Yêu - ghét tại thành phố mới thành lập gắn liền với Elon Musk

Tại hạt Cameron thuộc bang Texas, Elon Musk - người đàn ông giàu nhất thế giới - đặt ra sứ mệnh "cứu nhân loại và đưa con người lên sao Hỏa". Cách bức tượng bán thân của ông vài km là khu phức hợp công nghiệp Starbase, cơ sở sản xuất tên lửa và bệ phóng. Không chỉ vậy, 280 cử tri đủ điều kiện (phần lớn làm việc hoặc có liên hệ với SpaceX) gần đây cũng bỏ phiếu chấp thuận thành lập một thành phố mới rộng 4 km2.

Hào hứng

Khi phóng viên Guardian rời khỏi đường cao tốc vào khu phố Starbase (Boca Chica, tên trước bỏ phiếu), hai chiếc xe tải an ninh màu trắng có đèn vàng nhấp nháy ngay lập tức bám theo họ. Dọc theo con đường dân cư chính, hàng chục xe du lịch Airstream màu bạc sáng bóng - nơi ở của nhân viên SpaceX - nằm đối xứng gọn gàng. "Phố Memes" mới đổi tên (trước đây là phố Weems) in trên biển hiệu màu đen kèm theo icon tên lửa Starship.

Mặc dù trung tâm thành phố Starbase không thích khách du lịch, vùng trang trại bên ngoài lại mang một bầu không khí khác. Ông Musk mở Starbase vào cuối năm 2014, và một nhóm nhỏ ám ảnh với sao Hỏa đã đổ xô tới khu vực này. Cách địa điểm sản xuất vài km, SpaceX chuẩn bị thử nghiệm động cơ tĩnh của một tên lửa Starship, và họ có khán giả ngóng chờ.

Nhiều người trong số này là livestreamer (người phát trực tuyến) và nhiếp ảnh gia, ghi lại những chi tiết nhỏ nhặt trong hoạt động của Starbase để đánh giá thời điểm có khả năng diễn ra vụ phóng Starship tiếp theo: Khảo sát số series của các thành phần, tiến độ xây dựng bệ phóng, thông tin cụ thể trong các tài liệu lập kế hoạch...

Biển báo ở khu phố Starbase. Ảnh: Guardian.

"Nơi này như là một sự kết hợp kỳ lạ giữa miền Tây hoang dã và tương lai hoàn toàn mới", một livestreamer tên Caesar G, làm việc cho kênh YouTube NASASpaceflight có 1,32 triệu người đăng ký, chia sẻ. Anh đang tập trung chụp lại những khoảnh khắc trong cuộc thử nghiệm, cánh tay vung vẩy vì phấn khích.

"Hãy bỏ yếu tố chính trị ra khỏi mọi thứ", anh nói. "Điều tuyệt vời nhất đang diễn ra, xét về mặt công nghệ".

Shaun Gisler, tự xưng là "nhà sử học hàng không vũ trụ" cũng đang phát trực tiếp cuộc thử nghiệm, đồng ý với quan điểm này. "Ông ấy (Musk) bị buộc tội rất nhiều điều, trong số này có nhiều lời nói vô nghĩa. Tôi đang nhìn vào kết quả ở đây và thấy sự thành công. Chúng tôi hy vọng thành tựu sẽ đủ lớn để giúp thu hẹp khoảng cách (trong quan điểm chính trị)", ông Gisler nói.

Dù buổi thử nghiệm động cơ toàn diện diễn ra trong 5 giờ nữa, cả hai đều quyết tâm chờ đợi để ghi lại khoảnh khắc đó.

Trong khi đó, Anthony Gomez - quản lý khu cắm trại Rocket Ranch - đã phục vụ hàng trăm du khách yêu thích vũ trụ mỗi năm. Ông Gomez chuyển đến đây vào năm 2021, từ bỏ cuộc sống ở Florida để chứng kiến "khởi đầu của một chương trình sẽ cứu nhân loại".

"Mọi tế bào và phân tử đều rung chuyển vì phấn khích", ông mô tả cảm giác khi xem thử nghiệm tên lửa. "Thật choáng ngợp, đỉnh cao của công nghệ loài người".

Ông Gomez lập luận khám phá không gian một ngày nào đó cho phép chúng ta thu thập các tiểu hành tinh chứa đầy vàng và bạch kim để giải quyết nghèo đói toàn cầu. "Có những tiểu hành tinh trôi nổi trong không gian có thể khiến cả thế giới giàu có", ông tuyên bố, thừa nhận cần hàng thế kỷ để hiện thực hóa điều này, song cuộc đua vào không gian "mang lại cho mọi người hy vọng".

Bất mãn

Tuy nhiên, rất nhiều nhà khoa học chỉ trích kế hoạch về sao Hỏa đầy tham vọng của ông Musk, liên quan tới vấn đề kỹ thuật. Song câu hỏi cấp bách nhất là tại sao nhân loại muốn chi hàng nghìn tỷ USD cho một dự án như vậy trong khi khủng hoảng trên Trái Đất ngày càng lan rộng. Hạt Cameroon là một cộng đồng có thu nhập thấp, phần lớn là người Mỹ Latin và gần 1/4 cư dân sống dưới mức nghèo khổ.

Tại Brownsville - trung tâm hạt Cameroon, thái độ không ưa Starbase là quan điểm chủ đạo. Dù ông Musk quyên góp từ thiện cho hệ thống trường học địa phương và nỗ lực phục hồi trung tâm thành phố, nhiều người không nhìn thấy tác động tích cực của Starbase. Một số phàn nàn nhà của họ rung chuyển trong quá trình phóng thử. Có người nhắc tới hỏng hóc trên xa lộ song không ai sửa. Nhiều cá nhân phản đối cải tạo đô thị.

Josette Cruz - cư dân Brownsville - nói chi phí nhà ở tăng cao do số người đổ về đây vì SpaceX. Bà cho hay tiền thuê nhà tăng từ 725 USD/tháng lên mức gần như không thể chi trả là 1.000 USD/tháng trong vài năm. Các biển hiệu môi giới bất động sản gắn với hình ảnh tên lửa mọc lên như nấm trong khu phố bà.

Trên bãi biển Boca Chica cách bệ phóng Starship không xa, cảnh báo "không được làm phiền nơi làm tổ của loài rùa biển Kemp’s Ridley" được đặt ở lối vào bãi biển, nhưng bao quanh bởi các bệ phóng khổng lồ và công trình xây dựng. Tháng 9/2024, Cơ quan Bảo vệ Môi trường đã phạt SpaceX gần 150.000 USD vì thải hàng trăm nghìn lít nước ô nhiễm vào các vùng đất ngập nước xung quanh sau khi phóng tên lửa. Công ty vẫn đang phủ nhận cáo buộc này.

Biểu tình trên bãi biển Boca Chica, cùng ngày với cuộc bỏ phiếu thành lập thành phố Starbase. Ảnh: Guardian.

Nhà môi trường học Bekah Hinojosa từng bị bắt giữ vào năm 2022 vì cáo buộc vẽ bậy lên bức tranh tường do ông Musk tài trợ ở Brownsville. Giống nhiều thế hệ cư dân khác, gia đình Hinojosa đến bãi biển này trong nhiều thập niên để câu cá và tận hưởng sự yên tĩnh.

Tuy nhiên, bãi biển bị đóng cửa mỗi lần phóng tên lửa, và nhiều người lo ngại thành lập thành phố Starbase sẽ hạn chế hơn nữa quyền tiếp cận không gian công cộng.

"Thử nghiệm tên lửa tại một cộng đồng thu nhập thấp là ví dụ khác về chủ nghĩa phân biệt chủng tộc vì môi trường", bà nói. "Những tỷ phú không thể sở hữu hẳn một bãi biển. Chúng tôi sẽ tiếp tục lên tiếng vì với chúng tôi, hiện diện tại đây là điều quan trọng".

Vào buổi sáng bỏ phiếu quyết định thành lập thành phố Starbase, bầu trời tối đen và mưa như trút nước. Hầu hết cử tri được chủ lao động yêu cầu không nói chuyện với báo chí. Sau cùng, cuộc bỏ phiếu được thông qua với đa số 212 phiếu thuận và 6 phiếu chống.

Thị trưởng mới của thành phố, Robert Peden, là Phó chủ tịch SpaceX. Ông giành được chức vụ này mà không có đối thủ nào. 3 ngày sau, Cục Hàng không Liên bang phê duyệt chương trình bay SpaceX mới đầy tham vọng, cho phép công ty tăng gấp 5 lần số lần phóng hàng năm từ 5 lên 25.

Trí Ân