Gaza.

Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã từ chối cho phép Chính quyền Palestine, cơ quan bán tự trị giám sát các phần của Bờ Tây, quản lý Gaza thay thế Hamas. Nhà lãnh đạo Israel nói rằng thay vào đó, ông đang tìm kiếm các đối tác địa phương trên thực địa không liên kết với Hamas hay PA.
Nhưng, việc ủng hộ Abu Shabab sẽ mang lại những rủi ro đáng kể, không phải chỉ vì Hamas cáo buộc ông ta là tội phạm, mà còn bởi thủ lĩnh dân quân này cũng không có vẻ như nhận được sự ủng hộ chính trị rộng rãi từ người dân Gaza.

"Mục tiêu của Israel là tạo ra một lực lượng địa phương, trung thành và hoạt động hiệu quả tại Gaza", Hasan Abu Hanieh, một chuyên gia về các nhóm Hồi giáo có trụ sở tại Amman (Jordan), cho biết. “Nhưng, để một lực lượng như vậy nhận được sự chấp nhận của công chúng, nó sẽ cần một số hình thức hợp pháp”.

Michael Milstein, cựu giám đốc phụ trách các vấn đề Palestine của cơ quan tình báo quân sự Israel, cũng tin rằng kế hoạch trang bị vũ khí cho Abu Shabab để biến nhóm này trở thành nhân tố đánh bại Hamas có rất ít khả năng thành công. “Tôi khá chắc chắn Hamas sẽ đập tan Abu Shabab”, ông Milstein nói. “Khả năng thành công của tiểu vương quốc nhỏ bé này là rất thấp”.

Tuy nhiên, điều đáng nói hơn là việc sử dụng Abu Shabab như một lực lượng ủy nhiệm chống lại Hamas có thể trở thành con dao hai lưỡi bởi các nguồn tin tiếng Arab ở Trung Đông cáo buộc lực lượng dân quân này đã phát triển từ một băng đảng tội phạm có tổ chức lỏng lẻo thành một nhóm thánh chiến lấy cảm hứng từ nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.

Tờ Al-Araby Al-Jadeed khẳng định Abu Shabab có liên quan đến hoạt động buôn bán ma túy và vũ khí, thường xuyên vượt biên giới giữa Gaza và khu vực Sinai của Ai Cập, nơi các nhóm Hồi giáo cực đoan có liên kết với IS đã hoạt động trong nhiều năm. Và, nếu cho rằng, một tờ báo Arab sẽ có xu hướng “nói xấu” những lực lượng nào cộng tác với Israel thì thông tin của Viện Nghiên cứu an ninh INSS tại Đại học Tel Aviv (Israel) có thể là nguồn tham chiếu đáng suy ngẫm.

Xe tải chở hàng cứu trợ chờ để được vào Dải Gaza, hồi tháng 2.

Theo INSS, Yaser Abu Shabab, một thành viên của bộ tộc Tarabin - bộ tộc lớn nhất ở Gaza - từng duy trì hoạt động buôn lậu vũ khí với ISIS tại bán đảo Sinai, mặc dù ông ta không tuân theo hệ tư tưởng của nhóm này. “Ngay từ tháng 11/2024, bộ tộc Tarabin cũng đã công khai chối bỏ Abu Shabab”, Viện INSS cho biết.

Một thủ lĩnh như thế, với chỉ khoảng 100 tay súng dưới quyền như tiết lộ của INSS, rất khó tạo ra đối trọng với Hamas cũng như thu hút được sự ủng hộ của người Palestine. Và, không loại trừ khả năng sau này, chính Israel sẽ phải hối hận vì đã hỗ trợ vũ khí cho Abu Shabab.

Quang Anh