Yếu tố nào quyết định tuổi thọ hơn cả chế độ ăn và luyện tập?

Một nghiên cứu mới tại Mỹ vừa được công bố cho thấy thói quen thức khuya để làm thêm việc hoặc giải trí có thể khiến tuổi thọ của bạn bị rút ngắn đáng kể.

Theo kết quả được công bố, thời lượng ngủ hàng đêm có liên hệ chặt chẽ với tuổi thọ hơn cả chế độ ăn uống hay tập thể dục - những yếu tố vốn từ lâu được xem là then chốt đối với sức khỏe.

Nghiên cứu mới chỉ ra yếu tố có liên hệ chặt chẽ với tuổi thọ hơn cả chế độ ăn uống hay tập thể dục. Ảnh: iStock

Trong nhiều năm, giấc ngủ kém đã được liên hệ với hàng loạt vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và tình trạng giảm tuổi thọ. Tuy nhiên, nghiên cứu do các nhà khoa học tại Đại học Khoa học & Sức khỏe Oregon thực hiện đã làm nổi bật tầm quan trọng đặc biệt của giấc ngủ.

Nhóm nghiên cứu đã phân tích dữ liệu khảo sát toàn nước Mỹ trong giai đoạn 2019 - 2025, đối chiếu tuổi thọ với thời gian ngủ tự báo cáo của hàng nghìn người tham gia. Theo tiêu chuẩn đặt ra, ngủ dưới bảy giờ mỗi đêm được xem là không đủ.

Đáng chú ý, sau khi đưa thêm vào mô hình phân tích các yếu tố có ảnh hưởng đến tuổi thọ như mức độ vận động, tình trạng việc làm hay trình độ học vấn, mối liên hệ giữa thiếu ngủ và tuổi thọ thấp hơn vẫn thể hiện rõ rệt. Trong số các yếu tố được khảo sát, chỉ có hút thuốc cho thấy mức liên hệ mạnh hơn với tuổi thọ ngắn.

“Tôi không ngờ thiếu ngủ lại có tương quan mạnh đến vậy với tuổi thọ”, ông Andrew McHill, nhà sinh lý học giấc ngủ tại Đại học Khoa học & Sức khỏe Oregon cho biết. “Nghiên cứu này thật sự nhấn mạnh: mọi người cần cố gắng ngủ đủ bảy đến chín giờ mỗi đêm nếu có thể”.

Mối liên hệ giữa giấc ngủ và tuổi thọ mạnh mẽ hơn so với nhiều yếu tố khác, bao gồm chế độ ăn uống và tập thể dục. Mặc dù vậy, biểu đồ cũng cho thấy hoạt động thể chất và các mối quan hệ xã hội cũng ảnh hưởng đến tuổi thọ. Biểu đồ: Sleep Advances

Dù mang tính quan sát và không thể khẳng định quan hệ nhân quả trực tiếp, nghiên cứu cho thấy thời lượng ngủ là chỉ số quan trọng phản ánh sức khỏe lâu dài. Giấc ngủ đầy đủ có vai trò thiết yếu trong hầu hết hoạt động của cơ thể, từ chức năng não bộ đến hệ miễn dịch. Ngược lại, chỉ một đêm mất ngủ cũng có thể làm suy giảm các cơ chế sinh học quan trọng.

Các nhà nghiên cứu đặc biệt nhấn mạnh mối liên hệ giữa giấc ngủ kém với béo phì và tiểu đường - hai bệnh lý phổ biến có thể tác động tiêu cực đến tuổi thọ. Những tác động tích lũy của việc thiếu ngủ kéo dài có khả năng góp phần làm tăng nguy cơ tử vong theo thời gian.

Theo ông McHill, kết quả này “vừa trực quan vừa đáng chú ý”, bởi sự nhất quán trong tất cả mô hình phân tích cho thấy vai trò không thể xem nhẹ của giấc ngủ đối với tuổi thọ. “Ngủ ngon không chỉ giúp bạn cảm thấy tốt hơn mà còn giúp bạn sống lâu hơn”, ông nói.

Ngủ ngon không chỉ giúp bạn cảm thấy tốt hơn mà còn giúp bạn sống lâu hơn.

Tin tích cực là thói quen ngủ phần nào có thể điều chỉnh được dù mỗi người đều có những ràng buộc liên quan đến công việc và gia đình. Việc hạn chế sử dụng điện thoại trước giờ ngủ, hoặc duy trì những hoạt động thư giãn như yoga hay thái cực quyền, có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Học viện Y học Giấc ngủ Hoa Kỳ và Hiệp hội Nghiên cứu Giấc ngủ hiện khuyến nghị người trưởng thành nên ngủ tối thiểu bảy giờ mỗi đêm. Một số nghiên cứu cũng cho thấy có thể “ngủ bù” vào cuối tuần nếu thiếu ngủ trong tuần, dù điều này không thay thế hoàn toàn lợi ích của việc duy trì thói quen ngủ đều đặn.

“Nghiên cứu này nhắc chúng ta phải ưu tiên giấc ngủ như cách ta quan tâm đến chế độ ăn uống hay việc tập luyện thể thao”, ông McHill nhấn mạnh.

Kết quả nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Sleep Advances.

Hồng Nhung